Fractal

Ποίηση και… τα σκυλιά δεμένα

Γράφει η Ξανθίππη Ζαχοπούλου // *

 

Προσέγγιση στην ποιητική συλλογή «Σκυλί δεμένο» της Δήμητρας Κουβάτα, εκδόσεις Μανδραγόρας

 

Στην πρώτη της ποιητική κατάθεση, η Δήμητρα Κουβάτα, εμφανίζεται με ώριμη στιχουργία, σαν «έτοιμη από καιρό». Καρπός έτοιμος, που δεν έχεις, παρά να απλώσεις και να τον γευτείς. Αυτό σημαίνει, πως μάλλον δεν εξέδωσε τα πρωτόλειά της, δείγμα πειθαρχίας, αρετής στην τέχνη. 30 ποιήματα, σε μια πραγματικά καλαίσθητη συλλογή, από τις εκδόσεις Μανδραγόρας, με πίνακα του Φαίδωνα Πατρικαλάκι στο εξώφυλλο και μ’ έναν τίτλο που ξαφνιάζει και προκαλεί. Μια σειρά συνειρμών και ερωτηματικών. Ποιο είναι τελικά το ‘’σκυλί δεμένο’’;

Εκκινώντας από οικείους τόπους και τρόπους, της καθημερινότητας, ιχνηλατεί εσωτερικά τοπία και βιώματα, φεύγοντας όμως τον μικρόκοσμο του προσωπικού. Δε στέκεται στην περιγραφή. Με το νυστέρι της, απαλά και τρυφερά, ανάμεσα από τους ιστούς των λέξεων, για να μην πληγώσει, προχωρά αναζητώντας το βάθος, τις κρυφές σχέσεις και αλληλουχίες, τους μίτους που οδηγούν στο φως του βυθού. Αγγίζει τα βάθη, τα αγαπά και έτσι θεραπεύει τα αδύναμα σημεία.

Με την ποιητική της γλώσσα  οικοδομεί έναν κόσμο πέρα από τα ορατά. Έναν κόσμο που δείχνει στέρεος, στο στέρεο έδαφος των στίχων της, που τον στηρίζουν δημιουργώντας τελικά αντιστοιχία μορφής και περιεχομένου. Στίχοι δουλεμένοι, συγκρατημένοι, αλλά όχι εγκεφαλικοί, που κρατούν τους συναισθηματικούς χυμούς τους. Οι τόποι της καθημερινοί, απτοί, γίνονται το  έναυσμα, το άλλοθι, για το ποιητικό ταξίδι της αναζήτησης και τη βουτιά στα εσώτερα.

Η Δήμητρα αγαπά. Τους ανθρώπους, τα πράγματα. Και τα αγκαλιάζει με τρυφερότητα. Η τρυφερότητα που διατρέχει όλα της τα ποιήματα, δίνοντάς τους ποιότητα και κάνοντας τους στίχους να δείχνουν εύθραυστοι, χωρίς όμως καθόλου τον κίνδυνο να σπάσουν. Κάποτε μια αίσθηση μελαγχολίας δε βαραίνει τους στίχους αλλά κρύβει ευγένεια και διάθεση στοχαστική. Όλα χωρούν στον κόσμο της.

Το θήλυ, έρχεται και επανέρχεται, επιμένει στους στίχους της:

Το αρχετυπικό σύμβολο της μάνας. Η μάνα που γίνεται λαγήνι με δροσερό νερό, πηλός που έχει μέσα της την πνοή της γέννας, λαγήνι που στάζει σταγόνες ζωής και αγάπης.

 

‘’η μάνα μου

είναι ένα σπασμένο λαγήνι που στάζει”

(Η μάνα μου)

 

Η απουσία, γένους θηλυκού κι αυτή, βαριά εγκυμονούσα, ως άλλη μάνα:

 

‘’γεννά συνέχεια νέους απογόνους

χωρίς να’ χει ιδέα από λογοπαίγνια

γνωρίζει πάντα πού κρύβεται η ουσία’’

(Τα μαθηματικά της ύπαρξης)

 

Γυναίκες ώριμες, που κουβαλούν τις πληγές των χρόνων τους:

 

‘’Οι ώριμες γυναίκες

όταν εκκλησιάζονται

κάνοντας το σημείο του σταυρού

αγγίζουν τις πάσχουσες περιοχές”

(Στη Σταύρωση)

 

Οι νοικοκυρές, παρόλο το βάρος της τριβής και της

καθημερινότητας: Μαρμαρωμένες, όρθιες

καπετάνισσες στο άλογο του χρόνου…

κάποιος πρέπει να γράψει για τις νοικοκυρές.

Ναι αυτές

με τη φωλιά στα αχτένιστα μαλλιά τους’’

(Κάποιος να γράψει)

 

Δήμητρα Κουβάτα

 

 

Η σκοτεινή πλευρά του έρωτα τη θέλει «σκυλί δεμένο». Η ίδια, όμως, ελεύθερη όπως είναι, τον γκρεμίζει, και γίνεται τελικά ‘’ ζώο άγριο, παμφάγο’’.

Αδέσποτο σκυλί που πεινά:

 

«Για τις παλιές αγάπες

για τα ανεκπλήρωτα όνειρά μου

για σένα που τα υπήρξες όλα»

(με τον τρόπο των ξωμάχων).

Κάποτε ο έρωτας  γίνεται ερμητικός:

‘’Εσύ, ακόμα, ένα βορινό παράθυρο

που σκέβρωσε και δεν μπορώ να το ανοίξω΄΄

(βορεινό παράθυρο)

 

ή αλγεινός:

 

‘’Μια μόνιμη ευπάθεια

που άφησε το χέρι της

ακουμπισμένο απαλά πάνω στην κλείδα του

στους μακρινούς νυχτερινούς περιπάτους

όταν ο καιρός άρχιζε να κρυώνει’’

(Νυχτερινό άλγος)

 

Εν τέλει, ήπιος, συνεσταλμένος, την κάνει παιδί σοφό, παιδί που όλα τα γνωρίζει (νήπιες λέξεις) και γυναίκα.

Το σώμα είναι σοφό και μετέχει όλο, από την κορυφή ως τα νύχια, στα μυστήρια και την αποκρυπτογράφησή τους, απορροφά τους κραδασμούς της καθημερινότητας.

 

«Στα ξένα χώματα

τα πέλματα με τη σοφία τους

εκούσια θα κωφεύουν».

Οι επιθυμίες, επίμονες, κάποτε την πνίγουν.

«Να τις περάσω γυμνές

από τη στενωπό των αναγκών

και της καθημερινής λάτρας».

(Διανυκτερεύον)

 

Υπάρχει στη συλλογή διάχυτη η αγωνία για τη φθορά και την τριβή στον καθημερινό βίο. Η πεζότητα φαίνεται να  κατατρύχει το ποιητικό υποκείμενο.. Ζητά να το  κρατά σκυλί δεμένο. Οι επιθυμίεςασφυκτιούν.  Θέλει να ελευθερωθεί από τους καθημερινούς εγκλεισμούς, να σταθεί πάνω από την πεζή καθημερινότητα, να τη δαμάσει, να την κάνει σκυλί δεμένο. Αυτός είναι και ο λυρικός της τόπος.

Κι ευτυχώς, υπάρχει η ποίηση,  έσχατο καταφύγιο, που διανυκτερεύει πάντα, με τα φώτα ανοιχτά.

 

‘’Ευτυχώς που

όταν αποτυγχάνω

διανυκτερεύει με φώτα ανοιχτά

η ποίηση’’

(Διανυκτερεύον).

 

Εκεί όπου ξέρει ότι μπορεί, με αίσθημα ανακούφισης και εμπιστοσύνης, να εναποθέσει την αγωνία της και να λυτρωθεί. Η ποίηση που ξέρει να δαμάζει την αγριότητα της καθημερινότητας και να την  κρατά εκεί, σκυλί δεμένο.

 

 

* Η Ξανθίππη Ζαχοπούλου γεννήθηκε και ζει στη Θεσσαλονίκη. Εργάζεται ως δασκάλα. Έχει εκδώσει την ποιητική συλλογή »Μάρερμα» (2016) , εκδόσεις Πηγή.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top