Fractal

Με στοιχεία αρχαίας τραγωδίας

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

Γρηγόρης Αζαριάδης «Σκοτεινός Λαβύρινθος», εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 504

 

Με σταθερή και τεκμηριωμένη επιλογή η αστυνόμος Τρύπη να ρίχνει φως σε κάθε έγκλημα, ο Γρηγόρης Αζαριάδης, αναγνωρίζοντας ότι «γυναίκα ηρωίδα» σημαίνει «ότι είσαι διαταραγμένος ή τολμηρός», επανέρχεται με «διπλό φόρο τιμής στο υπέροχο ισχυρό/ ασθενές φύλο».

Διότι παρά τους χίλιους παραβατικούς με τα διπλά ονόματα και τους δεκάδες αστυνομικούς με την έντονη δράση, ο «Σκοτεινός Λαβύρινθός» του παραμένει κατά βάση, γυναικεία υπόθεση.

Όλα αρχίζουν σκληρά και με την πιο ζοφερή ρεαλιστική σκηνή: μια οικογένεια εξαρθρώνεται από επαγγελματίες εκτελεστές την ώρα που απολαμβάνουν την οικογενειακή θαλπωρή: το πρόγευμα. Ανάμεσά τους οι δυο γονείς, ο γιος, η νύφη και ένα μικρό παιδί.

Μόνο η κόρη της οικογένειας θα ξεφύγει κι αυτή επειδή δεν βρίσκεται εκεί.

Η δράση αρχίζει όταν η αστυνόμος Τρύπη και η πρώτη ομάδα ερευνών του Τμήματος Εγκλημάτων Κατά ζωής, διαπιστώνουν ότι η θυγατέρα του Μαυρονικόλα, Σοφία, βρίσκεται ακόμα ζωντανή. Εξαφανισμένη στην Κωνσταντινούπολη πρώτα και ύστερα κάπου στην Αφρική από τα 18 της, επιστρέφει και αναζητά δικαίωση και εκδίκηση μαζί.

Ο συγγραφέας με μια μεγάλη προηγηθείσα έρευνα στον υπόκοσμο και με δικούς του εγκληματολόγους, αστυνόμους και ψυχολόγους που συμβουλεύεται διαρκώς, στήνει όλο το πλέγμα του πληρωμένου εγκλήματος γνωρίζοντάς μας το απύθμενο βάθος της σκοτεινής ιεραρχίας: από διεφθαρμένους επιχειρηματίες με απόλυτα νόμιμες επιχειρήσεις και μπράβους, ως ενδιάμεσους και επαγγελματίες εκτελεστές. Ένας ολόκληρος κόσμος σαν τις υπόγειες πόλεις της Καππαδοκίας ξετυλίγεται ολοζώντανος, τόσο ερεβώδης και σκοτεινός όσο το ένοχο υποσυνείδητο καθενός.

Και η Σοφία Μαυρονικόλα, η διασωθείσα κόρη, θα τον διαβεί πρώτη. Σε ένα ταξίδι, διπλό. Ξωπίσω της η αστυνόμος Τρύπη, η δίψα για εκδίκηση προηγείται συνήθως της δικαίωσης, το σύνδρομο της Ηλέκτρας που επιστρέφει, ζωντανεύει στην ιστορία το πανάρχαιο δράμα και τραύμα, σε μια σύγχρονη οικογενειακή τραγωδία με ξεκαθάρισμα, αν και θολό και ομιχλώδες, διπλό.

Ο ανθρώπινος παράγων θα περιπλέξει κι άλλο τα πράγματα: συνήθως ερωτευόμαστε τον διώκτη ή το μελλοντικό θύμα μας, η δράση θα είναι ρεαλιστική και το τέλος κάθαρση με ηττημένους τους πάντες, ουδείς αθώος του αίματος, η σκηνοθεσία της ζωής κάποιες φορές δημιουργεί μοιραίους συσχετισμούς.

Με τριτοπρόσωπη γρήγορη αφήγηση που εμπεριέχει θεατρικούς διαλόγους και ατμοσφαιρικές περιγραφές και εγκιβωτισμένες τις βαθύτερες αινιγματικές ένοχες σκέψεις της Σοφίας Μαυρονικόλα, κόρης του θύματος και τιμωρού, ο τυχερός αναγνώστης βαδίζει διπλά: στην καθημερινότητα αστυνόμων και παρανόμων και στο υποσυνείδητο της τιμωρού.

 

Γρηγόρης Αζαριάδης

 

Με πολλά στοιχεία αρχαίας τραγωδίας, την ύβρη, την τιμωρία και την κάθαρση, τις μοιραίες συγκυρίες εν είδη πεπρωμένου και τον έρωτα ως από μηχανής Θεό, ο Αζαριάδης στήνει ένα γοητευτικό νουάρ μυθιστόρημα καταλύοντας τα όρια καλού και κακού και απενοχοποιώντας τα πρόσωπα του δράματος: έτσι πράττουν διότι δεν μπορούν να πράξουν αλλιώς. Πίσω τους, το οικογενειακό χρέος, το τετελεσμένο και αμετάκλητο παρελθόν και ο χαρακτήρας του καθενός που αποβαίνει η μοίρα του.

Στο μεταξύ έχουμε εκτιμήσει την αστυνόμο Τρύπη, γνωρίζοντας ακόμα και τα τρωτά, έχουμε πονέσει την Σοφία κατανοώντας το χρέος που εντέλει γονατίζει μπροστά στην αποκάλυψη και στις παλιές ενοχές, κι έχουμε κατανοήσει τους πάντες, τον δολοφόνο που φαρμακώνει και φαρμακώνεται, τιμωρεί και τιμωρείται, ακόμα και εκείνον εκεί τον εκτελεστή τον ψηλό. Τον μέντορά του που του απομένει ένα εξάμηνο ζωής, την γυναίκα με τα κόκκινα μαλλιά που υπήρξε μια από τις παράπλευρες απώλειες, τον κόσμο της νύχτας που σχεδόν άβουλος κινείται σε υπόγειους λαβυρίνθους διότι αλλιώς δεν υπάρχει, δεν είναι πουθενά. Την προσήλωση στον στόχο που σχεδόν σε τυφλώνει:

«Έπρεπε να μείνω συγκεντρωμένη στον στόχο μου, να επιβιώσω, να βγω στην επιφάνεια, να αντιμετωπίσω αυτούς που μ’ έριξαν στους Λαβυρίνθους, να πάρω την εκδίκησή μου. Τώρα είμαι στην τελευταία αίθουσα της υπόγειας πολιτείας. Από μακριά, βλέπω μια μικροσκοπική ρωγμή στους βραχώδεις τοίχους. Μια σχισμή που αφήνει να διεισδύσει μια ασθενική υποψία φωτός. Δεν είναι το συνηθισμένο φως των πόλεων, είναι το σκληρό φως της ερήμου, το φως που σε τυφλώνει. Δεν μπορείς να δεις τα πράγματα καθαρά, βλέπεις μόνο το περίγραμμά τους, μακρινές σκιές με ακαθόριστο σχήμα. Όταν ανέβω στην επιφάνεια, δεν θα έχω καθόλου χρόνο να σκεφτώ, πρέπει να είμαι προετοιμασμένη να εκτελέσω την αποστολή μου. Κρατάω πύρινη ρομφαία και θα πρέπει να πέσει αμείλικτη στα κεφάλια των ασεβών, να βυθιστεί στο αίμα, που θα τους πνίξει.»

Με τα αστυνομικά μυθιστορήματα «Παλιοί λογαριασμοί», «Η τελευταία παράσταση της Μαρίνας Φιλίππου» και «Το μοτίβο του δολοφόνου» στο ενεργητικό του, ο Γρηγόρης Αζαριάδης με τον «Σκοτεινό λαβύρινθο» αγγίζει την πιο σημαντική μυθιστορηματική του στιγμή.

 

 

Δημοσιεύθηκε στον Φιλελεύθερο.

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top