Fractal
Home / ΣΙΝΕΜΑ / Τις πόλεις στοιχειώνουν οι φυλακές: Δυο λόγια για το ντοκιμαντέρ του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου «Σιωπηλός Μάρτυρας»
15/03/2017, 11:36 πμ

Τις πόλεις στοιχειώνουν οι φυλακές: Δυο λόγια για το ντοκιμαντέρ του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου «Σιωπηλός Μάρτυρας»

Της Ελένης Λιντζαροπούλου // *

 

siop1

 

Από την στιγμή που είδα την ταινία του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου αναλογίζομαι, γιατί βρήκα τόσο ταιριαστό τον τίτλο: «Σιωπηλός Μάρτυρας»…

Η ταινία μιλά για την παλιά Φυλακή των Τρικάλων, έτσι το «Σιωπηλός», λέξη που φανερώνει είτε αυτόν που αρνείται, είτε αυτόν που δεν μπορεί να μιλήσει, φαντάζει αρμόζον. Όμως το «Μάρτυρας»; Μια λέξη συνδεδεμένη είτε με την θυσία, είτε με τον νόμο;

Στο εξαίρετο ντοκιμαντέρ του βραβευμένου έλληνα σκηνοθέτη, επτά πρόσωπα που συνδέθηκαν καθοριστικά με το Κατάστημα Κράτησης Τρικάλων, ο τελευταίος Διευθυντής, η Διευθύντρια του Σχολείου, ένας σωφρονιστικός υπάλληλος, ένας ποινικός και δύο πολιτικοί κρατούμενοι και μία συγγραφέας και ερευνήτρια, ανασυνθέσουν το παρελθόν της με τις αφηγήσεις και τις διαφορετικές οπτικές τους, δίνοντας φωνή σε ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του είδους.

Επτά προσωπικές μαρτυρίες, κι όμως, ο μάρτυράς μας παραμένει σιωπηλός;

Η ταινία απέσπασε ήδη δύο βραβεία. Βραβείο σκηνοθεσίας και Βραβείο μουσικής στο 10ο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Χαλκίδας, ενώ είναι υποψήφια για το βραβείο καλύτερης ταινίας τεκμηρίωσης 2017 της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.

Το γεγονός που την κάνει αξιοπρόσεκτη, εκτός από την ξεχωριστή αισθητική ματιά του δημιουργού της, είναι ότι η ταινία θέτει ερωτήματα τα οποία επανατοποθετούν στο «τραπέζι» την υπόθεση της διαχείρισης των σύγχρονων μνημείων και την ίδιας της σύγχρονης ιστορικής μνήμης.

 

siop2

 

Ο σκηνοθέτης Δημήτρης Κουτσιαμπασάκος, ένας από τους ήδη αναγνωρισμένους σύγχρονους δημιουργούς στο χώρο του ελληνικού κινηματογράφου – βραβευμένος, πολυτάλαντος, τρυφερός – διδάσκει, σκηνοθετεί, μελετά, αφήνει το στίγμα του, παράγοντας ένα είδος ταινιών, που, ενώ δεν είναι της μόδας, αγαπιούνται. Ταινίες ανθρώπινες, αισιόδοξες…

Ο ίδιος, ανάμεσα στα άλλα, μας λέει για τον Σιωπηλό Μάρτυρα:

«Ο αφηγηματικός καμβάς του ντοκιμαντέρ στηρίζεται στη βιωμένη μαρτυρία επτά προσώπων που είτε εργάστηκαν είτε κρατήθηκαν στη φυλακή σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, μεταξύ 1947 και 2006. Χρησιμοποιώντας την αφηγηματική τεχνική του παραλληλισμού ακολουθήσαμε το κάθε πρόσωπο χωριστά στη διαδρομή του μέσα στο κτιριακό συγκρότημα της φυλακής, καταγράφοντας τις αυθόρμητες αντιδράσεις τους στις αναμνήσεις που τους ξυπνούσε η κάθε γωνιά.

Σαν ξεχωριστό πρόσωπο αντιμετωπίσαμε ωστόσο και την ίδια την φυλακή. Κινηματογραφήσαμε το εσωτερικό της σε διαφορετικές ώρες της ημέρας και της νύχτας, με το φως, τις σκιές και τα σχήματα να αφηγούνται τη δική τους ιστορία και σε διαφορετικές εποχές, να τη λούζει ο ήλιος, η βροχή και το χιόνι.

 

siop3

 

Όσο για το φινάλε… κι εκεί η φυλακή είχε τον τελευταίο λόγο. Η αναπάντεχη ανακάλυψη του οθωμανικού λουτρού που κρυβόταν για έναν αιώνα κάτω από τους τοίχους της ανέτρεψε την αφήγηση της ταινίας και διεύρυνε τη θεματική της. Η κάμερα ήταν παρούσα σε όλα τα στάδια των αρχαιολογικών εργασιών, καταγράφοντας τη δραματική αλλαγή της φυσιογνωμίας της φυλακής και δίνοντάς της φωνή πριν σιωπήσει για πάντα.».

Η ταινία είναι καθηλωτική. Η κάμερα του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου, συνεπικουρούμενη από την εξαίσια μουσική του Βαγγέλη Φάμπα, κατορθώνει να αποτυπώσει, σε έναν μαγικό διάλογο, τις στιγμές που «έζησε» η Φυλακή, παρακολουθώντας τις εποχές και τα γεγονότα να διαβαίνουν, ακολουθώντας τις μνήμες και τα αισθήματα. Κι εκεί που «φυσιολογικά» ο θεατής κινείται από την θλίψη και την συγκίνηση στην ικανοποίηση που επιτέλους «γκρεμίζεται μια Φυλακή», εκεί, μια αιφνίδια και απροσδόκητη ανακάλυψη φέρνει στο φως το άγνωστο παρελθόν του μνημείου και θέτει καίριο το ερώτημα: πώς διαχειριζόμαστε την ιστορική μνήμη; Έχουμε δικαίωμα να διαγράφουμε το παρελθόν οριστικά;

Μια ταινία ανθρώπινη και, παρά την θλίψη και τα ίσως αναπάντητα ερωτήματά της, αισιόδοξη. Ένα ντοκιμαντέρ υψηλών αξιώσεων που θα παραμείνει κλασσικό. Μην το χάσετε.

 

siop4 

 

Συντελεστές:

Σκηνοθεσία: Δημήτρης Κουτσιαμπασάκος
Έρευνα-σενάριο: Γλυκερία Πατραμάνη
Διεύθυνση φωτογραφίας: Χάρης Φάρρος
Μοντάζ-σχεδιασμός ήχου: Χρήστος Γιαννακόπουλος
Μουσική-μίξη ήχου: Βαγγέλης Φάμπας
Γραφιστικός σχεδιασμός: Κώστας Πολάτογλου
Παραγωγή: KinoLab
Παραγωγός: Δημήτρης Κουτσιαμπασάκος
Επιστημονικός σύμβουλος: Ιωάννης Πούλιος

Διάρκεια: 72’

 

 

* Η Ελένη Λιντζαροπούλου είναι Θεολόγος και ποιήτρια. Κείμενα, δοκίμια και κριτικές της δημοσιεύονται σε διάφορα έντυπα και στο διαδίκτυο. 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top