Σύμβουλοι Σ.Ε.Π: εκμαιεύοντας τον κρυμμένο θησαυρό των νέων για την καλύτερη αξιοποίησή του στον επαγγελματικό στίβο

Άρθρο της Βασιλικής Β. Παππά // *

«Διάλεξε ένα επάγγελμα που σου αρέσει και δεν θα ξαναχρειαστεί να δουλέψεις στη ζωή σου»

Κομφούκιος (551-479 π.Χ. Κινέζος φιλόσοφος)

Καίριος ο ρόλος των συμβούλων των Κέντρων Συμβουλευτικής και Προσανατολισμού

Μέσα σε ένα κόσμο μεταβαλλόμενο, αβεβαιότητας και αστάθειας, ο ρόλος των συμβούλων είναι καίριος. Σκοπός τους είναι η ενεργοποίηση των ατόμων για προσωπική, επαγγελματική αλλά και για την κοινωνική τους ανάπτυξη. Υποστηρίζουν τα άτομα έτσι ώστε να διευρύνουν τον εαυτό τους, τις ανάγκες τους αλλά και το ευρύτερο περιβάλλον μέσα στο οποίο ζουν και ενεργούν, εκπαιδεύουν τα άτομα στην επίλυση προβλημάτων και στην προετοιμασία για τη λήψη σημαντικών αποφάσεων και ενισχύουν την καλλιέργεια βασικών δεξιοτήτων για τη διαχείριση της σταδιοδρομίας τους.

Το προφίλ των συμβούλων – Σπουδές και δεξιότητες

Στις περισσότερες χώρες της Δυτικής Ευρώπης οι Σύμβουλοι Επαγγελματικού Προσανατολισμού, έχουν πραγματοποιήσει σπουδές σε διάφορες επιστήμες των σχολών ανώτατης εκπαίδευσης και διαθέτουν βασική επιμόρφωση σε ζητήματα Συμβουλευτικής και Προσανατολισμού. Την επιμόρφωση αυτή συνήθως την αποκτούν, με την παρακολούθηση σύντομης ή μέσης διάρκειας σεμιναρίων, τα οποία οργανώνονται από Πανεπιστήμια ή άλλα ειδικευμένα Κέντρα ή Ινστιτούτα στη Συμβουλευτική και τον Προσανατολισμό.
Οι Σύμβουλοι που επιθυμούν να είναι αντάξιοι του τίτλου και του ρόλου τους όποιο μοντέλο Συμβουλευτικής και αν υιοθετήσουν, χρειάζεται να αναγνωρίσουν τον παρεμβατικό χαρακτήρα της Συμβουλευτικής και το βαθμό ευθύνης που τους αναλογεί για τη διαμόρφωση του υποκειμένου αλλά και του κοινωνικού ιστού. Χρειάζεται να διερευνήσουν τον εαυτό τους, να δουν κριτικά τις παραδοχές και τους θεωρητικούς προσανατολισμούς, αλλά και να ερευνούν κριτικά την πράξη της Συμβουλευτικής στην οποία εμπλέκονται με στόχο τη διαρκή προσωπική και επαγγελματική τους βελτίωση και ανάπτυξη όπως και την κοινωνική ανάπτυξη.

Ιδιομορφίες στη συμβουλευτική παρέμβαση

Στο πλαίσιο της απασχόλησης η συμβουλευτική παρέμβαση αφορά ένα σύνθετο πληθυσμό που αντιμετωπίζει διαφορετικές ανάγκες αλλά που έχει κοινό στοιχείο την ανάγκη για ανεύρεση εργασίας. Η μετάβαση από μια κατάσταση γνωστή σε μια άλλη άγνωστη είναι υπόθεση δύσκολη που δημιουργεί αναστάτωση κι ταραχή. Στη σημερινή εποχή των συνεχών αλλαγών και των πολλαπλών μεταβάσεων, τις οποίες έχει να αντιμετωπίσει κανείς, αυξάνεται ο βαθμός δυσκολίας αναστάτωσης και ταραχής που αυτές προκαλούν δημιουργώντας αίσθηση αβεβαιότητας για το αύριο.
Για να μπορέσουν να βοηθηθούν αποτελεσματικά τα άτομα, και κυρίως οι νέοι, στην αντιμετώπιση των αλλαγών αλλά και στη λήψη αποφάσεων, χρειάζεται να στηρίξουμε την προσωπική και κοινωνική τους ανάπτυξη και αυτό επιτυγχάνεται μέσα από τους στόχους της Κριτικής Αυτογνωσίας και Κοινωνιογνωσίας.
Οι σύμβουλοι βοηθούν να διερευνηθούν τα ταλέντα και οι κλίσεις των μαθητών, καθώς και δεξιότητες τις οποίες αγνοούν. Δεξιότητες όπως οι εξής: Ενεργός Ακρόαση, Άνευ Όρων Σεβασμός για την προσωπικότητα του άλλου, Ενσυναίσθηση και Γνησιότητα, προωθούν αποτελεσματικά την προσωπική ανάπτυξη γιατί, διευκολύνουν το άτομο να προχωρήσει με μεγαλύτερη ασφάλεια στην πορεία αυτοδιερεύνησης και ανάπτυξης ενώ προωθούν και την κοινωνική ανάπτυξη.

Τρόποι και μέθοδοι εργασίας

Μέσα από διάφορες διαδικασίες που διεξάγονται στα ΚΕ.ΣΥ.Π, όπως ψυχολογικά τεστ ή τεστ δεξιοτήτων, δημιουργικότητας και αυτογνωσίας, σταδιακά οι ενδιαφερόμενοι ανακαλύπτουν τα ταλέντα τους και με γνώμονα τα θέλω τους και τις γνώσεις τους, μπορούν χωρίς να επικρατεί σύγχυση, να επιλέξουν τι ακριβώς επιθυμούν να σπουδάσουν, κάνοντάς το στο μέλλον επάγγελμα.
Ο/Η Σύμβουλος χρειάζεται να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες των ανθρώπων στους οποίους απευθύνεται. Πέρα από τις προϋποθέσεις στις οποίες αναφερθήκαμε χρειάζεται να αναπτύξει και ειδικές δεξιότητες στη διαπροσωπική επικοινωνία.
Κάθε άτομο αντιμετωπίζεται ως μοναδικό καθώς φέρει τα προσωπικά του χαρακτηριστικά, τις δυνατότητές του, τα ενδιαφέροντά του, τις προγενέστερες εμπειρίες του, τις ιδιαιτερότητές του, αλλά και τις γνώσεις του. Με σεβασμό σε αυτή τη μοναδικότητα ακολουθείται η ατομική συμβουλευτική, όπου αυτό είναι δυνατό και πιο αποτελεσματικό, ως η καλύτερη προσέγγιση ώστε να βοηθηθεί το άτομο να αναπτύξει τις δεξιότητες που θα το καταστήσουν ικανό να μπει σε μία πορεία αυτογνωσίας γνωρίζοντας παράλληλα στοιχεία για το περιβάλλον του, και ειδικότερα το περιβάλλον της αγοράς εργασίας αλλά και να αναπτύξει δεξιότητες λήψης αποφάσεων σχετικά με την επιλογή, εύρεση και διατήρηση της θέσης εργασίας.
Ο Σύμβουλος είναι αυτός που θα επιλέξει την καταλληλότερη προσέγγιση για το συμβουλευόμενο συνεκτιμώντας τα οφέλη που προσφέρει η κάθε προσέγγιση και τις ιδιαίτερες ανάγκες του ατόμου. Από τους συμβούλους προτιμάται ως καταλληλότερη η ατομική προσέγγιση, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει και την επίδοση ερωτηματολογίων, ενώ σε θέματα πληροφόρησης, άσκησης σε τεχνικές εύρεσης εργασίας και ανάπτυξης κοινωνικών δεξιοτήτων επιλέγεται συνήθως η ομαδική.
Ιδιαίτερα θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι ο σύμβουλος δεν αναλαμβάνει ρόλο διεκπεραιωτή, δίνοντας πληροφορίες ή και έτοιμη απάντηση στο άτομο για κάθε αίτημά του, αλλά τολμά με την κατάλληλη μεθοδολογία, να στηρίξει τα άτομα που ζητούν τις υπηρεσίες του να αναπτύξουν δεξιότητες σε μια πορεία αυτογνωσίας για την εκπλήρωση των ονείρων τους. Ο συμβουλευόμενος/η θα πρέπει να οδηγηθεί και να βρει τις δικές του λύσεις, λύσεις που θα πρέπει να είναι σε θέση να διαχειριστεί άμεσα και στο μέλλον. Διαφορετικά θα αποτύχει στη διατήρηση μιας θέσης εργασίας για την οποία δεν είναι έτοιμος/η.

Βασικότεροι στόχοι της συνεργασίας συμβούλου – συμβουλευομένου

Oι στόχοι της συνεργασίας που αναπτύσσουν οι σύμβουλοι με κάθε άνεργο από ευπαθή κοινωνική ομάδα είναι:
-Η παροχή συμβουλευτικής και ψυχοκοινωνικής στήριξης για ενδυνάμωση, ενθάρρυνση και ενεργοποίηση του ατόμου.
-Η ευαισθητοποίηση και ενημέρωση εργοδοτών για την πρόσληψη ατόμων ευπαθών κοινωνικών ομάδων.
-Η παρακολούθηση και στήριξη του ατόμου για την προσαρμογή του στον εργασιακό χώρο και τη διατήρηση της θέσης εργασίας.
-Η στήριξη των ατόμων και των οικογενειών τους για την επίλυση άλλων προβλημάτων που συμβάλλουν στον κοινωνικό τους αποκλεισμό κ.λπ.
Ιδιαίτερα όσον αφορά τους μαθητές επιβάλλεται να βοηθήσουν σε θέματα αυτογνωσίας, απόφασης, μετάβασης, πληροφόρησης. Σύμφωνα με τον C. Rogers, εκπρόσωπο της προσωποκεντρικής θεωρίας, προτείνεται η διαμόρφωση του κατάλληλου συμβουλευτικού κλίματος συνεργασίας μεταξύ του ατόμου και του συμβούλου. Η παραπάνω διαπίστωση αφορά μια σχέση επικοινωνίας, κατανόησης και εμπιστοσύνης που ο C. Rogers ονομάζει “ποιότητα παρουσίας” και περιλαμβάνει σύνολο προτεινόμενων συμπεριφορών και αξιών που θα γίνονται αντιληπτές από τον συμβουλευόμενο και θα του παρέχουν ψυχική ασφάλεια.
Κυρίως στόχος των συμβούλων είναι:
-Να τους βοηθήσουν να συνειδητοποιήσουν θέματα που σχετίζονται με την προσωπική τους ταυτότητα και τη σχέση τους με τους “άλλους”..
-Να μάθουν να εκφράζουν τις προσωπικές τους επιθυμίες, τα όνειρα και τα συναισθήματα.
-Να αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες.
-Να μάθουν να θέτουν στόχους.
-Να μάθουν να προσεγγίζουν κριτικά τις πληροφορίες.
-Να αποκτήσουν δεξιότητες που θα τους βοηθούν στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργεί η μετάβαση από μια γνωστή και οικεία κατάσταση σε μια καινούργια.
Έμφαση δεν δίνεται στην επίλυση των προβλημάτων με μια κατευθυντική προσέγγιση εκ μέρους των Συμβούλων. Βρίσκεται, στη στήριξη των ατόμων να μάθουν να αναπτύσσονται δια βίου έτσι, ώστε να μπορούν να είναι ευέλικτα, να είναι ανοιχτά στην πληροφορία και στη γνώση, να σχεδιάζουν τις αποφάσεις τους στρατηγικά και με ευρύτερη προοπτική και να αντιμετωπίζουν τις αλλαγές και τις συνακόλουθες μεταβάσεις δυναμικά.
Iδιαίτερα ο σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού για να παράσχει βοήθεια στο άτομο, ώστε αυτό να μπορέσει να εκλέξει το κατάλληλο γι’ αυτό επάγγελμα, οφείλει να γνωρίσει και τα οικογενειακά δεδομένα του ατόμου. Με τη συνέντευξη με τον ενδιαφερόμενο, ή με τους γονείς του, ο σύμβουλος πληροφορείται για το οικογενειακό περιβάλλον κάθε ατόμου. Τα οικογενειακά δεδομένα έχουν αξία εφ’ όσον απ’ αυτά επηρεάζεται η εκλογή επαγγέλματος. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να είναι ευνοϊκά προδιατεθειμένος απέναντι στο γονιό. Δεν θα πρέπει να τον επικρίνει. Αυτό προϋποθέτει ευνοϊκό κλίμα μεταξύ των δύο ώστε ο γονιός να εκφραστεί ελεύθερα, να ανοιχτεί και να μη χρειαστεί αμυντικούς μηχανισμούς. Υπάρχει έτσι μια στενότερη συνεργασία ώστε το άτομο να βοηθηθεί ολοκληρωτικά και αποτελεσματικά.
Ο ρόλος του συμβούλου επομένως είναι:
-Να βοηθάει στη λύση των προβληματισμών του ενδιαφερομένου.
-Να ακούει χωρίς να κρίνει.
-Να στηρίζει τις επιλογές του.
-Να βοηθάει στη δημιουργία απόκτησης καλύτερης εικόνας για την αγορά εργασίας.
-Να βοηθάει στο να γνωρίσει ο ενδιαφερόμενος καλύτερα τον εαυτό του και τα δυνατά του σημεία.
-Να σχεδιάσει σε συνεργασία με τον ενδιαφερόμενο τις κατευθύνσεις, αλλά όχι να πάρει αποφάσεις για εκείνον.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Για τους νέους ανθρώπους η επιτυχία στον τομέα του επαγγελματικού προσανατολισμού αποτελεί υπόθεση ζωής. Απ’ αυτήν εξαρτάται η ικανοποίηση βασικών ψυχολογικών αναγκών και προσδιορίζεται ο τρόπος ζωής τους. Αντίθετα ανεπιτυχής καθοδήγηση, άγνοια ή λανθασμένη πληροφόρηση στον τομέα αυτό, είναι δυνατό να τους αποπροσανατολίσει, όταν μάλιστα πιέζονται και από έντονες συναισθηματικές καταστάσεις και να τους οδηγήσουν σε λανθασμένες επιλογές που συνήθως αποτελούν το προοίμιο της αβεβαιότητας και του άγχους.
Η επιλογή του επαγγέλματος επομένως, δεν είναι και δεν πρέπει να είναι ένα τυχαίο γεγονός και, στις περιπτώσεις που αντιμετωπίζεται ως τέτοιο, έχει σοβαρές συνέπειες στη λειτουργία του ατόμου σε κοινωνικό, προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο. Σε μια εποχή αστάθειας, για να μπορέσει ο άνθρωπος να συνέλθει και να αποφύγει την «πτώση» της αυτοεκτίμησης και το πέρασμα από το στάδιο της «κατάθλιψης» χρειάζεται να μάθει να αντιμετωπίζει αλλαγές και μεταβάσεις με τρόπο ώριμο και στρατηγικό. Επίσης, γονείς και εκπαιδευτικοί επιβάλλεται να αποδεχθούν ότι το παιδί πρέπει να κατανοήσει τις αλλαγές και τις καινούριες εμπειρίες που προκύπτουν στη ζωή, αποδεικνύοντας ότι η διά βίου μάθηση και ανάπτυξη δεξιοτήτων είναι σημαντική.
Αντιλαμβανόμαστε, επομένως ότι στη σημερινή εποχή οι θεσμοί της Συμβουλευτικής και του Επαγγελματικού Προσανατολισμού καλούνται να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο. Αυτό που έχει σημασία είναι η συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι η δια βίου μάθηση και ανάπτυξη της κριτικής αυτογνωσίας και κοινωνιογνωσίας των ατόμων δεν είναι πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα για επιβίωση και εξέλιξη.
Χρειάζεται επίσης να συμβάλουμε έτσι, ώστε οι θεσμοί της Συμβουλευτικής και του Επαγγελματικού Προσανατολισμού να πάρουν κεντρικότερο ρόλο στο χώρο της εκπαίδευσης και της απασχόλησης και να αναγνωριστεί η σημασία του ρόλου των Συμβούλων. Χρειαζόμαστε Συμβούλους υψηλών προσόντων και με υψηλή αίσθηση ευθύνης για την ολική και δια βίου ανάπτυξη των ανθρώπων, των πολιτών, των εργαζομένων και για την κοινωνική ανάπτυξη γενικότερα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΟΥ, Χ., – ΤΑΖΟΓΛΟΥ, Ε., «Επαγγελματική συμβουλευτική με την οπτική του φύλου» στον τόμο (επιμ. Β. Δεληγιάννη-Κουϊμτζή κ.ά) Συμβουλευτική στην Εφηβική Ηλικία με την Οπτική του Φύλου, εκδ. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2008, 81-97.

ΑΣΒΕΣΤΑ, Α., «Μεθοδολογία Συμβουλευτικής και Προσανατολισμού στην Απασχόληση», στον τόμο (επιμ. Βλαχάκη, Φ.,), Οδηγός Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού στον τομέα της Απασχόλησης, εκδ. Εκεπ, Αθήνα 2007, 77-113.

ΒΛΑΧΑΚΗ, Φ., ΤΕΤΡΑΔΑΚΟΥ, Σ., ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΥ, Α., ΣΓΟΥΡΑΚΗ, Ρ., ΔΟΥΛΑΜΗ, Σ., (Επιμ.) «Οδηγός Κινητικότητας στην Ευρώπη για μαθητές, φοιτητές, νέους και κάθε ενδιαφερόμενο που αναζητεί ευκαιρίες για σπουδές και εργασία», εκδ. Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π)-Κέντρο Euroguidance της Ελλάδας, Αθήνα 2012.

ΒΛΑΧΑΚΗ, Φ., – ΣΓΟΥΡΑΚΗ, Ρ., «Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη Συμβουλευτική και τον Επαγγελματικό Προσανατολισμό στο πλαίσιο της Απασχόλησης», στον τόμο (επιμ. Βλαχάκη, Φ.,), Οδηγός Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού στον τομέα της Απασχόλησης, εκδ. Εκεπ, Αθήνα 2007, 163-193.

ΓΑΛΑΝΗ, Ν., «Ο ρόλος των γονέων στις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές των παιδιών τους» στο http://www.paidevo.gr/parents/?p=1453

ΓΙΑΝΝΑΡΑ Γ., ΝΟΒΑ, Ι., «Τεχνικά Έργα και Τεχνικά Επαγγέλματα», Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, Αθήνα, 4 Απριλίου 2012.

ΓΙΟΒΑΖΟΛΙΑ, Θ., «Σχολές Γονέων. Συνεργασία εκπαιδευτικών-οικογένειας», Αθήνα 2011.

ΔΕΜΕΡΤΖΗ, Ν., «Ομιλία Προέδρου ΙΚΥ στην εκδήλωση για τον Εορτασμό των 25 χρόνων του Προγράμματος Erasmus από το ΙΚΥ», στον τόμο (επιμ. Ε. Παπασταματίου-Ε. Μαυρογιώργου-Α. Τρευλάκη-Δ. Μαραγκός), 25 χρόνια Erasmus! Ανοίγει δρόμους, αλλάζει ζωές, έκδ. Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών, Αθήνα 2012, 7-10.

ΔΕΜΕΡΤΖΗ, Ν., «Μήνυμα του Προέδρου του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών», στο έντυπο Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών, εκδ. Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών, Αθήνα 2012, 3.

ΕΟΠΠΕΠ, Εκπαιδευτική και Επαγγελματική Κινητικότητα στην Ε.Ε. Δίκτυα & Εργαλεία, έκδ. Κέντρο EUROGUIDANCE της Ελλάδας.

ΕΥΡΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ. Οδηγός για άτομα που αναζητούν εργασία. EURES, Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2010.

ΖΑΡΚΑΔΑΚΗΣ, Γ., «Πόσο έτοιμοι είστε για το μέλλον;» στο περ. Focus, 62 (2005) 6.

ΖΑΧΕΙΛΑ , Λ., «Ο ρόλος των προσόντων στη διακυβέρνηση: α. της σχέσης εκπαίδευσης και κατάρτισης με την αγορά εργασίας β. των πολιτικών αποκέντρωσης», Θεσσαλονίκη 22 Νοεμβρίου 2012.

ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΜΑΚΡΗ, Τ., «Ο ρόλος του Επαγγελματικού Προσανατολισμού στη διαμόρφωση του ατόμου και του εργατικού δυναμικού», στον τόμο (επιμ. Χ. Βάγια-Γ. Γκριζάλη-Ό. Ζαρνάρη) Η Κοινωνική εργασία στον εργασιακό χώρο. Εισηγήσεις Συμποσίου του Σ.Ε.Κ.Ε. (14-15 Απριλίου 1983), Αθήνα 1985, 104-105.

ΚΑΛΟΔΗΜΟΥ, Δ., «Ποιος ο ρόλος των γονέων στην αναζήτηση επαγγέλματος του παιδιού τους», στο http://sep4u.gr/epagelmatikos-prosanatolismos/11039/%CF%

ΚΑΜΕΝΟΠΟΥΛΟΥ, Ε., «Αναδρομή των 25 χρόνων του Προγράμματος Erasmus», στον τόμο (επιμ. Ε. Παπασταματίου-Ε. Μαυρογιώργου-Α. Τρευλάκη-Δ. Μαραγκός), 25 χρόνια Erasmus! Ανοίγει δρόμους, αλλάζει ζωές, έκδ. Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών, Αθήνα 2012, 13-18.

ΚΟΣΜΙΔΟΥ-HARDY, Χ.,-ΜΠΟΥΚΑ, Α., «Επίλογος» στον τόμο Οδηγός Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού στον τομέα της Εκπαίδευσης, Αθήνα 2007, 261-262.

ΚΟΣΜΙΔΟΥ-HARDY, Χ.,-ΜΠΟΥΚΑ, Α., «Επίλογος» στον τόμο Οδηγός Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού στον τομέα της Απασχόλησης, έκδ. ΕκεΠ, Αθήνα 2007, 301-302.

ΚΟΣΜΙΔΟΥ-HARDY, Χ.,- ΔΡΟΣΙΝΟΥ Μ., – ΜΠΟΥΚΑ, Α., «Δεξιότητες Συμβουλευτικής: Κριτική, Ολική Προσέγγιση» στον τόμο Οδηγός Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού στον τομέα της Απασχόλησης, έκδ. ΕκεΠ, Αθήνα 2007, 115-146.

ΚΟΣΜΙΔΟΥ-HARDY, X., «Διαχείριση-Επίλυση Συγκρούσεων: Ο ρόλος της Συμβουευτικής και της Επικοινωνίας», στο Κοσμίδου-Hardy (επιμ.), Ο Δάσκαλος ως Σύμβουλος: Το Γιατί και το Πώς, εκδ. Άλφα Εκδοτική Ε.Π.Ε., Αθήνα 2004.

ΚΟΥΝΕΝΑΚΗ-ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ, Ε., Αναζήτηση απασχόλησης. Αγορά εργασίας-Επαγγελματικός προσανατολισμός-Διαδικασία αναζήτησης, εκδ. Προπομπός, Αθήνα 2000.

ΚΡΙΒΑ, Σ., «Θεωρητικές Προσεγγίσεις στη διαμόρφωση του γένους», στον τόμο Το Φύλο και οι Επαγγελματικές Επιλογές. Εκπαίδευση Λειτουργών Προσανατολισμού-Συμβουλευτικής, Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Leonardo Da Vinci, Αθήνα 2000, 15-21.

ΜΑΣΤΟΡΑΚΗ, Ε., «Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός σε περίοδο οικονομικής αβεβαιότητας: Ο ρόλος των συμβούλων και της οικογένειας στο www.avgouleaschool.gr/userfiles//ΕΛΕΝΑ%20ΜΑΣΤΟΡΑΚΗ.pdf.

MΠΕΖΕΒΕΓΚΗ, Η., «Επάγγελμα και επαγγελματικές επιλογές στη δια βίου ανάπτυξη. Ανάπτυξη Δεξιοτήτων Διά Βίου Διαχείρισης Σταδιοδρομίας. Εγχειρίδιο Πρακτικής Εφαρμογής για Συμβούλους Σταδιοδρομίας», εκδ. ΕΟΠΠΕΠ, Αθήνα 2013, 8-15.

ΠΑΛΑΙΟΚΡΑΣΑ, Σ.,-ΠΑΤΕΣΤΗ, Α.,-ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ, Μ.,-ΚΑΛΥΒΕΖΑ Σ., «Έκθεση Αξιολόγησης Πιλοτικής Εφαρμογής Έργου.”Εφαρμογή Προγραμμάτων Συμβουλευτικής & Επαγγελματικού Προσανατολισμού σε Εκπαιδευτικές Μονάδες», Αθήνα 2004.

ΠΑΠΑ, Γ.Γ., «Θεωρήσεις της μετάβασης από την εκπαίδευση στην αγορά εργασίας. Πρακτικά Πανελληνίου Συνεδρίου Ε.Κ.Ε.Π – Ε.Λ.Ε.ΣΥ.Π., Συμβουλευτικής-Προσανατολισμού με θέμα: “Ο θεσμός Συμβουλευτική-Προσανατολισμός και ο ρόλος του στην Οικονομική Ανάπτυξη της χώρας”», 2-3/12/2006, 141-147.

ΠΑΠΠΑ, Β.Β., «Δουλεύοντας τις δεξιότητες δια βίου διαχείρισης της σταδιοδρομίας με εφήβους μαθητές ή νέους», εφημ. Θεσπρωτών Διαβούλευση, 9/6/2014, 8.

ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΥ, Γ., «Θεωρίες προσωπικότητας και κλινική πρακτική», εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1999.

ΤΕΤΡΑΔΑΚΟΥ, Σ., – ΒΛΑΧΑΚΗ, Φ.,- ΤΟΥΜΠΑ, Λ., «Το Προφίλ των Λειτουργών ΣΥ.Ε.Π. Στην Εκπαίδευση και την Απασχόληση και η αναγκαιότητα για τη Διασφάλιση Ποιότητας και την Πιστοποίηση των Επαγγελματιών και των Υπηρεσιών ΣΥ.Ε.Π. Στην Ελλάδα», στον τόμο (επιμ. Βλαχάκη, Φ.,), Οδηγός Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού στον τομέα της Απασχόλησης, εκδ. Εκεπ, Αθήνα 2007, 147-159.

ΤΟΥΜΠΑ, Λ., «Προσεγγίζοντας τις Σύγχρονες Συνθήκες Εργασίας στον Ευρωπαϊκό Χώρο, για την Εφαρμογή της Συμβουλευτικής και του Επαγγελματικού Προσανατολισμού», στον τόμο (επιμ. Βλαχάκη, Φ.,), Οδηγός Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού στον τομέα της Απασχόλησης, εκδ. Εκεπ, Αθήνα 2007, 27-47.

ΤΣΑΧΑΛΙΔΗ, Α., – ΣΟΥΛΔΑΤΟΥ, Π., «Η Συμβουλευτική και ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός στην Απασχόληση», στον τόμο (επιμ. Βλαχάκη, Φ.,), Οδηγός Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού στον τομέα της Απασχόλησης, εκδ. Εκεπ, Αθήνα 2007, 49-75.

ΧΑΡΟΚΟΠΑΚΗ, Α., – ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΥ, Α., ΒΛΑΧΑΚΗ, Φ., – ΤΕΤΡΑΔΑΚΟΥ, Σ., «Προετοιμασία για την Προσέγγιση της Αγοράς Εργασίας στην Απασχόληση – Σχεδιασμός Σταδιοδρομίας και Τεχνικές Αναζήτησης Εργασίας», στον τόμο (επιμ. Βλαχάκη, Φ.,), Οδηγός Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού στον τομέα της Απασχόλησης, εκδ. Εκεπ, Αθήνα 2007, 195-235.

ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ

AMUNDSON, N.,-BORGEN, W., «Παίρνω τον Έλεγχο: Βρίσκω το δρόμο μου αντιμετωπίζοντας την ανεργία», έκδ. ΕΟΠΠΕΠ, Αθήνα 2012.

ΑMUNDSON, N., POEHNELL, G., & PATTERN, M., «Careerscope», Ελληνική έκδοση την οποία επιμελήθηκαν στελέχη του Εθνικού Κέντρου Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΚΕΠ).

GELATT, H.B., Decision-making: Α conceptual frame of reference for counseling. Journal of Conseling Psychology, 9, 240-245, 1962.

HERBERT, M., Ψυχολογικά προβλήματα εφηβικής ηλικίας, (επιμ. Καλλαντζή-Αζίζι), εκδ. ελληνικά γράμματα, Αθήνα 1999.

KRUMBOLTA, J.D., & LEVIN, A.S., Luck is no accident, C.A: Ιmpact Publishers 2004.

ROBBINS, S., Λήψη αποφάσεων, εκδ. Γκιούρδας, Αθήνα 2004.

ROGGERS, C.R., Client-centered therapy. In S. Ariet (Ebl.), American Hanbook of Psychiatry. New York 1966, Basic books.

ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΙ ΤΟΠΟΙ

http://2kesyp-g-athin.att.sch.gr/index.htm.

http://dide.las.sch.gr/site/

http://www.e-escape.gr/index.php/esacepe

http://www.psychology-athens.com/epaggelmatikos-prosanatolismos.html

http://kesyp.dra.sch.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=515%3A2014-06-10-05-55-58&catid=42%3A2009-04-09-07-58-28&Itemid=54

http://www.inital.gr/%CE%9C%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CF%83%CE%B9%CE%B

www.eoppep.gr/teens που ανακτήθηκε το Νοέμβριο του 2013

www.randstad.gr/blog/kosmos-tis-ergasias/simvouloi-epixeirisewn/%CE%B4%CE%B5%CE%BE%CE%B9%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B5%CF%82-skills.htm

http://www.teiath.gr/userfiles/jbouris/assonitou.pdf

https://www.dropbox.com/s/tgi1og4t4v5eb4j/Olga_Zouzoula.pdf

http://www.arcadiaportal.gr/news/o-simantikos-rolos-tou-kesup-stin-epilogi-spoudon-video

* Η Βασιλική Β. Παππά γεννήθηκε στα Τρίκαλα αλλά ζει στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Ποιμαντική και Κοινωνική Θεολογία στα Πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης και Βελιγραδίου. Είναι κάτοχος δύο μεταπτυχιακών διπλωμάτων με άριστα από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με ειδίκευση στην Εκκλησιαστική Ιστορία και στην Xριστιανική Ηθική. Συνέχισε με doctoral research στην Ποιμαντική Ψυχολογία καταθέτοντας υποψηφιότητα στον καθηγητή Χρήστο Βάντσο. 

Tακτικό μέλος της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών. Εργάζεται στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, ως σύμβουλος Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού του ΚΕΣΥΠ Ηγουμενίτσας. Τελείωσε το τμήμα Σερβοκροατικής και Ρωσικής Γλώσσας του Ιδρύματος Μελετών Χερσονήσου του Αίμου. Απέκτησε δίπλωμα από τη Σχολή Στελεχών Παιδικών Εξοχών του Υπουργείου Υγείας Πρόνοιας, τη Σχολή Τυφλών Θεσσαλονίκης (γραφή BRAILLE), το Τμήμα Κοινωνικής Πρόνοιας του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, το Τμήμα Θεατρικής Εκπαίδευσης της ΧΑΝΘ, Κουκλοθέατρου, Αφήγησης και Μυθοπλασίας και το Εργαστήρι-Φώνηση. Το έτος 2006-07 παρακολούθησε το Εργαστήρι Συγγραφικής Τέχνης στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο.
Παρακολούθησε σεμινάρια για στελέχη Παροχής Υπηρεσιών Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας του ΕΟΠΠΕΠ σε συνεργασία με το Κέντρο Έρευνας και Αξιολόγησης στην Επαγγελματική Συμβουλευτική του Τομέα Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Ακόμη παρακολούθησε μεγάλο αριθμό επιμορφωτικών προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε θέματα: «Κοινοτικών Προγραμμάτων για οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Τοπικούς Φορείς» (450 ώρες), «Κατάρτισης Στελεχών Διαβαλκανικής Συνεργασίας για τη Διάχυση της Πληροφόρησης με ηλεκτρονικά μέσα» (400 ώρες), «Επαγγελματικής Κατάρτισης Γυναικών σε θέματα Δημιουργίας Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (ΜΜΕ)» (400 ώρες), «Εφαρμογής των Βαλκανικών Γλωσσών στην Αξιοποίηση Πηγών» (200 ώρες), «Δημιουργίας Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων, Προστασίας και Διαχείρισης του Φυσικού Περιβάλλοντος» (250 ώρες).
Επίσης παρακολούθησε τα προγράμματα του Διαβαλκανικού Ινστιτούτου Δημόσιας Διοίκησης στα θέματα: «Οργάνωση και Διοίκηση Πολιτιστικών Οργανισμών» (250 ώρες), «Σύμβουλος Οργάνωσης – Υλοποίησης Δράσεων Πολιτικής Προστασίας» (150 ώρες), «Εκπαίδευση στη Διαθεματική, Πολύτεχνη και Επικοινωνιακή Διάσταση της Σύγχρονης Διδακτικής πράξης» (180 ώρες) και «Ιστορία της Τέχνης» από το Ινστιτούτο Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων.
Εξειδικεύτηκε στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας στα θέματα: «Οργάνωση και Διοίκηση Σχολικών Μονάδων», «Επικοινωνία – Δημόσιες Σχέσεις – Ανθρώπινες Σχέσεις σε Επιχειρήσεις και Οργανισμούς», «Αναπτυξιακά σύνδρομα και νοητική καθυστέρηση» και σεμινάρια σε θέματα Ειδικής Αγωγής και Μαθησιακών Δυσκολιών από το τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του ΑΠΘ, το Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και το Τμήμα Ειδικής Αγωγής του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.
Μεγάλος αριθμός άρθρων και μελετών της είναι δημοσιευμένα στο περιοδικό «Γρηγόριος Παλαμάς», βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών και σε πολλά άλλα επιστημονικά περιοδικά.
Ως υπεύθυνη του ΚΕΣΥΠ Ηγουμενίτσας διοργάνωσε και πήρε μέρος ως εισηγήτρια σε πολλές ημερίδες σχετικές με τον επαγγελματικό προσανατολισμό.
Στο πλαίσιο πολιτιστικών προγραμμάτων τόσο του Καλλιτεχνικού Σχολείου Αμπελοκήπων όσο και του Μουσικού Σχολείου Θεσσαλονίκης δημιούργησε και είχε την αρχισυνταξία αντίστοιχα των περιοδικών: «Arti-αφιχθέν» και «Crescendo».
Ξεκίνησε να δημοσιογραφεί αρχικά στις εφημερίδες «Πρωινός Λόγος» των Τρικάλων, «Επικοινωνία» και «Γνώμη της Χαλκιδικής» ενώ σήμερα δημοσιογραφεί στις ομογενειακές εφημερίδες «Hellenic Voice» του Σικάγου και στην «Ελληνική Γνώμη» (http://www.elliniki-gnomi.eu/) με έδρα το Βερολίνο. Έχει πάρει πάνω από 200 συνεντεύξεις από ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών.
Ποιήματά της έχουν δημοσιευθεί στα ανθολόγια ποίησης «Αφιέρωμα στον Κωνσταντίνο Καβάφη. 150 χρόνια από τη γέννησή του», Θεσσαλονίκη 2013, «Αφιέρωμα στον ποιητή-ακαδημαϊκό Νικηφόρο Βρεττάκο», Θεσσαλονίκη 2012, όπου είχε και την επιμέλεια των εκδόσεων, «Η μοναξιά είναι χάρισμα», εκδ. Μαλλιάρης, Θεσσαλονίκη 2011, «Μη Βία», εκδ. Μαλλιάρης, Θεσσαλονίκη 2009, «Υπάρχουν ποιητές;», εκδ. Μαλλιάρης, Θεσσαλονίκη 2008.
Είναι μητέρα δύο παιδιών του Γεώργιου-Μάριου και της Πολυξένης Ραφαέλας, ηλικίας 21 και 17 χρόνων αντίστοιχα.