Fractal

Αναζητώντας υποκατάστατα

Γράφει ο Γιάννης Θέμελης // *

 

Σημασία έχει να αγαπάς (1974)

Έγχρ. | Διάρκεια: 105′

Γαλλοϊταλική ταινία σε Σκηνοθεσία : Αντρέι Ζουλάφσκι

Με τους : Ρόμι Σνάιντερ, Φαμπιο Τέστι, Κλάους Κίνσκι

 

 

Μια από τις πιο επώδυνα ρομαντικές ταινίες των ’70s, με ένα σπαρακτικό σάουντρακ του Ζορζ Ντελρί και τη Ρόμι Σνάιντερ στην πιο συγκλονιστική ερμηνεία της καριέρας της.

Ένας φωτογράφος που δουλεύει για ένα γκάγκστερ, συναντά και γοητεύεται από μια ξεπεσμένη ηθοποιό δευτεροκλασάτων ερωτικών ταινιών, υπό το βλέμμα του καταθλιπτικού, σινεφίλ συζύγου της, και προκειμένου να δώσει μια δεύτερη ευκαιρία στην καριέρα της αποφασίζει να χρηματοδοτήσει μια θεατρική παραγωγή του «Ριχάρδου ΙΙΙ», δανειζόμενος χρήματα από τους μαφιόζους εργοδότες του.

Γύρω από το ανορθόδοξο αυτό ερωτικό τρίγωνο, ο Ζουλάφσκι σκιαγραφεί έναν ολόκληρο μικρόκοσμο από χαμένες ψυχές: αλκοολικούς και τοξικομανείς, αποτυχημένους καλλιτέχνες και ματαιόδοξους ηθοποιούς, αδίστακτους κακοποιούς και πορνογράφους.

Στην πρώτη του γαλλόφωνη ταινία, ο Πολωνός σκηνοθέτης χαρτογραφεί αριστουργηματικά τα μυστήρια της καρδιάς με την ένταση ενός αγωνιώδους θρίλερ, κινηματογραφώντας με μανιακή ένταση και ταυτόχρονα σπάνια ευαισθησία ένα απεγνωσμένο ρομάντζο που πασχίζει να επιβιώσει εν μέσω σεξουαλικών οργίων και διαστροφών, επικίνδυνων εθισμών και βίαιων ξεκαθαρισμάτων λογαριασμών, και κυρίως από το μοιραίο δίλημμα ανάμεσα στον έρωτα και στο καθήκον.

Ο Αντρέι Ζουλάφσκι με την πρώτη γαλλόφωνη ταινία του, θέτει την προσωπική του σφραγίδα στην έννοια «έρωτας» με την σπαρακτική αριστουργηματική και ακραία ρομαντική ιστορία που σημάδεψε μια ολόκληρη εποχή. Σκηνοθετεί με μαεστρία την εύθραυστη Ρόμι Σνάιντερ καθοδηγώντας την να μας χαρίσει την πιο συγκλονιστική ερμηνεία της ζωής της. Με ένα καταιγιστικό, μανιώδη ρυθμό αλλά και εξαιρετική ευαισθησία εικονογραφεί ένα αλλόκοτο σύμπαν γεμάτο εξαθλιωμένους ανθρώπους του Θεάματος, σκληρούς γκάνγκστερ, ασταθή όντα εθισμένα στην πρέζα και το αλκοόλ, χυδαίους φωτογράφους. Ένα σμάρι σκοτεινών ηρώων που μπλέκονται σε ένα γαϊτανάκι διεστραμμένων οργίων, βίαιων καυγάδων, θλιβερών συμπεριφορών και έντονης δίψας για έρωτα !

 

 

Το «σημασία έχει ν’ αγαπάς» «L’ important c’ est d’ aimer» είναι το τρίτο φιλμ, του μεγάλου Πολωνού, γυρισμένο στη Γαλλία το 1974. Τα πάντα σ’ αυτό το εκπληκτικό φιλμ κινούνται σ’ ένα διπλό επίπεδο: Πρόκειται για μια εκκωφαντική φανταχτερή «φιλμόπετρα» και ταυτόχρονα για ένα χρονικό της απλής, καθημερινής ζωής, για μια ευτελή ιστορία έρωτα και πάθους παρμένη απ’ το μπεστ σέλερ του Κρίστοφερ Φρανκ «Αμερικάνικη νύχτα (δεν έχει καμιά σχέση με την ομώνυμη ταινία του Τρυφφώ) και ταυτόχρονα για μια μοντέρνα τραγωδία σαιξπιρικού ύφους, για ένα φιλμ σαδιστικά σκληρό και ταυτόχρονα βαθύτατα τρυφερό κι ανθρώπινο, για ένα ρεπορτάζ πάνω στο θέμα «αποτυχία» και ταυτόχρονα για μια σοφή ψυχολογική έρευνα πάνω στην υστερία.

Μ’ έναν καταιγισμό από σεκάνς, σκηνές και πλάνα που λειτουργούν σχεδόν αυτόνομα καθώς η σύνδεσή τους με τον κεντρικό άξονα της ίντριγκας είναι πάρα πολύ χαλαρή, Ο Ζουλάφσκι επιχειρεί μια τρομακτική βουτιά στην καρδιά της πυρακτωμένης κόλασης που λέγεται «Δυτικός τρόπος ζωής» και που σημαίνει σε τελική ανάλυση, μανιακή προσπάθεια να βρεθούν υποκατάστατα των χαμένων ιδανικών.

Ο κόσμος του Ζουλάφσκι εδώ είναι ο κόσμος του θεάματος, με μια διπλή (και πάλι) έννοια: α) Σχεδόν όλοι οι ήρωες είναι θεατρίνοι σε αναζήτηση «σοβαρού» ρόλου που θα τον χρησιμοποιήσουν σαν παραπλήρωμα ζωής: Η ταινία ανοίγει με μια μανιακή προσπάθεια υποδύσεως ενός σκληρού και δύσκολου ρόλου από την Ρόμυ Σνάιντερ και κλείνει με μια ανάλογη σκηνή όπου, όμως η κατάσταση δεν είναι

«θεατρογενής» αλλά «φυσική» πράγμα που σημαίνει ότι η ηθοποιός «βρήκε» το μεγάλο της ρόλο μέσα στην ίδια τη ζωή και με αφορμή τον υστερικό της έρωτα για έναν πορνοφωτογράφο (Φάμπιο Τέστι). Β) «Ο κόσμος ολόκληρος είναι μια σκηνή και όλοι, άντρες και γυναίκες είναι απλοί ηθοποιοί», όπως λέει ο Σαίξπηρ και όπως εφαρμόζει τη ρήση κατά γράμμα ο μαθητής του Ζουλάφσκι. Πράγματι η ταινία δεν είναι παρά μια δουλειά πάνω στη ζωή, νοούμενη σαν θέαμα, και πάνω στο θέαμα, νοούμενο σαν υποκατάστατο της ζωής.

Για να πετύχει αυτό το διπλό παιχνίδι ο ιδιοφυής Ζουλάφσκι, υιοθετεί μια μέθοδο τόσο παροξυμένα ρεαλιστική, που μέσα από μια συνεχή και χωρίς καμιά ανάπαυλα διόγκωση των αρχικά απλών καταστάσεων γίνετε σχεδόν σουρεαλιστική. Στο ίδιο αποτέλεσμα φτάνει και με ένα δεύτερο τρόπο: Το ακρότατο στυλιζάρισμα με τη λεγόμενη «μέθοδο της θεατροποίησης» δίνει στον αρχικά αποτρόπαιο ρεαλισμό (μάλλον νατουραλισμό με την πιο πλήρη έννοια της λέξης) μια διάσταση καθαρά ποιητική. Έτσι οι παροξυμένες ρεαλιστικές καταστάσεις, που διαδέχονται η μία την άλλη χωρίς καμιά ανάπαυλα, δεν είναι παρά εικόνες-θέαμα, υπερφορτωμένες με «εικαστικό περιεχόμενοι» υποβασταζόμενος από μια μουσική (του θαυμάσιου Ζωρζ Ντελερύ) κάθε άλλο παρά διακριτική και υπογραμμιστική και από ήχους έντονους και αγχωτικούς.

 

(Πηγή : Βασίλης Ραφαηλίδης, Το Βήμα 18-11-1975)

 

 

 

* Ο Γιάννης Θέμελης γεννήθηκε στο Ηράκλειο (Κρήτης) το 1975. Σπούδασε Νομικά στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και εν συνεχεία πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές Ευρωπαϊκού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Λιέγης (Ulg) στο Βέλγιο. Αποτέλεσε μέλος του Εργαστηρίου Εγκληματολογικών Ερευνών του ΔΠΘ με συμμετοχές σε σεμινάρια στην Ελλάδα και το Εξωτερικό. Μέλος της Κινηματογραφικής Ομάδας του Πανεπιστημίου Κομοτηνής, Κρήτης και της ερασιτεχνικής Ομάδας Κινηματογράφου Sight Club από το 2006. Αρθρογραφεί στο προσωπικό του blog »Μέρες Αδέσποτες» και στο ταξιδιωτικό site, «Alternatrips» !

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top