Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ένα βιβλίο κόσμημα που τιμά τον ποιητή Σάντρο Πέννα. Και όχι μόνο!
05/04/2017, 11:39 πμ

Ένα βιβλίο κόσμημα που τιμά τον ποιητή Σάντρο Πέννα. Και όχι μόνο!

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

 

“Σάντρο Πέννα, Ο ποιητής της επιθυμίας και της μοναξιάς”. Εισαγωγή-μετάφραση-σχόλια: Γιάννης Ηλ. Παππάς. Εκδόσεις Οδός Πανός, 2016

 

Διάγουμε μια εποχή υπερπαραγωγής έντυπων, ακόμα, βιβλίων, και θα μπορούσε κάποιος να αναρωτηθεί για τις βαθύτερες και πραγματικές αιτίες του εν λόγω φαινομένου γνωστού όντος ότι το αποκαλούμενο ηλεκτρονικό βιβλίο(e-book) κερδίζει συνεχώς έδαφος σε διεθνές επίπεδο, αργά και σταθερά. Στη χώρα μας βέβαια το γεγονός φαίνεται πως καθυστερεί κατά τι, αλλά τα μηνύματα πανταχόθεν δείχνουν ότι κι εμείς μάλλον οδεύουμε προς τα εκεί. Παράλληλα με τις παραπάνω γενικές διαπιστώσεις, ήρθαν στο προσκήνιο και εγείρονται πληθώρα άλλων ερωτημάτων που έχουν σχέση με το βιβλίο γενικότερα, όπως κατά πόσον υφίσταται κάποια σχέση μεταξύ της έντυπης και ηλεκτρονικής ποσότητας που έχουμε εύκολα στη διάθεσή μας, της ευκολίας με την οποία τα συγκεκριμένα βιβλία έχουν γραφτεί και δημοσιευθεί από τους εκδοτικούς οίκους ή από ιδιωτική πρωτοβουλία των συγγραφέων, και της ικανοποίησής μας μέσω της αναγνωστικής εμπειρίας σε αμφότερες τις μορφές. Σε διεθνές επίπεδο δείχνει να περνάει μάλλον η εποχή, σε μικρό βαθμό φυσικά, κατά την οποία τα ‘χάρτινα βιβλία’, όπως τα είχαμε γνωρίσει, βρίσκονταν δίπλα μας, γεμίζοντας το γραφείο, το κρεβάτι ή τον καναπέ του σαλονιού μας. Στις μέρες μας με το πανίσχυρο διαδίκτυο να εισχωρεί παντού και το φιλόδοξο ηλεκτρονικό βιβλίο, έχουμε πρόσβαση σε εκατοντάδες χιλιάδες σύγχρονα και παλιότερα μυθιστορήματα και ποιήματα, εύκολα, γρήγορα, κι όλα αυτά μέσα στην μικρή οθόνη του ηλεκτρονικού υπολογισμού μας, ή της όποιας άλλης μικρότερης, εύχρηστης και δημοφιλούς συσκευής ανάγνωσης. Γρήγορα όμως, σχεδόν όλοι, διαπιστώσαμε ότι η τελευταία πραγματικότητα τείνει αναπόφευκτα να μειώσει τη σοβαρότητα με την οποία προσεγγίζουμε ένα συγκεκριμένο βιβλίο που φυσικά το περιεχόμενό του που μας ενδιαφέρει. Σίγουρο είναι, όμως, ότι αν δεν υπήρχε διαθέσιμο όλο αυτό το χαρτί τους προηγούμενους αιώνες, εάν το κόστος της εκτύπωσης ήταν υψηλότερο, εάν ο ηλεκτρονικός υπολογιστής και το πανίσχυρο διαδίκτυο δεν είχαν ανοίξει ατελείωτους ωκεανούς του χώρου στον οποίο μπορούμε να περιπλέουμε, να γράφουμε και να διαβάζουμε, τα πράγματα θα ήταν χειρότερα για όλους μας, συγγραφείς και αναγνώστες.

Σκέψεις που έρχονται αυθόρμητα στο νου, καθώς εδώ και κάμποσο χρονικό διάστημα ασχολούμαι επισταμένα με το βιβλίο των Εκδόσεων Οδός Πανός, ‘Σάντρο Πέννα, Ο ποιητής της επιθυμίας και της μοναξιάς’. Στην εισαγωγή διαβάζω, ότι γεννήθηκε στις 12 Ιουνίου 1906, στην Περούτζια της Ιταλίας, από αστική οικογένεια, κι ότι ‘το πρώτο σημαντικό επεισόδιο της ζωής του υπήρξε ο χωρισμός των γονιών του, το 1920, ο οποίος είχε ως αποτέλεσμα η μητέρα του να αποφασίσει να μετακομίσει στο Πέζαρο με τη μικρή Έλντα, και στη συνέχεια στη Ρώμη αφήνοντας τα δύο αγόρια στις φροντίδες του πατέρα και της θείας Μπίτσε, αδελφής της μητέρας του…’. Η εισαγωγή ανήκει στον Γιάννη Ηλ. Παππά, ο οποίος και επιμελήθηκε την όλη έκδοση με την έννοια της μετάφρασης των σχολίων και της εισαγωγής που αναφέρθηκε. Τα ποιήματα που μεταφράστηκαν ανήκουν στην ιταλική συλλογή ΄Σάντρο Πέννα, Ποιήματα, Εκδόσεις Garzanti, Μιλάνο, 1989, με εισαγωγή στην έκδοση αυτή,  του Cesare Garboli. Η εισαγωγή του Γιάννη Ηλ. Παππά στην ελληνική έκδοση θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί υποδειγματική, με επαρκή στοιχεία που φέρνουν σε επαφή τον Ιταλό ποιητή με τον αναγνώστη. Παρατίθενται βιογραφικά δεδομένα, όλα τα στάδια της εξέλιξης του ποιητή, παραπομπές σχεδόν σε κάθε παράγραφο άκρως κατατοπιστικές, εκδοτικές σημειώσεις, οι σχέσεις του με τους συναδέλφους του ποιητές, καθώς και κριτικές των άλλων πάνω στην ποίησή του. Το θέμα της ποίησής του, χαρακτηρίζεται από την μονοθεματική του φύση, που δεν είναι άλλη από την ομοφυλοφιλική του επιθυμία.

 

Sandro Penna

 

Στο πρώτο ποίημα της ενότητας ΄Ποιήματα 1927-1938’, διαβάζουμε ένα από τα πρώτα ποιήματα του νεαρού τότε ποιητή:

 

Η ζωή… είναι να θυμάσαι ένα πικρό

ξύπνημα σε ένα τραίνο, την αυγή: να έχεις

δει έξω το αβέβαιο φως: να έχεις νοιώσει

στο μουδιασμένο κορμί την παρθενική

και σκληρή μελαγχολία του ανέμου.

 

Στο πρώτο πάλι ποίημα της ενότητας, ‘Σημειώσεις 1938-1949), ο Πέννα ξεκαθαρίζει για ακόμα μια φορά τις προσωπικές του απόψεις πάνω σε κρίσιμα θέματα:

 

Ευτυχής είναι αυτός που είναι διαφορετικός

και είναι πράγματι διαφορετικός.

Μα αλίμονο σε κείνον που είναι διαφορετικός

και είναι κατά βάθος ο ίδιος.

 

Τον Φεβρουάριο του 1970, ο Π. Π. Παζολίνι έγραφε στον Σάντρο Πέννα, ‘… Ο αποκλεισμός από τον εαυτό σου και από έναν κόσμο που εξάλλου σε απέκλειε ήταν μια μακρόχρονη άσκηση, φτιαγμένη από νύχτες  και μέρες, στις οποίες γελούσες και έκλαιγες, όπως οι αφελείς χαρακτήρες στα ρομαντικά έργα χωρίς ουσιαστική αρχή και τέλος, με τους σταυρούς του μαρτυρίου τους  και τις απολαύσεις τους: μια μακρόχρονη άσκηση στην οποία, αντί να προσεύχεσαι, τραγούδησες τις μορφές του μακρινού κόσμου…’.

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, υπάρχουν χρησιμότατες ενότητες οι οποίες και φανερώνουν τον σεβασμό του εκδότη και του υπεύθυνου για τη μετάφραση, την εισαγωγή και όλα τα χρήσιμα σχόλια γύρω από το έργο του Σάντρο Πέννα. Μια μικρή αυτοβιογραφία του, στην πραγματικότητα μια συνέντευξη του ποιητή και κάποια αποσπάσματα από το ημερολόγιο που κρατούσε ο ποιητής, καθώς οι επιστολές που αντάλλαξε με τους φίλους και συναδέλφους του (Εουτζένιο Πέννα, Ουμπέρτο Σάμπα, Σέρτζιο Σόλμι, και Π.Π.Παζολίνι). Η σκυτάλη της έκδοσης προχωρά με την παράθεση κειμένων και απόψεων για τον Σάντρο Πέννα, από τους Τζέζαρε Γκαρμπόλι, Πιέρ Πάολο Παζολίνι, Αττίλιο Μπερτολούτσι, Ντάριο Μπελέτσα, Ναταλία Γκίντσμπουργκ, κλπ.

Η έκδοση δεν θα μπορούσε να μην διαθέτει τη βιβλιογραφία που αφορά τον Σάντρο Πέννα, και το σπουδαιότερο για εμάς, που βρίσκονται δημοσιευμένες κάποιες μεταφράσεις και ότι άλλο τον αφορά στην ελληνική γλώσσα.  Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι πρόκειται για μια έκδοση υπόδειγμα για όσες αφορούν ποιητές και το έργο τους. Δεν θα μπορούσε όμως να γίνει και αλλιώς. Η πείρα του Γιάννη Ηλ. Παππά, ήταν εγγύηση, αφού είναι  γνωστή η συμβολή του από άλλες παρεμφερείς εκδόσεις.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top