Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Με κλειστά μάτια
09/05/2018, 10:40 πμ

Με κλειστά μάτια

Γράφει η Ελένη Χωρεάνθη //

 

Ηλίας Γκρης: “Σαν άλλος Οιδίποδας”, Ποίηση
Ο πίνακας στο εξώφυλλο είναι του Πέτρου Ζουμπουλάκη
Ποιητικά, Εκδόσεις Γκοβόστη, Αθήνα 2018-04-27

 

«Σαν άλλος Οιδίποδας», είναι ο τίτλος της πρόσφατης ποιητικής συλλογής του Ηλία Γκρη που κυκλοφορεί σε πολύ προσεγμένη έκδοση με επιμέλεια κειμένου Κερασίας Κάραλη. Περιλαμβάνει ποιήματα που γράφτηκαν στο διάστημα: 2004 έως 2017 και κατανέμονται σε έξι ενότητες.

Στο σύνολό τους τα ποιήματα της συλλογής είναι ολοσέλιδα, εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις (σ.39-40/  51,52) που γυρίζουν σελίδα και καλύπτουν χρονικό διάστημα των 15 ετών. Γεγονός που σημαίνει πως ο ποιητής ακολουθεί μια δική του, ιδιότυπη τεχνική όχι μόνο όσον αφορά τη δομή, αλλά και τη μορφή και τη διάταξη των στίχων σε ολιγόστιχες κατά κανόνα ρυθμικές στροφές.

Δεν είναι τυχαίο που ο ποιητής Ηλίας Γκρης προτίμησε τον συγκεκριμένο τίτλο για την πρόσφατη ποιητική του συλλογή, όπως δεν είναι τυχαία και η επιλογή του πίνακα που κοσμεί το λιτό και για τούτο επιβλητικό εξώφυλλο. Σε κάθε βιβλίο και πολύ περισσότερο σε βιβλίο ποιητικό αξιώσεων, όλα είναι σημαντικά και όλα παίζουν κάποιο ρόλο.

Η λιτότητα που χαρακτηρίζει τα ποιήματα της συλλογής και η ευπρέπεια με την οποία συναντιούνται εδώ τα στοιχεία που συνθέτουν την εικόνα του εξωφύλλου, αφενός προδιαθέτουν θετικά τον αναγνώστη και αφετέρου αποτελούν κώδικες επικοινωνίας με τον ιδιότυπο, περιπλεγμένο και σκοπίμως αινιγματικό ενίοτε, ποιητικό λόγο του Ηλία Γκρη.

«Σαν άλλος Οιδίποδας» ο ποιητής πορεύεται με κλειστά μάτια, διαισθητικά κυρίως, στον μυθικό και τον ιστορικό χωροχρόνο με διασκελισμούς από το σήμερα στο απώτερο και απώτατο παρελθόν των Ελλήνων ψηλαφώντας πρόσωπα και πράγματα, εισχωρεί βαθιά στο συγκεχυμένο εφιαλτικό κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι, αλλά αναστρέφεται και με το ανώνυμο πλήθος γυρεύοντας να πιάσει μια στιγμή από την περιπέτεια της ζωής των άλλων, να συναντήσει έναν άνθρωπο συνοδοιπόρο στις ατέλειωτες αναζητήσεις του, όπως αποφαίνεται χαρακτηριστικά ο ίδιος:

 

Βιώνοντας μιαν αλλόκοτη ανάδυση της Βουδαπέστης

Από τροχήλατους καιρούς

……………….

έζησα το ρυθμό χαλαρής ανωνυμίας μες στ’ αδέσποτα

πλήθη μ’ ελάχιστους να κερδίζουν σε Γνώση

που μιλά μυστικά τη γλώσσα λουλουδιών,

 

κι αντλώντας δύναμη από μέσα του θα πει:

 

δε φοβάμαι θεό ούτε διάβολο…

 

Ωστόσο, ο ενδόμυχος φόβος υπάρχει, ελλοχεύει κρυμμένος στα μυστικά περάσματα και σε αόρατες,  κι απροσδιόριστες καταπακτές.  Ελλοχεύει το πρωτόγονο ένστικτο του τρόμου, το κληροδοτημένο προ πάντων των αιώνων και το κληρονομημένο δέος μπροστά στο άγνωστο. Και ο ποιητής το νιώθει ενδόμυχα το δέος που προκαλέι το αιώνια άγνωστο κι ανεξερεύνητο ενδόμυχο δικό του και το κοσμικό χάος που μας περιβάλλει και με κάθε τρόπο θέλει και προσπαθεί να αντιμετωπίσει ερευνητικά και τα δύο δεινά που καταδυναστεύουν τον αδύναμο άνθρωπο από την πρωτόγονη εποχή, τον καιρό του Ομήρου, ατελεύτητα, ίσαμε το τέλος του κόσμου:

 

[«Ουδέν ακιδνότερον γαία τρέφει ανθρώποιο

πάντων όσσα τε γαίαν επί πνείει τε και έρπει»

                     Οδύσσεια, ραψωδία σ, 130,131)

 

Που σε απλά σύγχρονα Ελληνικά σημαίνει:

 

Τίποτα πιο αδύναμο δεν τρέφει η γη από τον άνθρωπο                                            

από όσα πάνω στη γη ανασαίνουν και σέρνονται.

(Μετ. Κώστα Χωρεάνθη)]

 

μόνο μην επιστρέψω μοιραία στη μετενσάρκωση

του αιώνιου δειλού και πάνδειλου ανθρώπου

ούτε λέων ή τίγρης σε αχανείς σαβάνες

 

Ηλίας Γκρης

 

Γι’ αυτό, με ποιητικούς θαρραλέους ακροβατισμούς συναιρεί χώρο και χρόνο κι επιστρέφει συγκαταβατικά στα γνώριμα τοπία και γράφει χαρακτηριστικά:

 

παρά μόνο δάφνη στην άκρη του βάλτου με βάτα

και σπάρτα και λυγαριές καλαμιές

                                                  να λικνίζονται πάνω μου

αρκεί μην επιστρέψω κατάρες ενσάρκωση

μες στον ύπουλο τροχασμό

                                       του καθ’ ημέραν θανάτου.

(Ο ΦΟΒΟΣ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ)

 

Επιλέγει αυτόν τον τρόπο έκφρασης και γραφής με σύμβολα για να δώσει το αιώνιο συνονθύλευμα λαών και πολιτισμών και να βγει καθαρή η ποίηση μέσα από τη σύγχυση ενός κόσμου που έχει χάσει τον μπούσουλα και παραδέρνει κυμαινόμενος μεταξύ παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος και :

 

που δαφοινός ταΐζει το καζάνι του τρόμου,

 

Αλλά, ξέρει πως η ποίηση τον διεκδικεί έστω:

 

κι εξαντλημένο σε θέλει δικό της.

 

Πρόκειται για ποίηση δυνατή, θρεμμένη με τα βιώματα τόσο από την καθημερινή πραγματικότητα, τα κοινωνικο-πολιτκά δρώμενα, τη μυθολογική, και την ιστορική πραγματικότητα, μετουσιωμένα σε ποίηση με σαφείς φιλοσοφικές προσεγγίσεις και

προεκτάσεις, αλλά και τολμηρά αιρετική ποίηση, η «αγαπημένη» του,  που της αφιερώνει το τελευταίο ποίημα της συλλογής, από όπου πορίζομαι ορισμένους χαρακτηριστικούς στίχους:

 

Σε κληρονόμησα γενναία τα πλούτη σου

γονική παροχή απ’ τα χείλη της μάνας

 

γλυκειά μου δύστροπη αγαπημένη

είσαι αρματωσιά πλειστόκαινης στεριάς

υπόβραχνος ψελλισμός άφατης οδύνης

 

γλώσσα θεραπαινίδα κι αφέντρα του νου μου

…………………………………………..

γλυκειά μου πολύφωνη αγαπημένη

ακούω τους λυγμούς σου όταν σε βιάζουν

 

η ευγνωμοσύνη μου νοσταλγικά σε αγκαλιάζει

με όλα τα γέλια και δάκρυα που γέννησες

                                         γλώσσα μου!

                                                            (ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗΣ)

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top