Fractal
Home / RE-FRACTAL / Τα παιδικά χρόνια στη ρωσική λογοτεχνία: Από τον Τολστόι μέχρι σήμερα
10/06/2015, 11:39 πμ

Τα παιδικά χρόνια στη ρωσική λογοτεχνία: Από τον Τολστόι μέχρι σήμερα

Πηγή: gr.rbth.com

 

Πολλοί κορυφαίοι ρώσοι συγγραφείς – Τολστόι, Γκόρκι, Μπούνιν, Ναμπόκοφ -έγραψαν εξαίσια λογοτεχνικά έργα για τα παιδικά τους χρόνια. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα του Παιδιού, την 1η Ιουνίου, η RBTH επιχειρεί μια σύντομη περιήγηση στα σημαντικότερα και πιο συγκινητικά έργα των μεγάλων δημιουργών.

 

Τα παιδικά χρόνια στη ρωσική λογοτεχνία: Από τον Τολστόι μέχρι σήμερα

Στιγμιότυπο από την ταινία «Θάψε με πίσω από το σοβαπετί» του Πάβελ Σανάεφ. Πηγή: kinopoisk.ru

 

Τολστόι, ο πρωτοπόρος

Όπως και σε τόσα άλλα, ο Τολστόι ήταν η πρώτος μεγάλος Ρώσος συγγραφέας που συνδύασε μοναδικά την αυτοβιογραφία και τη φαντασία στην αποτύπωση των παιδικών του χρόνων. Όταν έστειλε την πρώτη του νουβέλα «Παιδικά χρόνια» (1852) στο Σύγχρονο περιοδικό ο συντάκτης άλλαξε τον τίτλο κάνοντάς τον «Ιστορία της παιδικής μου ηλικίας», γεγονός που τότε εξόργισε τον Τολστόι, παρόλο που ο ίδιος αργότερα αναγνώρισε ότι το βιβλίο δεν ήταν καθαρή μυθοπλασία.

 

BRICS

 

 

Τα «Παιδικά χρόνια» του Τολστόι χρονολογούνται από τον πόλεμο του Καυκάσου με εμφανή επιρροή των Ρουσώ, Ντίκενς και Στέρν. Η ζωή στην πόλη προκαλεί μόνο αρνητικούς συνειρμούς στο αγόρι, κι ο Τολστόι χρησιμοποιεί την ιδιαίτερη, σχεδόν πνευματική σχέση του με τη φύση για να εμβαθύνει στην ιδέα της παιδικής αθωότητας και του χαμένου παράδεισου των παιδικών χρόνων. «Ευτυχισμένες, χαρούμενες αξέχαστες στιγμές της παιδικής ηλικίας! Πώς μπορεί κανείς να μην τις αγαπά, να μην κρατάει αυτές τις αναμνήσεις;» έγραφε οΤολστόι.

Από την άλλη, ο Αλεξέι Πέσκοφ, ο κύριος χαρακτήρας στο έργο του Μαξίμ Γκόρκι «Τα παιδικά χρόνια» (1913-1914), στο πρώτο μέρος της αυτοβιογραφικής τριλογίας, δεν ζούσε στον παράδεισο του Τολστόι. Επηρεάζεται βαθιά από τις έντονες, βίαιες διαφωνίες των θείων του, τους ξυλοδαρμούς από τον παππού του, και την πολύπλοκη και δύσκολη ζωή της μητέρας του. Μόνον η συμπόνια και η φροντίδα που του δείχνει η γιαγιά του επιτρέπει να επιβιώσει σ’αυτότο σκληρό περιβάλλον, χωρίς να χάσει την ψυχή του.

Το βιβλίο του Γκόρκι αποτυπώνει με δύναμη τους καθημερινούς αγώνες των απλών Ρώσων, και αποτελεί ένα εξαιρετικό αντίβαρο στις φανταστικές παιδικές αναμνήσεις του Τολστόι.

 

Ορθοδοξία και εξορία

Επί των ημερών του Στάλιν, η παιδική λογοτεχνία είχε χρησιμοποιηθεί ως μέσο για τη διάδοση των ιδανικών του σοσιαλισμού. Ένας από τους πιο ολοκληρωμένους πεζογράφους της εποχής αυτής είναι ο Βαλεντίν Κατάεφ. Η αφήγησή του αποκτά μια επική ποιότητα, και η μετατροπή του ανώριμου παιδιού σε ενήλικα είναι μέρος της διαδικασίας κοινωνικοποίησης και ένταξης στο συλλογικό. Ο Κατάεφ στο έργο του «Γιος του Συντάγματος» (1945), γράφει την ιστορία ενός ορφανού αγοριού που υιοθετείται από ένα σύνταγμα πυροβολικού κατά τη διάρκεια του πολέμου. Το μυθιστόρημα είχε τεράστια επιτυχία, και έγινε ταινία σχεδόν αμέσως.

Άλλοι συγγραφείς στα μέσα του 20ού αιώνα,όπως ο Μπούνιν στο έργο του «Η ζωή του Αρσένιεφ» (1930) και ο Ναμπόκοφ στο «Μίλα, Μνήμη» (1966) έγραψαν από την εξορία για την παιδική τους ηλικία. Και οι δυο έζησαν τα πρώτα χρόνια τους την εποχή πριν από τους μπολσεβίκους, ως προνομιούχα παιδιά: μια χρυσή εποχή που είχε κλαπεί από τη Ρωσική Επανάσταση του 1917.Ο Ναμπόκοφ δουλεύει με τις τεχνικές του συμβολισμού ανακαλώντας και περιγράφοντας συναισθηματικές εντυπώσεις μιας ηλικίας και ενός είδους οικογένειας που είχε πλέον παρέλθει ανεπιστρεπτί. Γράφοντας τέσσερα χρόνια μετά την κρίση της Κούβας, μια από τις πιο συμβολικές στιγμές έντασης μεταξύ Δύσης και Ανατολής, ο Ναμπόκοφ υπενθυμίζει ότι η οικογένειά του αγαπούσε την Ευρώπη τόσο πολύ που έμαθε αγγλικά πριν από τα ρωσικά, και πως το σπίτι του ήταν πάντα γεμάτο με αγγλικά προϊόντα, όπως σαπούνι από αχλάδια, χρυσό σιρόπι και μία πτυσσόμενη μπανιέρα από καουτσούκ.

 

«Η βασίλισσα της φρίκης»

 

 Στη σύγχρονη ρωσική λογοτεχνία το θέμα της παιδικής ηλικίας έχει προσλάβει ένα νέο σε μεγάλο βαθμό μελαγχολικό τόνο. Ο Πάβελ Σανάεφ στην αυτοβιογραφία του με τίτλο «Θάψε με πίσω από το σοβαπετί» που σημείωσε τεράστια επιτυχία (δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά σε περιοδικότο 1996 και το 2003 εκδόθηκε σε βιβλίο) αφηγείται την αγωνιώδη εμπειρία ενός αγοριού που στερήθηκε τη μητέρα του και το μεγάλωσε μια τυραννική γιαγιά.Η ιστορία έγινε κινηματογραφική ταινία το 2009.

Στον 21οαιώνα, ο μύθοςτης παιδικής ηλικίας στο ρωσική κουλτούρα έχει μετατοπιστεί στο αντίθετο άκρο από τον παράδεισο του Τολστόι. Η πολυδιαβασμένη συγγραφέας Άννα Σταρομπίνετς, που αποκαλείται συχνά «βασίλισσα της φρίκης» στο έργο της «Μια περίεργη εποχή» (2005), παρουσιάζει ένα τρομακτικό όραμα για την παιδική ηλικία, καθώς παρακολουθεί ένα αγόρι που μεγαλώνει, φθάνει στην εφηβεία και τότε το σώμα του αρχίζει να μοιάζει με αποικία μυρμηγκιών. Για την Σταρομπίνετς τα ρωσόπουλα που ζουν στο εχθρικό περιβάλλοντων μεγάλων πόλεων, συγκρούονται με τους γονείς τους, και συχνά αποξενώνονται καθώς επιδιώκουν να κατανοήσουν τον εαυτό τους και τη θέση τους στον κόσμο

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top