Fractal
Home / ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ / Η επίσκεψη
29/04/2015, 1:40 μμ

Η επίσκεψη

Γράφει η Δανάη Θηβαίου //

 

Η επίσκεψη θα μπορούσε να είναι απλά ένα κείμενο για την εξωγήινη ζωή που επισκέπτεται τον πλανήτη μας. Όμως πρόκειται για κάτι εντελώς διαφορετικό. Για πρώτη φορά , επισκέφτηκε τη χώρα μας ένας από τους μεγαλύτερους βιολόγους του 20ου – ίσως και 21ου – αιώνα, χάρη στη δουλειά του πάνω στη θεωρία της Εξέλιξης. Ο Richard Dawkins.

 

Richard-Dawkins-007

 

Όπως είναι γνωστό, ο C. Darwin ήταν ο επιστήμονας που ανακάλυψε πρώτος πως λειτουργεί η Εξέλιξη (αν και ο A.R. Wallace επίσης ανακάλυψε την εξέλιξη, απλά δεν εξήγησε λεπτομερώς το πώς λειτουργούν οι μηχανισμοί της). Επομένως ποια είναι η πρωτοτυπία στο έργο του Dawkins; Και, γιατί η επίσκεψή του στην Ελλάδα είναι σημαντική;

Σαν νέος επιστήμονας (στη δεκαετία του 70), ο Dawkins προβληματιζόταν για διάφορα θέματα της βιολογίας, και πιο συγκεκριμένα όσα αφορούσαν στην εξελικτική βιολογία – κυρίως σε ότι αφορούσε στην εξήγηση συγκεκριμένων θεμάτων της θεωρίας της εξέλιξης. Χρησιμοποίησε καινούρια, για την εποχή, τεχνολογία για να μπορέσει να βελτιώσει την απόδοσή του και να διευκολύνει την ερευνητική του δραστηριότητα: τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Έτσι έγραψε το πρώτο του βιβλίο “The Selfish Gene”1, που είναι μέχρι και σήμερα ένα από τα “best sellers” του, μιας και εξηγεί πολύ απλά και με πολλά παραδείγματα, τον ρόλο των γονιδίων στην Εξέλιξη της ζωής στη Γη. Δηλαδή, ενσωμάτωσε με τη δουλειά του αυτή τα γονίδια στη θεωρία της Εξέλιξης.

danΑυτή η δουλειά είναι εξαιρετικά σημαντική: ας πούμε πως αν υπήρχε βραβείο Νόμπελ στη βιολογία (ενώ διάφοροι βιολόγοι έχουν κερδίσει βραβείο Νόμπελ, δεν υπάρχει ειδική κατηγορία για βραβείο στη Βιολογία, παρά μόνο για την Φυσιολογία ή την Ιατρική), θα το είχε σίγουρα κερδίσει το 1976! Πράγματι, ο Darwin είχε διατυπώσει τη θεωρία της Εξέλιξης με το άτομο ως μονάδα της Εξέλιξης. Το άτομο ήταν αυτό που έκανε τη διαφορά, σαν τελικό προϊόν των άγνωστων ως τότε (18592) μηχανισμών και διαδικασιών που επιτρέπουν να σχηματιστεί ένας οργανισμός (ένα βακτήριο, ένας μύκητας, ένα φυτό, ένα ζώο). Όμως, μετά το 19533 δημιουργήθηκε ένα κενό στις γνώσεις των βιολόγων πάνω στον ρόλο των γονιδίων για τον εξής λόγο: από τη στιγμή που τα γονίδια φέρουν τις πληροφορίες που καθιστούν δυνατή τη δημιουργία και τη λειτουργία ενός νέου οργανισμού, ποιος είναι ο ρόλος τους στην Εξέλιξη;

Σε αυτή την ερώτηση απάντησε με το πρώτο του έργο ο Dawkins το 1976. Και σε αυτόν χρωστάμε την ευρύτερη κατανόηση στο πώς λειτουργεί η Εξέλιξη σε γονιδιακό επίπεδο.

Αλλά το έργο του δεν περιορίζεται μόνο στην εξελικτική βιολογία4. Γενικότερα, οι θετικές επιστήμες, σε όποιο ερώτημα κι αν προσπαθούν ν’ απαντήσουν, χρησιμοποιούν παρατηρήσεις ώστε να μπορούν με τη λογική (όπως ορίζεται και στα μαθηματικά) να βρουν λύσεις, εξηγήσεις, και σε μερικές περιπτώσεις να τις αναδείξουν σε θεωρίες. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο σκέψης, και μέσα από την έδρα του στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης που αφορούσε και στη μετάδοση των επιστημών στο κοινό, μπόρεσε ο Dawkins να αφιερώσει ένα μεγάλο μέρος του έργου στην επικοινωνία ανάμεσα στην πανεπιστημιακή κοινότητα και το κοινό. Έτσι μετέδωσε όχι μόνο την έρευνα που έκανε ο ίδιος, αλλά και την λογική μέσα από την οποία μπορεί κανείς να εξηγήσει το κάθε τι που παρατηρεί στη φύση και στο σύμπαν. Πολλά από τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί και στα ελληνικά, και τα περισσότερα από τα ντοκιμαντέρ που έχει γυρίσει βρίσκονται στο YouTube (χωρίς ελληνικούς υπότιτλους βέβαια). Έχει συνεργαστεί με τους μεγαλύτερους επιστήμονες εν ζωή (Neil Degrasse-Tyson5, Lawrence Krauss6 και άλλους) με σκοπό την μετάδοση των επιστημών στην Ευρώπη αλλά και στις ΗΠΑ. Εν ολίγοις, το έργο του είναι πολύ μεγάλο, και έχει αγγίξει χιλιάδες ανθρώπους παγκοσμίως.

Richard_Dawkins_Cooper_Union_ShankboneΗ επίσκεψη μίας τέτοιας προσωπικότητας στην Ελλάδα με σκοπό να μεταδώσει το έργο του, την αγάπη για τις επιστήμες και τον ορθολογισμό, είναι κάτι μοναδικό. Μοναδικό, γιατί στη χώρα μας δεν είμαστε ιδιαίτερα συνηθισμένοι να προβληματιζόμαστε στη καθημερινότητά μας για θέματα επιστημονικού χαρακτήρα, αλλά και η επιστήμη (και δεν εννοώ την τεχνολογία) δεν έχει κεντρικό ρόλο στη κοινωνία μας (κάτι που το αναλύει και ο Στέφανος Τραχανάς στο τελευταίο του βιβλίο «Το φάντασμα της όπερας» (2014)). Οι ερωτήσεις που είναι στο κέντρο στην διεθνούς επιστημονικής επικαιρότητας δεν φαίνονται να ενδιαφέρουν ένα μεγάλο αριθμό ατόμων για διάφορους λόγους. Είναι τόσο σημαντικό να μεταδίδει κανείς την επιστήμη, πρώτων γιατί απαντά στο ερώτημα: «Με τι ασχολούνται όσοι κάνουν έρευνα;», αλλά και γιατί είναι σημαντικό να κατανοούμε την πρόοδο που γίνεται στις σύγχρονες κοινωνίες και να είμαστε σε θέση να σκεφτόμαστε με λογική.

 

  1. Στα ελληνικά «Το εγωιστικό γονίδιο»
  2. Το 1859 εξέδωσε ο Charles Darwin το βιβλίο του «On the Origin of Species by Means of Natural Selection or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life». Πριν την ημερομηνία αυτή υπήρξαν και άλλοι επιστήμονες που είχαν προσπαθήσει να εξηγήσουν πώς λειτουργεί η Εξέλιξη, όμως κανένας δεν είχε βρει τον μηχανισμό με τον οποίο δρα η Εξέλιξη. Φαίνεται πως ο Alfred Russell Wallace είχε επίσης κατανοήσει πλήρως τη δράση της φυσικής επιλογής (ο μηχανισμός της Εξέλιξης), όμως δεν την είχε διατυπώσει αρκετά ξεκάθαρα, ακόμα και αν είχε συγγράψει επιστημονικά άρθρα πάνω στην Εξέλιξη μαζί με τον Darwin.
  3. Το 1953 ανακαλύφθηκε η δομή του μορίου του DNA. Ως τότε ήταν γνωστό πως υπήρχε υλικό μέσα στους πυρήνες των ευκαρυωτικών κυττάρων, όμως δεν ήταν γνωστά τα μόρια που περιέχουν τη γενετική πληροφορία. Το 1953 δύο νέοι αμερικανοί επιστήμονες ο James Watson και ο Francis Crick κατάφεραν να δουν πώς είναι φτιαγμένο και ποιο ακριβώς είναι το μόριο που ονομάστηκε ΔεσοξυΝουκλεϊνικό Οξύ. Ήταν μια ανακάλυψη που άνοιξε την πόρτα στη μοριακή βιολογία (προσοχή: όχι στη γενετική!) και κατέστησε δυνατή την έρευνα των γονιδίων (1% του συνολικού DNA του ανθρώπου) και των υπόλοιπων περιοχών του DNA.
  4. O Richard Dawkins έχει ιδρύσει και το Ίδρυμα για Λογική και Επιστήμη, «Richard Dawkins foundation for Reason and Science».
  5. O Neil Degrasse-Tyson είναι αστροφυσικός και εργάζεται στο Hayden Planetarium στο Rose Center for Earth and Space το οποίο είναι μέρος του Αμερικανικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ.
  6. Ο Lawrence Krauss είναι θεωρητικός φυσικός και εδώ και μερικά χρόνια εργάζεται στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα όπου διευθύνει το «Origins Project» το οποίο προσπαθεί να απαντήσει σε βασικά ερωτήματα όπως: «Ποιοι είμαστε και από πού προερχόμαστε».

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top