Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Με επίκεντρο την ψυχή
14/03/2018, 11:52 πμ

Με επίκεντρο την ψυχή

Γράφει ο Δημήτρης Βαρβαρήγος //

 

Νίκος Ντακάκης «Ψυχαρίδα», εκδ. Α.Α.Λιβάνη

 

«Σαν την πεταλούδα βγαίνει, μα δεν χάνεται. Πετά η ψυχή και περιμένει να γεννηθεί ένα άλλο ζωντανό για να τρέξει να χωθεί μέσα του».

 

Έτσι έχρησε ο Νίκος Ντακάκης, στην Ψυχαρίδα τους ήρωες του, με ψυχή, με όλα εκείνα τα στοιχεία που οι αισθήσεις οργανώνουν έναν χαρακτήρα και τον οδηγούν σε κάθε λογής συμπεριφορές.

Καθώς η ψυχή είναι το κέντρο αναφοράς του βιβλίου.

Αυτή λοιπόν, η ψυχή, για να υπηρετήσει το σώμα που κατοικεί,  ενδύει τους ήρωες με διάφορες μάσκες που χαρακτηρίζουν χωριστά τον κάθε  έναν από αυτούς, σε καλό ή κακό χαρακτήρα.

Χαρακτήρες γεμάτους καλοσύνη, αγαθότητα,  κι αγάπη… αλλά και την άλλη ψυχή της σκοτεινής σελήνης,  χαρακτήρες πλημμυρισμένους στην κακία, τον εγωισμό, την αδιαντροπιά, την αισχύνη..

Επιδέξιος ο τρόπος αφήγησης μιας απόλυτα σοβαρής μυθιστορηματικής εκφοράς του λογοτεχνικού ύφους, εκείνο το είδος γραφής που κατατάσσει το βιβλίο στην άριστη λογοτεχνία.

Πολυπρόσωπο έργο, με χαρακτήρες δυνατούς, που δεν τους μπερδεύεις και δεν τους ξεχνάς γιατί από τον πιο ουσιώδη έως και τον πιο επουσιώδη, έχουν προσωπικότητα που σε αναγκάζουν να μπεις στα προσωπικά ψυχικά τους βάθη και να βιώσεις μαζί τους βάσανα, απελπισίες, αγωνίες, προσδοκίες και επιθυμίες για το μέλλον και την τύχη τους.

Μέσα από την αμεσότητα γραφής προβάλλεται ως κυρίαρχο στοιχείο ο άνθρωπος παρ’ όλο που ο τόπος αναδεικνύει ηθογραφικά και λαογραφικά στοιχεία  μια εποχής μετά τον μεγάλο πόλεμο σε μια ερμητικά κλειστή κοινωνία μαστιζόμενη όχι από την μεταπολεμική κατάπτωση όσο από τη φτώχεια του πνεύματος.

Η ζωή είναι πραγματικά απρόβλεπτη, φροντίζει να χτίζει όμορφες και ακραίες ιστορίες με τους ανθρώπους που συχνά και το πιο περίπλοκο σενάριο, η πιο νοσηρή φαντασία να ωχριούν  μπροστά της.

Μια τέτοια όμορφη και ακραία ιστορία έρχεται ο ΝΝ να βγάλει στο φως με την απρόβλεπτη εμφάνιση ενός αγνώστου γέροντα που καταφθάνει σ’ ένα χωριό που είναι και το χωριό του συγγραφέα και φυσικά είναι μια αληθινή ιστορία με γεγονότα που έζησε ο ίδιος και μεταφέρονται από τα μάτια και τα συναισθήματα ενός παιδιού, του Μανώλη.

Η μικρή κοινωνία αναστατώνεται μόλις ένας άγνωστος φτωχοντυμένος, απεριποίητος και με αλλόκοτη συμπεριφορά γέροντας εγκαθίσταται στο ρημαγμένο σπίτι της μακαρίτισσας Αρμενιώτισσας.

Αυτός ο παράξενος γέροντας χωμένος στη σιωπή του, αγνοεί του πάντες γύρω του. Η αγριωπή φάτσα του με την τραχιά φωνή και την πάντα απειλητική διάθεση γίνεται ο φόβος και ο τρόμος των παιδιών που τους τρίζει τα δόντια κάθε που τον ακολουθούν κοροϊδεύοντας τον.

Η περιέργεια και τα κουτσομπολιά δίνουν και παίρνουν μα απάντηση δεν μπορούν να δώσουν στα ερωτήματα τους.  Ποιος είναι, από πού έρχεται, τι σκοπό έχει στα μέρη τους.

Η συναισθηματική φόρτιση των χωριανών μεγιστοποιείται στο στάδιο των επιπτώσεων όταν διχάζονται οι γνώμες τους όσο οι φήμες εύστοχες ή άστοχες οργιάζουν από διάφορα γεγονότα που συμβαίνουν και δεν μπορούν να αποκαλύψουν την ταυτότητα του Μπαμπά, Έτσι τον αποκαλούν όλοι από το όνομα που ο ίδιος έχει δώσει στον γάιδαρό του και είναι η μοναδική κουβέντα που έχουν ακούσει να βγαίνει από το στόμα του.

Όμως αυτός ο κουρασμένος γέρος που λύγιζε το κορμί του από το βάρος της ζωής γνώριζε πολύ καλά το μεγαλείο της καλοσύνης και με τον μικρό Μανολιό που δεν είναι άλλος από τον αφηγητή της Ψυχαρίδας, αναπτύχθηκε μια σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης, ίσως ενδόμυχα για τον Μπαμπά πατρική σχέση.

Έτσι ξεκινά και συνεχίζει η ιστορία μέσα από τον Μπαμπά να ξετυλίγεται το κουβάρι της ιστορίας κι εγώ βρέθηκα, όπως θα βρεθείτε κι εσείς- να σεργιανώ στις σκοτεινές αβύσσους των γεγονότων.

Τραγική φιγούρα η γυναικεία παρουσία. Ζει την ανδροκρατική συμπεριφορά δίχως να καταφέρνει να έχει δικό της λόγο και υπομένει την κοινωνική καταπίεση στον απόλυτο βαθμό. Αισθάνεται πως είναι ο αδύνατος κρίκος όπου οι άντρες απαιτούν απόλυτη υποταγή.

 

 

Πνιγμένη στην αμάθεια και βασανισμένη από την ανοχή της κοινωνίας, ένα βάσανο που ξεκινάει από την ίδια την οικογένεια με τους ηθικούς φραγμούς που της έχει επιβάλλει δεν την βοηθά καθόλου να σηκώσει κεφάλι αφού δεν της πρόσφερε ούτε τα πρότυπα, ούτε τις αξίες να διαπαιδαγωγηθεί κι έτσι αναγκάζεται να αποδεχτεί τη σκλαβιά της σε αυτό το καταπιεστικό περιβάλλον.

Ο Ντακάκης καταγράφει λοιπόν με κατανόηση και συμπόνια τα όσα συμβαίνουν χωρίς όμως να μπορεί να βοηθήσει ή να δώσει άφεση αμαρτιών στα αντρικά κακουργήματα των σκληρών  ήρωων, όπως ήταν ο Μάρκος, ένας τύπος που δεν θα μπορούσε, ο συγγραφέας του, να  σκιαγραφήσει τόσο πειστικά αν ίσως δεν υπήρχε στην πραγματικότητα.

Σύνθετη η πλοκή με αλυσιδωτές αντιδράσεις όσον αφορά τους χαρακτήρες του έργου, με την παρεμβολή παράλληλων ιστοριών ως και αλληγορικά παραμύθια που εξελίσσονται ταυτόχρονα με αυτή των κύριων πρωταγωνιστών, φωτίζοντας το ουσιαστικό θέμα του βιβλίου.

Είναι η μέθοδος της παράλληλης αφήγησης που ασκεί μια μοιραία γοητεία στον αναγνώστη μέσα από τη συνολική αφηγηματική ροή να εστιάζεται άμεσα στα πραγματικά γεγονότα που εκτυλίχτηκαν στην ιστορία αλλά και στην κάθε μία χωριστά σκηνή αφήγησης με διαφορετικούς χαρακτήρες κάθε φορά.

Οι αφηγήσεις είναι ζωντανές και αληθοφανείς, είναι ιστορίες μέσα από την ιστορία και στο απόλυτο ποσοστό χαρίζουν την αίσθηση ότι οι ήρωες είναι παρόντες στις σκηνές δράσης και όχι σκιές που απλώς βρέθηκαν στο μακρινό ή στο κοντινό παρελθόν.

Η ψυχαρίδα είναι καθαρά έργο χαρακτήρων κι ας είναι η πλοκή δύσκολη, πολύπλοκη με εμπόδια και μπερδεμένα συμβάντα και πάντα μα πάντα ανατρεπτική. Είναι οι ήρωες του που έχουν δράση και γράφουν τα γεγονότα. Είναι οι ψυχές τους που δρουν στο αβέβαιο μέλλον τους γεμάτες απ’ όλες τις αισθήσεις που δομούν έναν ανθρώπινο χαρακτήρα.

Το ποιοτικό μυθιστόρημα δεν προσφέρει μόνο την τέρψη της ανάγνωσης αλλά και τον προβληματισμό. Αυτό συμβαίνει με το βιβλίο του Ντακάκη καθώς αναπτύσσει το θέμα του στο βάθος του χρόνου ταυτόχρονα με τη ψυχολογική κατάσταση και συναισθηματική φόρτιση των ηρώων του ώστε να συντελεί στην καλύτερη αποτύπωση της ζωής.

 

 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top