Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Οι ήρωες πλάθονται — δεν γεννιούνται
04/12/2018, 11:03 μμ

Οι ήρωες πλάθονται — δεν γεννιούνται

Γράφει η Βίβιαν Αβρααμίδου-Πλούμπη // *

 

Κυριάκος Αθανασιάδης, «Power Kid», Εκδόσεις Στερέωμα, σελ. 272

 

Πριν μερικά χρόνια, διάβαζα στις ηλεκτρονικές σελίδες του Guardian ένα άρθρο για τα χιλιοδιαβασμένα και ιδιαίτερα αγαπημένα παραμύθια των Αδελφών Γκριμ. Αναφερόταν σε μια εργασία του Jack Zipes, καθηγητή γερμανικής και συγκριτικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, με την οποία, ούτε λίγο ούτε πολύ, έκανε θρύψαλα την κρυστάλλινη γυάλα όπου κρύβαμε τόσα χρόνια τα παιδικά μας κάτασπρα και ροζέ συννεφάκια.

Ο εν λόγω καθηγητής, παραθέτοντας τη δική του μετάφραση των παραμυθιών της αρχικής έκδοσης, η οποία παρέμεινε στα συρτάρια των Αδελφών Γκριμ από το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, ανέτρεπε όλες τις εικόνες που φτιάχναμε στο μυαλουδάκι μας όσο η μαμά μάς διάβαζε τις ιστορίες λίγο πριν μας βάλει για ύπνο. Η νέα μετάφραση αποκάλυπτε πως πολλοί από τους ήρωες τους οποίους αγαπήσαμε και ζηλέψαμε, δεν είχαν αρχικά σχεδιαστεί όπως τους γνωρίσαμε εμείς: η Ωραία Κοιμωμένη βιαζόταν από τον Βασιλιά· η Άριελ, η μικρή γοργόνα, δεν παντρευόταν τον πρίγκιπα, αλλά αυτοκτονούσε πέφτοντας στα κύματα· η Σταχτοπούτα σκότωνε τη μητριά της και παντρευόταν τον πατέρα της· η Ραπουνζέλ με την μακριά ξανθή πλεξούδα έμενε έγκυος από τον πρίγκιπα όταν αυτός σκαρφάλωνε στον πύργο. Στις αρχικές εκδόσεις, οι αγαπημένοι μας ήρωες κάθε άλλο παρά «έζησαν καλά», όπως άλλωστε υπάρχει τεράστια αμφιβολία αν εμείς, οι αναγνώστες τους, «θα ζήσουμε καλύτερα». Οι αρχικές ιστορίες, όπως σημειώνει ο καθηγητής, αντικατοπτρίζουν την πραγματική εικόνα του καιρού τους, φέρνοντας κοντά στα παιδιά τους λαϊκούς μύθους και θρύλους της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης του 18ου αιώνα, αποτυπώνοντας τον σκοταδισμό, τη βαρβαρότητα και τη βία της εποχής. Εικόνες αναμφισβήτητα σκληρές, αλλά αληθινές, χωρίς φτιασίδια και ωραιοποιήσεις.

Κι ερχόμαστε στο σήμερα, σε μια εποχή με τα δικά της χαρακτηριστικά, με τις δικές της ασχήμιες που η συνεχής έκθεσή τους στα αδηφάγα μέσα ενημέρωσης είναι αδύνατον να κρύψουν από τις πιο τρυφερές ηλικίες. Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται εδώ αφορά τον στόχο: Θέλουμε με τα σημερινά παραμύθια να δώσουμε εικόνες φιλικές προς τα παιδιά, να κρύψουμε την πραγματικότητα και να τους μιλήσουμε για μια ουτοπία, ή θέλουμε να τα προετοιμάσουμε για να δεχτούν τις αλήθειες της ζωής; Θέλουμε να τα μεγαλώνουμε μέσα σε προστατευτικά κουκούλια μέχρι τη στιγμή που θα βρεθούν μόνα τους αντιμέτωπα με τα προβλήματα, προσγειωμένα πια στην κατά κανόνα σκληρή πραγματικότητα;

Πρόθεσή μου είναι να αναφερθώ στο τελευταίο βιβλίο του Κυριάκου Αθανασιάδη με τον δυναμικό τίτλο «Power Kid». Μια προσεγμένη έκδοση που εγκαινιάζει την καινούργια σειρά των Εκδόσεων Στερέωμα, το Μαγικό Στερέωμα, και που απευθύνεται κυρίως σε παιδιά ηλικιών 9-12 ετών.

Πρόκειται για την ιστορία μιας τρυφερής σχέσης μεταξύ μιας μαμάς και του δεκάχρονου παιδιού της. Από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου θα ανακαλύψουμε πως το αγόρι, ο Power Kid, είναι ένα καθ’ όλα συνηθισμένο παιδί, στο οποίο όμως η ζωή δεν ξεκινά με χαμόγελα. Το βαραίνει μια ανίατη αρρώστια η οποία δεν κατονομάζεται στο κείμενο, όπως άλλωστε ούτε και στην πραγματική ζωή. Ίσως γιατί έτσι νομίζουμε πως ξορκίζουμε το κακό· ίσως γιατί το βάρος που έχει πια πάρει το όνομά της είναι δυσβάσταχτο· ίσως, πάλι, γιατί… πραγματικά, τι σημασία μπορεί να έχει ένα όνομα; Μπορεί αυτή η ανίατη αρρώστια να είναι, τελικά, οποιαδήποτε.

Άλλοτε σκληρή και τραγική, άλλοτε τρυφερή και αγαπησιάρικη, άλλοτε καθημερινή και άλλοτε περιπετειώδης και «διαστημική», η ιστορία του παιδιού και της μαμάς μάς ταρακουνάει συθέμελα, μας συγκλονίζει. Έχοντας όλα τα στοιχεία που αναζητά ένα παιδί στα λογοτεχνικά βιβλία, σύγχρονο, δυναμικό, ευφάνταστο και παιχνιδιάρικο, διαθέτει μια σημαντική, σημαντικότατη διαφορά από ό,τι άλλο κυκλοφορεί στην ελληνική αγορά σήμερα. Οι ήρωες του βιβλίου δεν πλάστηκαν για να καταλήξουν να ζήσουν «αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα». Έρχονται, αντίθετα, να καταρρίψουν τους μύθους πως, ό,τι κακό κι αν συμβεί, όποια κακιά μάγισσα κι αν βρεθεί στον δρόμο μας, θα έρθει το πριγκιπόπουλο να σπάσει τα μάγια μ’ ένα φιλί. Δεν έρχεται να χαϊδέψει τ’ αυτιά μας. Άλλος είναι ο στόχος του βιβλίου: να μας δείξει τον τρόπο να διαχειριστούμε το κακό.

 

Κυριάκος Αθανασιάδης

 

Ο συγγραφέας του βιβλίου τολμά να πει τα πράγματα ως έχουν, όχι γιατί στοχεύει να μας κάνει να συγκινηθούμε, να κλάψουμε με μια τραγική ιστορία, μολονότι συμβαίνει και αυτό. Στόχος του είναι να δείξει πώς μπορεί κάποιος να στέκεται στα πόδια του ενόσω η ζωή σφυροκοπά αδυσώπητα. Πώς μπορεί να βρίσκει το κουράγιο να προχωρά, ό,τι και αν συμβεί.

Θεωρώ πως έχουμε να κάνουμε με ένα βιβλίο γεμάτο αλήθειες, χωρίς χαϊδέματα, ένα βιβλίο που τολμά να αποκαλύψει ευθέως στα νέα παιδιά πως η ζωή δεν είναι πάντα ρόδινη, ούτε δεδομένη, πως τα προβλήματά μας δεν θα έχουν πάντα ευτυχές τέλος, και που κυρίως, δείχνει πως το κυριότερο θέμα είναι να βρίσκεις τον τρόπο να τα διαχειριστείς.

Οι Εκδόσεις Στερέωμα, με αυτό το μυθιστόρημα, κάνουν το ντεμπούτο τους σ’ αυτή την ειδική κατηγορία παιδικού βιβλίου με ένα εξαιρετικά τολμηρό βήμα, στοχεύοντας να ταρακουνήσουν τους σύγχρονους Έλληνες γονείς, να τους πείσουν πως οι ήρωες που θα παλέψουν τις δυσκολίες της ζωής, πλάθονται, δεν γεννιούνται.

Είμαι σίγουρη πως το βιβλίο αυτό θα δώσει το έναυσμα για πολλές συζητήσεις. Το ίδιο σίγουρη είμαι πως θα το δούμε να κυκλοφορεί μεταφρασμένο σε χώρες που ήδη αποδέχονται τη θεωρία του καθηγητή Jack Zipes· πως, δηλαδή, τα παραμύθια γι’ αυτές τις ηλικίες δεν γράφονται μόνο για να διασκεδάζουν τα παιδιά μας, ή για να τους κάνουν να βλέπουν όμορφα όνειρα στον ύπνο τους. Πως, όπως σημειώνει στη μελέτη του, «είναι καιρός για τους γονείς και τους εκδότες να σταματήσουν να υπεραπλουστεύουν τις ιστορίες για τα παιδιά». Οι ιστορίες πρέπει να βγαίνουν μέσα από τη ζωή χωρίς στρογγυλέματα και πουριτανικές λογοκρισίες κι ας έχουν κάποιες φορές γεύση πικρή.

Ξεκινά η περίοδος για τα χριστουγεννιάτικα ψώνια. Το δικό μου δώρο για φίλους με παιδιά θα είναι εφέτος ένα, κοινό, για ολόκληρη την οικογένεια. Ένα συνταραχτικό βιβλίο χωρίς φτιασίδια, όπου οι δυο ήρωες, μάνα και γιος, δυναμικοί και σπινθηροβόλοι παλεύουν την ίδια τη ζωή.

Θα είναι το «Power Kid» του Κυριάκου Αθανασιάδη.

 

 

 

* Η Βίβιαν Αβρααμίδου-Πλούμπη είναι συγγραφέας.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top