Fractal

«Φτιάχνουμε συνεχώς τα σχέδιά μας. Στον 20ο, στον 21ο, εσαεί. Για να έρθει η ζωή να μας τα διαψεύσει»

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

miliori«Ο αιώνας του Περικλή και της Λαβίνιας Πλαγιάνου» της Πόλυς Μηλιώρη, Εκδ. «Έναστρον», σελ. 568

 

Ιβουάρ, περκάλια, χασέδες, κοπανέλια…

Αλλά και η διαφορά του καρικώματος από το στρίφωμα, το αργαλειό και ο απλωμένος τραχανάς…

Η Χίος, το Μικρασιατικό, η Αθήνα, η Αμερική, η προσφυγιά, το μεταναστευτικό…

Τα σαλόνια ομορφιάς, η haute couture και η haute coiffure, οι οίκοι μόδας…

Η θάλασσα και τα ναυάγια, το πρώτο κραχ στην Αμερική, η Κατοχή, ο εμφύλιος…

Ο έρωτας και η ζωή, η επιβίωση, η ορφάνια, η προδοσία, ο ξεριζωμός, αυτό το «όπου γης και πατρίς».

«Έχει αρχίσει ένας άλλου είδους πόλεμος κι εσύ ακόμα ασχολείσαι μ’ αυτούς του 20ου»…

Ένας αιώνας μέσα στον αιώνα, μια ιστορία μέσα στην ιστορία, μια αφήγηση μέσα στην ίδια της την αφήγηση.

Και η υπενθύμιση:

Την ιστορία των ανθρώπων την γράφει η λογοτεχνία.

Μάχες και νεκρούς μετρά μόνο η άλλη, η κανονική.

Ένα βιβλίο που χωρά έναν αιώνα που παραδίδει την σκυτάλη, τον χρόνο στο σύνολό του, σαν μνήμη, νοσταλγία, συγγραφικό χρόνο, γι’ αυτό και αιώνιο’ παρόν.

Οι βασικοί ήρωες, η Λαβίνια, κόρη καπετάνιου που χάθηκε νωρίς και ο Περικλής, γόνος Μικρασιατών που ονειρεύτηκε τα μεγάλα ταξίδια σαν τον Οδυσσέα. Ατμόσφαιρα, βασικός καμβάς, η εποχή. Με πολέμους και ξεριζωμούς, ήττες και νίκες, άλλοτε ταραγμένη και κάποιες φορές γοητευτική, ανέμελη, κοκέτα και ειρηνική.

Γύρω τους, γονείς κι αδέλφια, φίλοι, παρακόρες και υποτακτικοί, πελάτες και κοκέτες κυρίες της εποχής, βαφιστήρια, νονοί…

Σε ένα παλίμψηστο εποχής που θυμίζει ζωγραφικό καμβά ή κέντημα της Λαβίνιας. Της Λαβίνιας που ξεκίνησε από το μοναστήρι και από τα πρόσωπα των αγίων, για να κεντήσει τη φίρμα της σε ροζ και πράσινο, στα πιο σπουδαία φορέματα της εποχής.

Στις 567 σελίδες του, η ζωή της Λαβίνιας και η ζωή του Περικλή, η Χίος, η Αλεξάνδρεια, η Αθήνα, η Αμερική, ο Περικλής κουρεύς και λαθρεπιβάτης, η μετέπειτα κοινή τους ζωή.

Το προξενιό σε δυο αράδες, δυο διαφορετικοί δρόμοι, χαρακτήρες με διαφορετικούς αξιακούς κώδικες αλλά με τύχη κοινή.

Διαβάζοντας και αυτό, όπως και κάθε μυθιστόρημα της Πόλυς Μηλιώρη, δεν γίνεται να ξεχωρίσει κανείς εάν το σημαντικότερο είναι οι χαρακτήρες ή η εποχή. Εκείνο που σε μαγεύει όπως και σε όλα της τα μυθιστορήματα («Η Νανά των ανοιχτών λογαριασμών», «Ο κλήρος πέφτει στην Αρήτη», «Συμφωνία σε απαίτηση ελάσσονα», «Τα χρόνια που δυνάστευε ο Λέων», «Εγώ θα κλείσω την αυλαία»…) είναι ο τρόπος που διαχειρίζεται τον Χρόνο. Η αφηγηματική ικανότητά της με γεγονότα και ατμοσφαιρικές περιγραφές να σκίζει σαν μεταξωτό το παρόν. Εκείνα τα φλας μπάκ της πάντα τα θαύμαζα!

Στον «Αιώνα του Περικλή και της Λαβίνιας Πλαγιάνου», όμως, έχει υπερβεί και τούτο το θαυμαστό. Με την δεύτερη αφήγηση μέσα στην ιστορία της, κατορθώνει να μπαινοβγαίνει ο καινούργιος αιώνας και να συνδιαλέγεται με τον παλιό. Όλα συμβαίνουν τώρα όπως έγιναν και όπως τα αποτιμούμε εκ των υστέρων. Οι γυναίκες δουλεύουν, ψηφίζουν, θυσιάζουν τα μακριά τους μαλλιά ή τα στήθη τους, ερωτεύονται, παντρεύονται με προξενιό ή με έρωτα, ζωγραφίζουν, κεντούν ή γράφουν, υπογράφοντας τη δική τους ιστορία στην Ιστορία, με αφετηρία την νονά Λαβίνια και την Έφη, την αναδεξιμιά της που της έπεσε ο κλήρος για να τα ιστορήσει σε μας: «θα μου το κόψουνε το στήθος σαν που μου έκοψες τα μακριά μαλλιά μου». «Την ξεπέρασαν οι καιροί και δεν το παίρνει απόφαση».

«Φτιάχνουμε συνεχώς τα σχέδιά μας. Στον 20ο, στον 21ο, εσαεί. Για να έρθει η ζωή να μας τα διαψεύσει».

miliori_polyΗ Πόλυ Μηλιώρη στο καινούργιο βιβλίο διαθέτει διπλή οπτική: και την διάψευση αλλά και τη ζωή. Και το σχέδιο ως εκτέλεση, αλλά και την ραφή. Παραθέτοντας όλες τις πράξεις μαζί και τα επακόλουθά τους. Επιτρέποντας στην Ιστορία να επεμβαίνει με σαφήνεια χρόνου πια στην προσωπική τους ζωή και διαδρομή.

Αλλά κάνει και κάτι άλλο: δεν μας παίρνει μόνο στο κουρείο του Περικλή ή στο ατελιέ της Λαβίνιας, μας επιτρέπει να δούμε και την δική της γραπτή ζωγραφική. Σαν σε αλλόκοτο μαγικό μάθημα δημιουργικής γραφής. Συνομιλώντας με τους νονούς της και τον αιώνα που αποχωρεί, σκιαγραφώντας τη δική μας πικρή, αλλόκοτη και δυσερμήνευτη εποχή, συνδιαλεγόμενη ταυτοχρόνως με τους ήρωές της, τον σύντροφό της αλλά και με τον αναγνώστη. Υπενθυμίζοντάς μας πώς, ούτε η ζωή, ούτε η αφήγηση είναι γραμμική. Αυτό η Πόλυ Μηλιώρη και το κάνει και το μπορεί. Ειδικά σε αυτό το βιβλίο, παραδίδει τη σκυτάλη από εποχή σε εποχή, από ήρωες σε αφηγήτρια και από εκείνους που έζησαν σε όσους θα ζήσουν, τελειοποιώντας ρίζες και δέντρο, αφήνοντας τρόπον τινά ανοιχτή την παραμυθία της όντως ζωής. Σε ένα μυθιστόρημα, βεβαίως, γιατί «η μνήμη δεν διασώζεται στο διαδίκτυο». Και σίγουρα την γράφουν η Λαβίνια και ο Περικλής και όχι οι στρατηγοί.

Θα μου επιτρέψετε να τελειώσω με μια φράση που αφορά και τη δική μας, ειδικά τη δική μας, όπως και κάθε εποχή: «Το πένθος για το σύζυγο είχε περάσει’ τουλάχιστον ο πρώτος πόνος, μαζί κι η αγανάκτηση που πήγε και αυτοκτόνησε, αδύνατος μπροστά στο κραχ, που ο Πλαγιάνος λέει, “πού θα πάει; Θ’ αποτραβηχτεί σαν παλίρροια”». Ναι, κι αυτό το άγριο που ζούμε τώρα «σαν παλίρροια θ’ αποτραβηχτεί»!

 

miliori

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top