Fractal
Home / ΑΠΟΨΕΙΣ / Ποιος φοβάται τη δημοκρατία;
24/12/2014, 8:16 μμ

Ποιος φοβάται τη δημοκρατία;

Γράφει ο Αλέξανδρος Παναγόπουλος //

 

Meinungsfreiheit_democracy

 

Η προοπτική της αριστερής διακυβέρνησης ως δυστοπία

 

Όσο το ενδεχόμενο των πρόωρων εκλογών γίνεται ολοένα και πιθανότερο οι επικοινωνιακές τακτικές των πολιτικών δυνάμεων της χώρας εντείνονται και επιτρέπουν να αποτυπωθούν σαφέστερα στον δημόσιο χώρο οι ρητορικές που σκιαγραφούν τα ιδεολογικά τους προτάγματα και τις αξιακές τους αφετηρίες. Σε επίπεδο κοινωνίας αντίστοιχα διαμορφώνονται ταυτίσεις, συγκλίσεις και αποκλίσεις καθώς ενσωματώνονται σ’ αυτές τόσο οι εμπειρίες από την καταστροφική πολιτική της λιτότητας όσο και οι συνθήκες βαθιάς πολιτικής πόλωσης των ετών της κρίσης. Στο πλαίσιο αυτό φαίνεται να αρθρώνονται δύο κυρίαρχες αφηγήσεις που περιγράφουν τη μετεκλογική Ελλάδα και εγγράφονται, αναλόγως, σε έναν ορίζοντα προσδοκιών ή/και διαψεύσεων προσδιορίζοντας το παρόν του πολιτικού διαλόγου: η ουτοπική και η δυστοπική αφήγηση. Με κριτήριο τη δυναμική που προκύπτει ως επιρροή στην εκλογική βάση, η πρώτη δείχνει στον μεγαλύτερο βαθμό να εκφράζεται πολιτικά από πολιτευτές, στελέχη, μέσα ενημέρωσης και – πιθανούς/μελλοντικούς – ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ ενώ στη δεύτερη στριμώχνεται ένα ευρύ φάσμα αντιαριστερών (κι όχι αντισυριζαϊκών όπως πλασάρονται) δυνάμεων από την – σαφέστατα ακροδεξιά και φασίζουσα πλέον – ΝΔ του Σαμαρά έως το ΠΑΣΟΚ και πολλούς μετριοπαθείς φιλελευθέρους, σοσιαλδημοκράτες και κεντροαριστερούς.

Η δυστοπική αφήγηση ταυτίζεται με μία αντιαριστερή ρητορική που αποδίδει λίγο πολύ στο ενδεχόμενο αριστερής διακυβέρνησης της χώρας χαρακτηριστικά Αποκάλυψης. Ανασύρει από το χρονοντούλαπο της ιστορίας τον σταλινισμό και τον κρατισμό, έννοιες που αναμιγνύει με τον κίνδυνο επέλευσης του «κομμουνισμού» και παρουσιάζει την Ελλάδα του ΣΥΡΙΖΑ ως τόπο απόλυτης καταστροφής και εξαθλίωσης (διακοπή δανεισμού, απόσυρση καταθέσεων, κλείσιμο τραπεζών, διεθνής απομόνωση, φτώχεια κλπ.). Επιχειρεί, με άλλα λόγια, να προβάλει την ταύτιση της αριστερής διακυβέρνησης με χαρακτηριστικά της κομμουνιστικής εμπειρίας του παρελθόντος αποσυνδέοντας, βέβαια, την τελευταία από τα ιστορικά της συμφραζόμενα. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει με τη διαρκή υπόμνηση του 1989, της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης και των καθεστώτων του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Πρόκειται στην ουσία για μία επιλεκτική διαδικασία κατά την οποία η φυσιογνωμία που προσδίδεται στον ΣΥΡΙΖΑ προκύπτει ως αποτέλεσμα ιστορικής συνέχειας του σοσιαλισμού, το οποίο όμως συνοδεύουν οι χειρότερες και πιο σκοτεινές όψεις από την ιστορική εμπειρία του. Δηλαδή εκείνα ακριβώς τα στοιχεία που οδήγησαν στην κατάρρευσή του. Όπως έχουν δείξει σημαντικοί στοχαστές, αυτή η κατασκευή της αριστερής δυστοπίας χρησιμοποιεί έναν συγκεκριμένο τύπο ιστορικής συνείδησης όπου ο καθοριστικός ρόλος της σοσιαλιστικής ιδεολογίας στην εξέλιξη του δυτικού κόσμου αποσιωπάται. Τα κοινωνικά κινήματα, η πολιτισμική αριστερά, οι μάχες για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων και για την καταπολέμηση του εθνικισμού και του ρατσισμού όπως και για την κατάργηση κάθε είδους διακρίσεων απουσιάζουν εντελώς από τη διαμόρφωση αυτού του αφηγήματος τόσο ως αξίες όσο και ως πολιτική και πνευματική κληρονομιά1.

 

images

 

Επιπλέον, ο πυρήνας της αποσόβησης των κινδύνων που συνεπάγεται η ανάληψη της εξουσίας από τον ΣΥΡΙΖΑ εδράζεται στη μεταδημοκρατική ομολογία της απόλυτης υποταγής της πολιτικής στην οικονομία που αποτυπώνεται με χαρακτηριστικό τρόπο σε τίτλους ειδήσεων, πρωτοσέλιδα, απόψεις και αντιλήψεις του τύπου: «Οι αγορές θυμώνουν…», «διεθνή funds απειλούν να αποχωρήσουν από τη χώρα…», «επανέρχεται ο κίνδυνος εξόδου από το ευρώ», «οι αγορές απειλούν την Ελλάδα…» κλπ. Πολιτικά προγράμματα, θέσεις, ιδέες, προσδοκίες, ελπίδες πρέπει πάνω και πρώτα απ’ όλα να συμμορφώνονται με τις επιταγές των αγορών ενώ η πιθανή διατάραξη αυτής της ισορροπίας ισοδυναμεί με καταστροφή και πολιτικά αδιέξοδα. Ως εκ τούτου, το τελικό συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει ο όψιμος αντιαριστερισμός είναι ότι ύστερα από πέντε χρόνια διαρκούς – και συνεχιζόμενης – επιδείνωσης των συνθηκών διαβίωσης των Ελλήνων, οι ελπίδες τους για κοινωνική και πολιτική αλλαγή συνιστούν απλώς τον προάγγελο του απόλυτου κακού.

Οι πιθανότητες αποτυχίας του ΣΥΡΙΖΑ σε σχέση με τις προσδοκίες που έχει καλλιεργήσει δεν είναι λίγες. Η διαβρωτική ισχύς της κρίσης δεν αφήνει ανεπηρέαστη την Αριστερά της οποίας η αμηχανία είναι φανερή μπροστά στις νέες προκλήσεις. Άλλωστε, η φυσιογνωμία της εντός των συμφραζομένων της νέας εποχής βρίσκεται σε φάση διαμόρφωσης. Ο δυτικός κόσμος (διαφεύγει σε πολλούς ο διεθνής χαρακτήρας της κρίσης) όμως βιώνει μία διεθνή συνθήκη που υπερβαίνει τη συνθηματολογία ή τις τοποθετήσεις «πού θα βρείτε τα λεφτά;», «δεν έχετε ρεαλιστικές προτάσεις» ή «είστε το κόμμα της δραχμής». Ο ρόλος των πολιτικών δυνάμεων είναι να μετουσιώνουν το όραμα σε πολιτική. Και το δικαίωμα στην ελπίδα για την απόδραση από τις συνθήκες που θίγουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια δεν γίνεται ούτε να δαμαστεί ούτε να τιθασευθεί. Εικοσιπέντε χρόνια μετά την ιστορική της διάψευση η Αριστερά έχει την ευκαιρία – σε ευρωπαϊκή χώρα – να διαχειριστεί τις προσδοκίες των ανθρώπων. Το μέλλον θα δείξει αν θα κατορθώσει να σχεδιάσει και να προωθήσει τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Προς το παρόν θα αρκεστεί στο σημαντικό επίτευγμα της συσπείρωσης μεγάλου τμήματος του ελληνικού πληθυσμού απέναντι στη χυδαία λογική «θα φτωχαίνετε επειδή το αξίζετε και θα πλουτίζουν επειδή το αξίζουν».

 

1 Βλ. Αντώνης Λιάκος, Η επιστροφή της κοκκινοσκουφίτσας, Αθήνα, 2014, σελ. 35-47 και Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, «Απωθημένες επέτειοι», δικτυακός τόπος της Εφημερίδας των Συντακτών, 1/11/2014. http://www.efsyn.gr/arthro/apothimenes-epeteioi

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top