Διήγημα: «Ποίηση στο ντιβάνι»

Από την Ασημίνα Ξηρογιάννη //

Στο ντιβάνι της ψυχαναλύτριας, ο «ασθενή» μονολογεί. Είμαστε στη διάρκεια του εβδομαδιαίου ραντεβού για ψυχανάλυση όπου όλα γίνονται κλασικά και με τους γνωστούς όρους.

[1]

E, αϊ σιχτίρ του λέω και ‘γω! Βλέπετε έναν νέο άνθρωπο να γράφει κάτι πρωτότυπο και αμέσως να τον σταυρώσετε και να τον γλωσσοφάτε! Οι καλλιτέχνες είναι ανώτερα όντα σου λέει. Ποιητής! Ο Ποιητής! Έχει τη γοητεία του, αλλά τί να το κάνεις; Aν δεν υπάρχει ήθος! Όχι με την έννοια της ηθικής! Ποιός τη χέζει την ηθική; Mε την έννοια του χαρακτήρα! Πρόσωπο σπαθί. Καθαρό, διαυγές. Μωρέ καλά τους τα ‘ψαλε η μικρή! Τους έσουρε αλήθειες που καίνε, που τσουρουφλίζουν, γι’ αυτό ξεσηκώθηκαν όλοι οι λόρδοι της ποίησης, μη χέσω. «Ποίηση τέλος», κύριοι! Στοπ επιτέλους, είπε η κοπελιά. H ποίηση δεν είναι πανηγυράκι σας. Γράφουν εκεί πέρα έναν στίχο του ποδαριού και νοούνται ποιητές. Ποίηση τέλος και πάλι. Πάρτε το απόφαση. Πάρτε την ποίηση στα σοβαρά, δεν είναι για τα μούτρα σας. Εγώ πάντως της τοπα, «γεια στο στόμα σου κοπελιά». Μαζί σου. Απόδειξη: την κάλεσα και στην εκπομπή μου, «στο πράσινο». Η ακροαματικότητα στα ύψη. Η Μυρτώ…. αυτό είναι το όνομά της;… διάβασε και το επίμαχο ποίημα και πήραν φωτιά τα τηλέφωνα του σταθμού. Τα mail πού τα πας; Σουξέ έκανε η κοπελίτσα, ειδικά στο σημείο που λέει… πώς το λέει να δεις… «είναι πληγωτικό όλοι να γράφουν ποιήματα»… και «όλοι οι μανιοκαταθλιπτικοί που έγραψαν ποιήματα και οι  κριτικοί που τους εξύμνησαν». Έξω από τα δόντια. Τελείως. Τώρα που ‘πα κριτικοί, ξεσηκώθηκαν κι οι κριτικοί. Τί άτεχνη την είπαν… τί μπανάλ. Αυτοί οι δύο στίχοι απορρίπτονται. Ολόκληρο το ποίημα είναι για τα σκουπίδια. Πάει λέει να μιμηθεί τον Καβάφη και άλλες τέτοιες αηδίες… Όσα δεν φτάνει η αλεπού…. λέει ο λαός. Τα ‘πε όλα η κοπελιά στην εκπομπή  μου και πραγματικά την απόλαυσα εκείνη τη βραδιά. Χαίρομαι να δίνω τον λόγο σε νέα άτομα. Είναι μερικοί μαθουσάλες ποιητές που κατακρίνουν τους νεώτερους… και μπαίνουν πάντα μπροστά οι ίδιοι… να μην χάσουν.. Βρε κάντε τόπο να περάσουν τα νιάτα… αααα δεν είπα το άλλο! Στο τέλος της εκπομπής, πήρε τηλέφωνο στο σταθμό γνωστός εκδότης και της έκανε πρόταση σοβαρή να της εκδώσει δωρεάν ό,τι έχει και δεν έχει. Καταχάρηκε η κοπέλα. Αλλά κι αυτός το συμφέρον του κοιτάει. Σου λέει με τη δημοτικότητα που απέκτησε η μικρή, θα γεμίσουν οι τσέπες μας, αυτή είναι η σκέψη. Έτσι είναι όλοι τους, όλη η φάρα των εκδοτών. Κουτοπόνηροι και φραγκοφονιάδες. Τρελαίνονται να ρουφάνε ανθρώπινο αίμα. Αλλά, θα πεις, τη δουλειά τους κάνουν κι αυτοί, κάπως πρέπει να ζήσουν. Εσείς διαβάζετε ποίηση;;;
[2]

Αυτή τη φορά ο «ασθενής» είναι ο ίδιος ποιητής

-Διαβάσατε την τελευταία μου συλλογή;
-As πούμε ότι την διάβασα.
-Ας πούμε το ένα, ας πούμε το άλλο. Όλοι οι ψυχαναλυτές το κάνουν αυτό;
Mε κουράζουν πια αυτές οι αποστασιοποιημένες ερωταποκρίσεις σας. Ώρες ώρες μου ‘ρχεται να βάλω τελεία σ’ αυτές τις συναντήσεις. Και ώρες κι ώρες μου ‘ρχεται να βάλω τέλος και…
(σηκώνει το κεφάλι της  η ψυχαναλύτρια, ανέκφραστη)

…Δεν εννοώ στη ζωή μου φυσικά! Δεν τρελάθηκα ακόμα! Εννοούσα την ποίηση. Να βάλω τέλος στην ποίηση. Τη δική μου ποίηση. Γιατί η Ποίηση με Π κεφαλαίο… θα συνεχίσει να υπάρχει αιώνια. Αυτή σίγουρα μπορεί να κάνει και χωρίς εμένα. Αλλά ξέρετε κάτι;; ;Eχω σιχαθεί τη ματαιοδοξία του καθενός και πάνω από όλα τη δική μου. Ένα ατελείωτο -και συχνά ανούσιο-πήγαινε έλα ποιητών, ποιημάτων, κριτικών, αναγνώσεων. Ε και; E, και σας ρωτάω εν τέλει.. Τί νόημα έχουν όλα αυτά;; Eχουμε πάψει να απολαμβάνουμε την ποίηση. Έχουμε πάψει-ακόμα πιο επικίνδυνο-να αναζητούμε την αληθινή, την γνήσια ποίηση. Και ξέρετε γιατί πιστεύω πως συμβαίνει αυτό; Kάνουμε εκπτώσεις. Μόνο αυτό. Τίποτα άλλο. Εκπτώσεις είναι η λέξη-κλειδί και όχι μόνο στην ποίηση. Εκπτώσεις παντού.. και κυρίως στις ζωές μας! Μέγα λάθος. Η ζωή μας για τα σκυλιά πλέον! Στα μικρά ή μεγάλα συμφέροντα, στις παγαποντιές, στο τεράστιο εγώ μας… στον εαυτούλη μας-μην πάθει κάτι o εαυτούλης μας. Πώς να ανθίσουν ποιητές μέσα σε υπερκαταναλωτικές ή ξοφλημένες κοινωνίες Πώς να παλέψει κανείς τόση ασχήμια; Kαι δεν ανάβει καμιά φωτιά με στίχους μόνο. Δεν σας το κρύβω.. από καιρό με τριβελίζει η σκέψη να εγκαταλείψω την ποίηση. Βραβεία και κόντρα βραβεία, από κλίκες περιοδικά και καλά σοβαρά-που πλασάρονται έτσι δηλαδή, κι αν δεν έχεις μπάρμπα στην Κορώνη να γράψει εκεί κριτική για το νέο σου βιβλίο, μοιάζεις ξοφλημένος στα μάτια όλων και είσαι ξοφλημένος, αυτό είναι το θλιβερό της υπόθεσης. Κι όμως δεν υπερβάλλω. Όταν κυκλοφόρησε το τελευταίο μου βιβλίο, αυτό που «ας πούμε» ότι διαβάσατε έστειλα ένα αντίτυπο σε ένα τέτοιο ηλεκτρονικό περιοδικό μαζί με το δελτίο τύπου. Μου στέλνει e mail ο αρχισυντάκτης και με ρωτά: «Έχετε κανένα ”δικό σας” να σας γράψει κριτική;;;» Δικό μου;; Kαι τη φράση την έβαλε σε εισαγωγικά για να συλλάβω πιο εύκολα το κάτω κείμενο. Καταλάβατε τώρα. «Όχι κύριε», του λέω, «δεν έχω.» «Αν δεν έχετε.. να βρείτε επειγόντως..» μου απαντάει. Ποιόν να βρω δηλαδή;;; Αν κάποιος θέλει από μόνος του κάτι να γράψει για το βιβλίο μου, επειδή τον εμπνέει, έχει καλώς. Αν όχι, εγώ σικέ κριτικές, δεν καταδέχομαι! Αλλά αυτή είναι η κατάσταση που επικρατεί. Λες.. εγώ θα την αλλάξω και κλείνεσαι στο καβούκι σου! Ή απλώς αγνοείς πρόσωπα και πράγματα. Αλλά κι αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο, μη νομίζετε. Όχι, όχι. Αφήστε που αν δοκιμάσει να απέχει κανείς… τον τρώει το σαράκι! Αφού αγαπάς την ποίηση, είναι η τέχνη σου…πώς να την αρνηθείς; Nα κάτι τέτοια σκέφτομαι και δεν μπορώ να κοιμηθώ τα βράδια. Πάει καιρός τώρα που δεν…σαν βρικόλακας νιώθω… Αλήθεια έχετε ακούσει τί συνέβη με κείνο το κορίτσι που έγραψε ένα ποίημα φωτιά και όλοι του επιτέθηκαν και έπεσαν να το λιντσάρουν;; Όλοι οι διαπρεπείς και αξιότιμοι κύριοι «ποιητές» και «κριτικοί»… εδώ  χρειάζονται τα εισαγωγικά. Αλλά η μικρή δεν πτοήθηκε. Βγήκε σε τηλεοράσεις, σε σταθμούς, σε διαδίκτυα και υποστήριξε το έργο της. Το ποίημά της κάπου λέει: «Mια συνάντηση με την ποίηση αναζητώ ξανά». Έτσι νιώθω και ‘γω! Το βρίσκω πολύ ωραίο ποίημα. Επαναστατικό. Όταν το πρωτοδιάβασα σοκαρίστηκα. Αλλά μας χρειάζεται ένα σοκ. Ηλεκτροσόκ μας χρειάζεται κανονικά, αλλά τί να πει κανείς… Εσείς το έχετε υπόψιν αυτό το ποίημα; Tην κοπέλα την έλεγαν Μάρω… ή Μυρτώ.. κάπως έτσι.. πως και να την έλεγαν, μπράβο της, μπράβο της.

-Η ώρα μας μόλις τελείωσε!
-Κιόλας;
-Θα σας δω την άλλη Πέμπτη, στις 7 ακριβώς.

[3]

Και τρίτος λάτρης της ποίησης αναστατωμένος από το ποίημα

(Στο γνωστό ντιβάνι)

-Μπορώ να ξεκινήσω τη σημερινή μας συνάντηση με ένα ποίημα; Mπορώ να σας διαβάσω ένα ποίημα που αγαπώ πολύ;
-Φυσικά και μπορείτε! Αν έτσι νιώθετε!
-Ναι, έτσι νιώθω! Νιώθω πολύ.. ποιητικά τις τελευταίες μέρες… Απλώς συνέβη κάτι που διαισθάνομαι ότι θα είναι καθοριστικό για τη ζωή μου
-Δηλαδή;
-Ξέρετε…γνώρισα μια κοπέλα που γράφει…(κάπως συνωμοτικά)… μια ποιήτρια
-Πού τη γνωρίσατε;
-Aκούστε, είναι οικογενειακή γνωστή ενός φίλου μου, καταλάβατε, ναι, και τις προάλλες παρουσίαζε την δεύτερη ποιητική συλλογή της.. μέσα στην ποίημα υπάρχει ένα ποίημα! τι ποίημα! Μα, δεν παρακολουθείτε ειδήσεις; Ένα ποίημα βόμβα! Αλλιώτικο.. ανατρεπτικό.. θέλεις δεν θέλεις… σε βάζει σε σκέψεις... «Οι ποιητές που τους ταξίδεψαν άλλοι/ κι ας μην ήταν ποιητές». «Ποίηση τέλος», ο τίτλος … να τί θέλω να σας διαβάσω.. αλλά, ξέρετε κάτι (ψάχνει με μανία τις τσέπες του).. δεν το βρίσκω… όχι, δεν…το ξέχασα σπίτι φοβάμαι.. Κρίμα. Την επόμενη φορά. Κρίμα στ’ αλήθεια. Λοιπόν… τί έλεγα;… a! nai! O φίλος μου μού λέει.. «δεν πάμε παρέα στην παρουσίαση;» Kαι δεν πάμε του λέω; Aν και δεν το συνηθίζω… Και πήγαμε λοιπόν. Και ήταν όμορφα… σχεδόν μαγικά. Γιατί εκείνη ήταν όμορφη… σχεδόν μαγική. Πιστεύετε στον έρωτα με τον πρώτο στίχο; E, με την πρώτη ματιά, εννοώ. Και στίχο και ματιά, εν προκειμένω! Πρόκειται για ένα πλάσμα τόσο… τόσο εύθραυστο και δυναμικό συνάμα! Η φωνή της, το βλέμμα της, το σώμα της, οι λέξεις της, σχεδόν αέρινη, αλλά υπάρχει και κρυμμένη γοητευτική δύναμη που την αισθάνεσαι. Πήγα με θέρμη και τη χαιρέτισα και κείνη ανταποκρίθηκε με όλο της το είναι… με ζωηράδα και σφρίγος. Πιστεύω ότι θα προχωρήσει πολύ στην τέχνη της και όσο για το επίμαχο ποίημα- ε, μεταξύ μας τους χρειαζόταν… όλοι κάνουν τους ειδήμονες, όλοι ξέρουν τα πάντα… οι ξερόλες… καλά έκανε και τους ξεμπρόστιασε, να το πω κυνικά, καλά τους έκανε. Είμαι ερωτευμένος. Τολμώ να πω είμαι ερωτευμένος.. μ’ αυτό το εξαίσιο κορίτσι και θα κάνω κρούση. Κρούσεις! Πολλές κρούσεις! Όσες χρειαστεί! Και είμαι βέβαιος πως η ζωή μου θα αλλάξει! Θα αποκτήσει άλλο νόημα, θα γίνει πιο… ποιητική! Εμένα το ένστικτό μου δεν με γελά. Ποτέ.
-Και το όνομα αυτής;
-Mυρτώ. Μυρτώ Καραβίτη.
-Είστε βέβαιος;
-Παρακαλώ;

[4]

(Η ψυχαναλύτρια τώρα στο ντιβάνι και απέναντί της να την κοιτά έντρομος ένας άλλος ψυχαναλυτής)

Καταφεύγει σε ένα μονόλογο, σχεδόν παραληρεί

-…. δεν αντέχω άλλο… απλώς δεν αντέχω…. Τόσον καιρό κάνω αυτήν τη σκατοδουλειά και ξέρεις τι πέτυχα; θα μου πεις… χρήμα και φήμη.. όλα δικά μου. Και ματαιοδοξία με το τσουβάλι. Αλλά όχι δεν αναφέρομαι σε τίποτα από αυτά. Ξέρεις τί πέτυχα; Nα χάσω την ψυχή μου… Έχασα εκείνα τα λεπτά διαχωριστικά όρια.. Δεν ήμουν και πολύ επαγγελματίας εν τέλει. Δεν πήρα τις σωστές αποστάσεις. Βουτήχτηκα ολόκληρη μέσα στο πρόβλημα, στα άπειρα προβλήματα των πελατών μου. Και τώρα λέω μπάστα. Νισάφι. Δεν θέλω άλλο ρε παιδί μου, δεν αντέχω… Έχω χάσει τον έλεγχο… την επαφή με τον ίδιο μου τον εαυτό… Καλός και ο Φρόυντ… αλλά δεν θα θυσιάσω την ζωή μου στο βωμό του… Το ξέρεις ότι δεν μπορώ να κοιμηθώ τα βράδια… εδώ και καιρό… Ξεκίνησα με κάτι αθώο… ένα lexotanil… ναι… γιατί… έχω αυτό το δικαίωμα. Θέλω τον ύπνο μου πίσω

(παύση)

Εντάξει… δεν είναι μόνο αυτό… Όχι ότι δεν ισχύουν όλα αυτά… αλλά δεν είναι μόνο αυτά…

(παύση)

… έχω ερωτευθεί.

(ΠΑΎΣΗ)

Σου αρέσει η ποίηση; Έχεις ασχοληθεί ποτέ; Eγώ δεν είχα ασχοληθεί. Δηλαδή κατά καιρούς είχα διάφορους που έρχονταν εδώ και μου μιλούσαν… μου έλεγαν διάφορα που δεν μπορούσα να κατανοήσω… τρελαμένοι οι τύποι… δεν έγραφαν οι ίδιοι… αλλά θαύμαζαν ποιητές και ποιήματα… και αν τους άκουγες θα καταλάβαινες πως ήταν φανατικοί. Είχαν τη δική τους Πίστη… Πίστευαν στην τέχνη της ποίησης… Ο καθένας κάπου πιστεύει… έτσι είναι.. Και είναι καλό αυτό… Αν έχεις πίστη, είσαι δυνατός!

(παύση)

… έχω ερωτευθεί

– Ποιόν;

– Κάποιον που γράφει ποιήματα. Έναν αληθινό ποιητή.

Ήρθε εδώ! Ήρθε για βοήθεια. Προσπαθούσε να βγει από έναν δύσκολο χωρισμό και… χρειαζόταν υποστήριξη, ναι.. Δεν ξέρω πως έγινε. Δεν ήταν ακαριαίο. Ήρθε σιγά σιγά… ύπουλα… Μια μέρα μου χάρισε ένα βιβλίο του… μια ποιητική συλλογή… Υπέροχο… Μου μίλησε μέσα μου εδώ… βαθιά… Μετά πήγα και αγόρασα όλα του τα βιβλία… Τα ξεκοκάλισα… τα ξεκοκαλίζω ακόμα…. Είναι γεμάτα τρυφερότητα και αλήθεια. Έχει τον δικό του μοναδικό τρόπο γραφής! Ήθελα να τον εντυπωσιάσω.. Του έλεγα στίχους από τα ποιήματά του… του έκανα ερωτήσεις με ενδιαφέρον.. προσπαθούσα… αλλά πως… Ο ρόλος μου… ο ρόλος μας είναι συγκεκριμένος… Οι σχέσεις μας πρέπει να είναι αυστηρά επαγγελματικές. Αυτό με σκότωνε… Η κάθε μας συνεδρία ήταν ένα γλυκόπικρο μαρτύριο. Έπαιζαν τα βλέμματα.. Σιωπές γεμάτες ένταση… Δεν ξέρω, μπορεί να το είχε καταλάβει και να το διασκέδαζε… κατά βάθος. Είναι εγωϊστής, νάρκισσος… έτσι δεν είναι όλοι οι καλλιτέχνες; Ξέρει ότι μου αρέσει και του αρέσει… αλλά κρατάει τα προσχήματα. Τι να κάνω; Σκέτη απελπισία.

Η ζωή που ζω είναι σκέτη απελπισία. Δεν γουστάρω πια τη δουλειά μου και έχω παράφορα ερωτευθεί. Είναι σα να ακροβατώ σε τεντωμένο σκοινί… που έχω την αίσθηση πως θα σπάσει από στιγμή σε στιγμή… Αλλά δεν με νοιάζει. Αυτή είναι η ουσία. Ότι δεν δίνω ούτε δεκάρα!

Θέλω να του το πω… να του ομολογήσω… ότι τον έχω ερωτευθεί. Είναι λάθος, το ξέρω… αλλά θέλω να του το πω… Τώρα θα μου πεις… θα το χει ακούσει αυτό χιλιάδες φορές από θαυμάστριες της τέχνης του που έχουν γοητευθεί από τον άντρα… αυτό που είναι… και είναι τόσο δυνατό… αυτό που είναι… Θέλω να τα βρω με τον εαυτό μου Θέλω να τα βρω με Κείνον… το θέλω…
Θα παραιτηθώ… Θα τον διώξω… Θα του πω πως δεν μπορώ να κάνω άλλο την ψυχαναλύτριά του… αφού αλλού βρίσκεται η αλήθεια. Ίσως να ήθελε και κείνος να βγούμε για ποτό. Κι αν δεν θέλει; Kι αν διαδοθεί και… Δεν με μοιάζει… καθόλου… Όχι… δεν με νοιάζει… Θα του μιλήσω…

Έχω τόσο, μα τόσο κουραστεί….

Ίσως αν πήγαινα ένα ταξίδι…