Fractal
Home / ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ / Ποιός βρίσκεται στο κέντρο του κόσμου;
02/10/2014, 3:53 πμ

Ποιός βρίσκεται στο κέντρο του κόσμου;

της Δανάης Θηβαίου //

 

Eikona1_Entomo(1)
Ένα σπάνιο απολίθωμα εντόμου ηλικίας περίπου 300Μa.

Σίγουρα στο επίκεντρο της καθημερινότητάς μας βρίσκονται οι άνθρωποι, ίσως και κάποιο κατοικίδιο. Αν «ξεζουμάρουμε», όμως, την εικόνα αυτή ποιά ζώα θα είναι εκείνα που επικρατούν στη Γη;

 

Η πολυκυτταρική ζωή στη Γη αποτελείται από διαφορετικές μορφές ζωής: τα φυτά, οι μύκητες και τα ζώα. Σαν άνθρωποι αυτά που γνωρίζουμε καλύτερα είναι τα ζώα, και τα ζώα που γνωρίζουμε καλύτερα είναι τα Σπονδυλωτά. Τέλος, μέσα στα Σπονδυλωτά γνωρίζουμε καλύτερα τα Θηλαστικά. Γιατί; Μάλλον επειδή μας μοιάζουν περισσότερο από τα άλλα ζώα, και σίγουρα μας μοιάζουν περισσότερο από τα φυτά και τα μανιτάρια (μύκητες). Όμως, είναι και τα πολυπληθέστερα στη Γη; Δεν είναι.

Υπάρχει μία μεγάλη ομάδα ζώων, που όλοι την ξέρουμε αν και ενδεχομένως να μην τη συμπαθούμε και τόσο, η οποία αποτελεί τη συντριπτική πλειοψηφία των ζώων του πλανήτη. Πρόκειται για τα Έντομα. Είναι μια θαυμάσια ομάδα ζώων, η οποία έχει καταφέρει να ξεπεράσει σε αριθμούς όλες τις υπόλοιπες με πολύ μεγάλη διαφορά. Τα χαρακτηριστικά τους είναι πολύ απλά: έχουν 2 κεραίες (αισθητήρια όργανα) και 6 πόδια. [Επομένως αράχνες, σκορπιοί ή σαρανταποδαρούσες δεν είναι μέρος αυτής της ομάδας.] Ζουν παντού, σε όλα τα περιβάλλοντα εκτός από το νερό, και βρίσκονται σε θέσεις κλειδιά που καθορίζουν την κατάσταση και την υγεία των οικοσυστημάτων.

Τα Έντομα εμφανίστηκαν κατά τον Παλαιοζωικό αιώνα, περίπου 300 εκατομμύρια χρόνια πριν από σήμερα. Το εξωτερικό των εντόμων αποτελείται από μια πιο σκληρή στρώση κυττάρων που περιέχει σκληρές πρωτεΐνες και χιτίνη (ένα μακρύ πολυσακχαρίδιο), δηλαδή 100% οργανικό υλικό. Αυτό καθιστά την απολίθωσή τους εξαιρετικά δύσκολη, και η εξερεύνηση των εξαφανισμένων μορφών εντόμων είναι πολύ δύσκολη και σπάνια (εικόνες 1 & 2). Ένα από τα στοιχεία που μπορούμε, όμως, να βρούμε στο απολιθωματικό αρχείο είναι ίχνη που έχουν αφήσει τα έντομα (σε αυτά συμπεριλαμβάνονται και οι κάμπιες) σε φύλλα που βρίσκουμε απολιθωμένα. Τα φύλλα μπορεί για παράδειγμα να είναι μισοφαγωμένα ή να έχουν σημάδια (τα διακρίνουμε από το διαφορετικό χρώμα τους) από τις ουσίες που εκκρίνουν οι κάμπιες όταν μετακινούνται. Τα απολιθωμένα αυτά ίχνη ονομάζονται ιχνοαπολιθώματα και είναι εξαιρετικά σημαντικά στη μελέτη των οργανισμών που δεν απολιθώνονται.

Eikona2_Entomo(1)
Πιο κοινά απολιθώματα εντόμων είναι όσα περιέχονται σε κεχριμπάρι (ρητίνη δέντρων), καλό είναι το ότι κρατούν την τρισδιάστατη μορφή τους και είναι πιο εύκολη η μελέτη τους.

Ας γυρίσουμε όμως στα έντομα. Η αλήθεια είναι πως τους χρωστάμε πολλά, για πολλούς λόγους. Μετά την εμφάνιση των πρώτων φυτών που φέρουν λουλούδια και καρπούς (Αγγειόσπερμα) στο τέλος του Ιουρασικού αιώνα και στην αρχή του Κρητιδικού, ξεκίνησε η στενότατη σχέση που έχουν τα Έντομα με τα Αγγειόσπερμα. Πιο συγκεκριμένα, τα έντομα συμβάλλουν κατά πολύ στο να γίνεται η γονιμοποίηση των λουλουδιών με τη γύρη που μεταφέρουν τα έντομα από φυτό σε φυτό. Σε αυτά επομένως οφείλεται η μεγάλη επιτυχία που έχουν τα Αγγειόσπερμα, και την αριθμητική τους κυριαρχία στη φυτική ποικιλότητα του πλανήτη.

Ένα χαρακτηριστικό αυτής της τόσο στενής συνεργασίας ανάμεσα σε φυτά και έντομα είναι ο αφανισμός μελισσών από περιοχή της νότιο-δυτικής Κίνας που έγινε έπειτα από υπερβολικούς ψεκασμούς εντομοκτόνων. Το αποτέλεσμα είναι πως για τις καλλιέργειες της περιοχής (κυρίως μηλιές) η μεταφορά της γύρης από δέντρο σε δέντρο γίνεται από ανθρώπους οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι να σκαρφαλώνουν στα δέντρα με σκάλες ώστε να μπορέσουν να έχουν μια σοδειά.

Ένα άλλο παράδειγμα για τη σημασία των εντόμων στα οικοσυστήματα είναι τα μυρμήγκια και οι τερμίτες. Τα ζώα αυτά έχουν σημαντικό ρόλο για τη διατήρηση και την υγεία του εδάφους, αλλά σε μερικές περιπτώσεις βοηθούν και τη βλάστηση με αποτέλεσμα τα μεγαλύτερα ζώα του οικοσυστήματος να βρίσκουν ευκολότερα τροφή.

Τα έντομα ζουν ήσυχα, συνήθως αθόρυβα, καμιά φορά μπορεί να ενοχλούν τον άνθρωπο, αλλά είναι η πιο επιτυχημένη ομάδα ζώων του πλανήτη μας. Η ζωή, όπως την ξέρουμε, σήμερα δε θα ήταν δυνατή χωρίς αυτούς τους μοναδικούς οργανισμούς.

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top