Fractal
Home / ΒΙΒΛΙΟ / Πιέρ Εμμανουέλ (1916-1984)
03/08/2016, 12:54 μμ

Πιέρ Εμμανουέλ (1916-1984)

Μετάφραση- Επιμέλεια: Γιάννης Θηβαίος //

 

Με τον εικοσιτριάχρονο το 1934 Πιέρ Εμμανουέλ, η προφητική ποίηση ξεπετάγεται μέσα από την καρδιά του πολέμου και μέσα από το κακό που απλώνεται παντού. Γι’ αυτό θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές της αντίστασης. Θα ήταν λάθος όμως να πούμε πως ασχολείται απλώς με την επικαιρότητα, διότι μέσα σ’ αυτήν την επικαιρότητα ανακαλύπτουμε και τους μεγάλους προφητικούς μύθους: όπως τον ελληνικό μύθο του Ορφέα, ή τους βιβλικούς μύθους των Σοδόμων και της Βαβέλ. Η οραματική προφητεία δεν είναι ένα είδος δικαιολογίας διότι η ποίηση είναι και μορφή δράσης εφόσον αντιλαμβάνεται το γεγονός με λόγια προαιώνια. Αυτός είναι βέβαια και ο καλύτερος ορισμός της ποίησης που ο Πιέρ Εμμανουέλ έδωσε ως τίτλο σε ένα από τα δοκίμιά του: Ποίηση, ένθερμη λογική, δηλαδή έντονη συνειδητοποίηση των γεγονότων. Αυτή η έντονη συνειδητοποίηση διακατέχει την πλούσια ποιητική παραγωγή του: Τάφος του Ορφέα (1941), Μέρες Οργής (1942), Ο ποιητής και ο Χριστός του (1942), Μάχες με τους υπερασπιστές σου (1942), Ορφικά (1942), Σόδομα (1944), Βαβέλ (1952).

 

M1493277_INC_018-2a

 

MISERERE

Ο Πιέρ Εμμανουέλ στο ποίημα που ακολουθεί χρησιμοποίησε τον τίτλο που είχαν οι γκραβούρες του Ζώρζ Ρουώ που ήταν κι αυτές εμπνευσμένες απ’ τον πόλεμο. Το ποίημα έχει τη μορφή μιας οραματικής προσευχής, είναι ένας διάλογος ζώντων και νεκρών, ψηλά στα σύνορα, κάτω από το βλέμμα του θεού.

 

Ελέησε, Κύριε, εμάς τους τελευταίους Σου επιζώντες

γιατί μας Έδωσες αυτούς τους νεκρούς κληρονομιά

γίναμε οι πατέρες των νεκρών μας.

Ελέησε, Κύριε, εμάς τις αξιοθρήνητες άστοργες μητέρες

που οδηγήσαμε αυτούς τους ανθρώπους στο θάνατο

και να μας χωρίζει από αυτούς το πτώμα τους

από αυτούς που είναι ήδη νεκροί και βρίσκονται στη νύχτα Σου.

 

Η σκοτεινή μας μέρα θαμπώνεται απ’ τη νύχτα τους

η σάρκα μας αποστρέφεται στην επαφή με τον ίσκιο τους

η νύχτα μας δεν είναι ποτέ αρκετή για να μας κρύψει

είμαστε γυμνοί ως το μυαλό μπροστά στη δόξα τους

και τα λόγια μας γίνονται σκόνη στη σκέψη τους

γίναμε ξένοι σ’ εμάς τους ίδιους

δυνατοί άνεμοι φυσούν και μας κυνηγούν απ’ τη σάρκα.

 

Τρέμουμε το θάνατο και τρέμουμε τη ζωή

είμαστε για πάντα από την εδώ πλευρά του θανάτου.

 

Συλλογή «Μέρες Οργής» (1942)

 

emmanuel_pierre1

 

Ο Πύργος στον Ουρανό

Ο μύθος του πύργου της Βαβέλ αγγίζει στην καρδιά το ανθρώπινο δράμα, απεικονίζοντας την τραγική ροπή του ανθρώπου προς τη μεγαλομανία και την κενοδοξία. Ο ποιητής-προφήτης, όπως είχε κάνει και στα Σόδομα, κάνει τη δραματική και γελοία διαπίστωση της επίθεσης του Ανθρώπου στο Θεό, μέχρι να φτάσει σε μια εικόνα επιβλητική και υπερφυσική, δηλαδή στο όραμα της σύγκρουσης της Γης με το Θεό.

 

Ψηλότερα! Η οδύνη σας ίσως βεβαιώνει

μια αίσθηση πολλής προσπάθειας και τρέλας; Κανείς

άτεγκτη βασίλισσα του μεσημεριού, μαύρη Λογική,

κανείς δεν ακούει το ξεχωριστό γέλιο σου η ίδια η βάση

της Βαβέλ που χτίστηκε πάνω στους νεκρούς ωκεανούς

που σκιρτούν απ’ το τρανταχτό γέλιο κάτω από την άμμο.

Και ο Πύργος σχίζει τα σύννεφα, αναβλύζει

τη φωτιά που το μαυρίζει με πτώματα, το γλύφει

με ενθουσιασμό και τρόμο. Είμαστε βασιλιάδες

του κεραυνού και των βροχών από χαλάζι πάνω απ’ τις πεδιάδες,

το μαλακό βαμβακερό πανί από πολύ ψηλά

υποχωρεί στα δόντια μας: Αγγίζω την καρδιά!

 

Ναι, ΕΓΩ: Η κορυφή

του Πύργου τρύπησε τα νέφη, ο Τύραννος

στα πόδια του δεν βλέπει πια τη γη· αλλά ο ουρανός

είναι πάντα μακριά απ’ τα δυο αυτά χέρια που απλώνουν

όλο το βάρος της οδύνης του ανθρώπου προς τα πάνω

με μια βλαστήμια ή μια παράκληση, ποιος μπορεί να πει;

αντηχεί μόνο σαρκασμό πλατύ ο σκληρός ουρανός.

Ένας ουρανός σκληρός, κι αυτό το μάτι που συσσωρεύει το μίσος του

τείνοντας τους μυς του μαύρου νερού κάτω από το χρόνο.

 

Διαμάντι κατακόκκινο, η μοναξιά

είναι τόσο σκληρή μπρος στο Θεό που οι γύπες

περνώντας στο απόγειό του πέφτουν νεκροί. Η αιχμή

του οικοδομήματος που ξεφτίζει προς την Καρδιά

είναι οπλισμένη με βλέμμα κατακόρυφο που η πηγή του

ανεξερεύνητη χάνεται στο χρόνο: ένα μάτι

που απανθρακώνει την απεριόριστη αναμονή της άμμου

και την μετατρέπει σε πολύτιμο πετράδι, μιας λάμψης

τόσο έντονης και μιας γυαλάδας ζαλιστικής που κι ο Θεός σκιρτά,

η Γη γουρλώνει τα μάτια στο Πρόσωπό του.

 

Συλλογή «Βαβέλ» (1952)

 

 

Pierre Emmanuel , 1967 Pictures | Getty Images

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top