Fractal
Home / ΒΙΒΛΙΟ / Δοκίμιο: “Τα Μελάνια του Νερού”
18/11/2015, 11:07 πμ

Δοκίμιο: “Τα Μελάνια του Νερού”

Γράφει ο Πάνος Ιωαννίδης // *

 

b

 

 

Κάθε νέο είδος τέχνης δημιουργείται εκμεταλλευόμενο ένα πολιτιστικό κενό. Το πολιτιστικό κενό υπάρχει στη συνείδηση του κοινού, που επιζητά την πρόσληψη της πραγματικότητας μέσω καλλιτεχνικών μορφών δίχως να αρκείται στις υπάρχουσες. Το πολιτιστικό κενό ενυπάρχει επίσης, και στο πνεύμα των δημιουργών οι οποίοι αναζητούν νέα εκφραστικά μέσα για να υποστηρίξουν τις δημιουργίες τους.

Μια διαλεκτική και συνάμα πλατωνική ερωτική σχέση αναπτύσσεται ανάμεσα στα δύο μέρη, έχοντας βάση την ίδια την κοινωνία. Το κοινό αναμένει-ακόμη και εν αγνοία του το νέο. Οι δημιουργοί αναζητούν εκείνες τις φόρμες που θα σβήσουν-έστω και προσωρινά τη δημιουργική φλόγα που σιγοκαίει μέσα τους. Αποτέλεσμα τούτων των συνθέσεων, είναι το έργο τέχνης ως τέτοιο, έτοιμο να αποτυπώσει εγκολπώνοντας μέσα του τα στοιχεία κάθε εποχής.

Ένα τέτοιο αποτέλεσμα είναι και το αστυνομικό ή εναλλακτικά διατυπωμένο, noir μυθιστόρημα. Έχοντας λύσει τους κάβους με τα μητρικά λιμάνια της παραδοσιακής αστυνομικής λογοτεχνίας, το noir ξεκινά το μακρύ ταξίδι του λίγο μετά τον ΄Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι η εποχή που η παραδοσιακή νεωτερική αφήγηση βιώνει την πρώτη μεγάλη κρίση της. Τα μυθιστορήματα που κυλάνε με τον ήρωα να είναι διατεθειμένος να θυσιαστεί για την σωτηρία του κόσμου λιγοστεύουν, προς χάριν των αφηγήσεων που προσπαθούν να ερευνήσουν ότι βρίσκεται πίσω από τις σκιές. Είναι η εποχή της ανοικοδόμησης της Ευρώπης, η εποχή του κεϋνσιανισμού, η εποχή της κοινωνικής ανέλιξης της εργατικής σε μικρομεσαία τάξη. Παράλληλα ολοκληρώνεται σταδιακά το τέλος της αποικιοκρατίας, ενώ αναπτύσσονται τα πρώτα δυναμικά φοιτητικά κινήματα που θα καταλήξουν την έκρηξη του Μάη του ’68. Ο δυτικός κόσμος αλλάζει και παράλληλα μετασχηματίζονται και οι αφηγήσεις του. Το noir παίρνει δειλά αλλά σταθερά τη θέση του κοινωνικού μυθιστορήματος.

Το noir μυθιστόρημα γεφυρώνει το χάσμα ανάμεσα στο συλλογικό και το ατομικό, έχοντας ως φορείς τον αστυνόμο ή τον ντετέκτιβ. Ο πρώτος συνήθως είναι ένας καθαρός κρατικός λειτουργός που παλεύει όπως μπορεί στοχεύοντας στη διατήρηση της τάξης. Ο δεύτερος είναι ένας μοναχικός λύκος που έχει συνηθίσει να ερευνά μέσα στην αταξία. Ο ένας συνιστά το αρνητικό του άλλου, ενώ αμφότεροι δεν αντανακλούν κάτι τίποτα παραπάνω από την επικράτηση του ατομικού σε βάρος του συλλογικού .

Εδώ και εβδομήντα σχεδόν χρόνια το αστυνομικό μυθιστόρημα έχει ενδυθεί μια σειρά από διαφορετικές αμφιέσεις. Μας έχει μάθει πως πίσω από κάθε αχτίδα φωτός, καιροφυλακτεί μια καλά κρυμμένη σκιά που περιμένει την ανακάλυψη της. Μας έχει μάθει πως κάτω από κάθε κοινωνική μπονάτσα, ανατρέφονται φουρτούνες που δεν έχουμε ακόμη ερμηνεύσει. Παράλληλα, έχει καταφέρει να δώσει απευθείας τον λόγο σε όλα τα κοινωνικά υποκείμενα-ακόμη και στα πιο αποκλεισμένα κάνοντας μας σοφότερους και επιτρέποντας να γνωρίσουμε την πολυποίκιλη ταυτότητα μας.

Ήρθε η ώρα να βγει το noir μυθιστόρημα στην σύνταξη; Ή μήπως ήρθε η ώρα για την εδραίωση του ως ένα βασικό συστατικό μέρος του νέου κοινωνικού-πολιτικού μυθιστορήματος; Θεωρώ ότι η απάντηση βρίσκεται στα εκφραστικά μέσα που όλοι εμείς οι δημιουργοί που αγαπάμε το noir σκοπεύουμε να χρησιμοποιήσουμε.

 

* Ο Πάνος Ιωαννίδης γεννήθηκε τον Αύγουστο του 1978. Σπούδασε οικονομικές επιστήμες σε πτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο και πραγματοποίησε διδακτορικές σπουδές στην οικονομική γεωγραφία. Πέρα από ποίηση γράφει noir λογοτεχνία. To διήγημα του «Η Γυναίκα από τη Ζυρίχη» διακρίθηκε στον 1ο διαγωνισμό της Ελληνικής Λέσχης Αστυνομικής Λογοτεχνίας», το 2013 ενώ η πρώτη του ποιητική συλλογή «Ποιήματα της Στιγμής και άλλες Ουτοπικές Ιστορίες» κυκλοφόρησε σε ηλεκτρονική μορφή το 2014. Ζει στη Δράμα μαζί με την σύντροφο του και τον γιο τους. Είναι ο διαχειριστής του ιστολογίου www.negraliteratura.blogspot.gr

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top