Fractal
Home / ΙΣΤΟΡΙΑ / Οι τελετές της περιτομής στα οθωμανικά παλάτια
25/02/2015, 5:19 μμ

Οι τελετές της περιτομής στα οθωμανικά παλάτια

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

 

Η περιτομή ήταν και είναι ευρέως διαδεδομένη πρακτική στις ισλαμικές χώρες. Οι σχετικές με την περιτομή γιορτές, διαφέρουν αναλόγως των περιοχών και των πολιτισμών. Θα προσπαθήσουμε παρακάτω να παρουσιάσουμε και αναλύσουμε τη χειρουργική τεχνική, τις εκδηλώσεις της περιτομής στο οθωμανικό παλάτι και την κοινωνικοοικονομική σημασία αυτής της παράδοσης, όπως φαίνονται στα χειρόγραφα και στις μινιατούρες που έγιναν με την ευκαιρία της περιτομής των γιών των Σουλτάνων, καθώς και στο βιβλίο χειρουργικών επεμβάσεων του Sabuncuoglu. Στις γιορτές αυτές ελάμβαναν μέρος όλες οι κοινωνικές τάξεις και όλα τα επαγγέλματα και έτσι ο καθένας από τη σκοπιά του συνέβαλε στην κοινωνική και τεχνική πρόοδο που οδήγησε σε εξελίξεις στην τέχνη, τη μουσική, τον αθλητισμό και τις ιδέες.

 

sx1

Μουσικοί μπροστά από τον Σουλτάνο.
Οθωμανική μικρογραφία και ζωγραφική, από το έργο Surname-ı Vehbi.

 

Η περιτομή η οποία εφαρμόστηκε σε όλες τις ισλαμικές χώρες, ήταν μια παραδοσιακή πράξη, αλλά δεν ήταν υποχρεωτική. Αν και αναφέρεται συχνά στις παραδόσεις του Προφήτη, δεν υπάρχει καμία αναφορά της μέσα στο Κοράνιο. Με σεβασμό στην ηλικία του παιδιού και το είδος των εκδηλώσεων,υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ των ισλαμικών περιοχών.

 

sx2

Πομπή συντεχνιών.

 

Μετά τον 15ο αιώνα, όλες οι γιορτές, εκτός από εκείνη του 1675, πραγματοποιήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη. Τα πλέον δημοφιλή παλάτια για αυτές τις εκδηλώσεις ήταν το Τοπκαπί, η Πλατεία Sultanahmed, ο Κεράτιος Κόλπος, το Παλάτι Aynahkavak και αργότερα, το Παλάτι Ντολμαμπαχτσέ. Οι εορταστικές εκδηλώσεις για τον εορτασμό της περιτομής των πριγκήπων, διαρκούσαν από 10 έως 15 ημέρες, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις έφτασαν τις 50 και 55 ημέρες. Κατά τη διάρκεια των εορτασμών, υποβάλλονταν επίσης σε περιτομή από τους χειρουργούς 3.000 έως και 10.000 αγόρια φτωχών οικογενειών. Σε όλα αυτά τα παιδιά έδιναν ως δώρα, ρούχα, χρυσά νομίσματα, εσώρουχα και παιχνίδια. Κάθε μέρα υποβαλλόταν σε περιτομή ένας συγκεκριμένος αριθμός αγοριών. Στο τέλος των εκδηλώσεων, ο επικεφαλής χειρουργός προχωρούσε στην περιτομή των πριγκήπων. Τους τελευταίους, συνόδευαν στο ειδικά διαμορφωμένο δωμάτιο της περιτομής, υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι. Οι υποψήφιοι για περιτομή πρίγκιπες, είχαν στη διάθεσή τους ένα ξεχωριστό όροφο, στον οποίο επιτρεπόταν η είσοδος μόνο στις μητέρες και τις αδελφές τους. Ο χειρουργός που προέβαινε στην περιτομή του πρίγκηπα, ελάμβανε ως δώρο μεγάλο μέρος χρυσών νομισμάτων. Στις εκδηλώσεις και στους εορτασμούς φυσικά ελάμβαναν μέρος πολλοί κοινοί θνητοί. Μεγάλες σκηνές στήνονταν και το έδαφός καλυπτόταν με χαλιά για να φιλοξενήσουν άνετα τους θεατές. Οι εορταστικές εκδηλώσεις δεν περιορίζονταν μέσα στα τείχη του παλατιού, και όλοι, ο Σουλτάνος, οι πολιτικοί και οι απλοί άνθρωποι διασκέδασαν από κοινού. Πιάτα ατέλειωτα γεμισμένα με φαγητά απλώνονταν πλουσιοπάροχα για όλους τους συμμετέχοντες. Οι γιορτές αυτές διανθίζονταν και ζωντάνευαν με τελετουργίες, κυνήγια, αθλητικές εκδηλώσεις, φωταγωγήσεις, πυροτεχνήματα, δράματα και τραγούδια, γεγονότα που αντικατόπτριζαν τη ζωή της Οθωμανικής Κοινότητας.

 

Ο Σουλτάνος Αχμέτ Γ', σκορπάει χρυσά νομίσματα στη βεράντα του στο παλάτι Τοπ Καπί στην Κωνσταντινούπολη.

Ο Σουλτάνος Αχμέτ Γ’, σκορπάει χρυσά νομίσματα στη βεράντα του στο παλάτι Τοπ Καπί στην Κωνσταντινούπολη.

 

Κατά τη διάρκεια των πολυποίκιλων αυτών δραστηριοτήτων, κάθε συντεχνία παρήλαυνε μπροστά από το Σουλτάνο και το κοινό και επιδείκνυε τις δεξιότητες που τη χαρακτήριζαν. Εκατοντάδες άνθρωποι ασχολούνταν με θεατρικά έργα, προσθέτοντας στη γενικότερη ευθυμία. Γενίτσαροι και στρατιώτες ιππικού προέβαιναν σε θεαματικά πολεμικά παιχνίδια, ενώ ειδικοί στα πυροτεχνήματα, ποιητές και πάσης φύσεως καλλιτέχνες εμφάνιζαν δημόσια τα ταλέντα τους. Με λίγα λόγια, όλα τα ταλέντα της κοινωνίας ελάμβαναν μέρος στις τελετές και έδειχναν τις ικανότητές τους. Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες δραστηριότητες που χαρακτήριζαν αυτές τις εκδηλώσεις, ήταν οι παρελάσεις στις οποίες ειδικοί σχηματισμοί ονόματι nahils, διαφόρων ειδών και μεγεθών, παρήλαυναν διακοσμημένες με δέντρα φιγούρες ζώων, φρούτων και λουλουδιών. Θυμίζοντας τεράστια Χριστουγεννιάτικα δέντρα, τα nahils, ήταν τα σύμβολα του σουλτάνου ή της δύναμης του αφεντικού και της εξουσίας την οποία ασκούσε στην κοινωνία, το μέγεθος των οποίων ποίκιλε και μερικές φορές ήταν 15 μέτρα ψηλό και 6 μέτρα φαρδύ. Κατά τη διάρκεια αυτής της παρέλασης, συχνοί ήταν οι τεχνητοί κήποι, πισίνες και ζώα από καραμέλα και ζάχαρη τα οποία αργότερα διανέμονταν στους ανθρώπους.

Μετά την περιτομή των γιων του σουλτάνου, καθώς επίσης και στους γάμους των θυγατέρων του, γραφόντουσαν έργα που ονομάζονταν Surname, κάποια σε πεζή μορφή, ενώ άλλα υπό μορφή στίχων. Αυτό το λογοτεχνικό είδος υφίσταται μόνο στην Οθωμανική βιβλιογραφία. Τα βιβλία αυτά περιγράφουν αναλυτικά την ψυχαγωγία που συνεχιζόταν ασταμάτητα, μέρα και νύχτα, τις δεξιότητες που παρουσιάζονταν κατά τη διάρκεια αυτών των γεγονότων, οι αγώνες, τα βραβεία στους νικητές, οι δεξιώσεις και τα δώρα που χάριζε στον κόσμο ο Σουλτάνος. Μερικά από αυτά, εικονογραφήθηκαν από πολυτάλαντους καλλιτέχνες γραφίστες αυτής της περιόδου. Έτσι για παράδειγμα, το έργο Surname-i Vehbi, το οποίο περιγράφει την περιτομή των τεσσάρων γιών του Ahmed III, εικονογραφήθηκε από τον περίφημο τούρκο ζωγράφο της μινιατούρας του 18ου αιώνα, Levni.

 

Η πόλη με τις σκηνές του Σουλτάνου, η οποία κατασκευάστηκε γύρω από το Βόσπορο για την περίπτωση της περιτομής των γιων Σουλτάνου Αχμέτ Γ'. Η μινιατούρα αυτή σήμερα με το όνομα Surname-ı Vehbi, διατηρείται στο Μουσείο του Τοπ Καπί της Κωνσταντινούπολης.

Η πόλη με τις σκηνές του Σουλτάνου, η οποία κατασκευάστηκε γύρω από το Βόσπορο για την περίπτωση της περιτομής των γιων Σουλτάνου Αχμέτ Γ’. Η μινιατούρα αυτή σήμερα με το όνομα Surname-ı Vehbi, διατηρείται στο Μουσείο του Τοπ Καπί της Κωνσταντινούπολης.

 

Το βιβλίο περιέχει 137 μινιατούρες σε διπλές σελίδες και απεικονίζει την τουρκική ζωή και τα έθιμα της Κωνσταντινούπολης του 18ου αιώνα. Μια άλλη σημαντική πηγή, το Sehimahname, γραμμένη στα περσικά, καταγράφει και αναφέρει όλα τα ενδιαφέροντα γεγονότα της βασιλείας του σουλτάνου Μουράτ ΙΙΙ, όπως καθώς και τις εορταστικές εκδηλώσεις που έλαβαν χώρα κατά την περιτομή του γιου του Σουλτάνου Μεχμέτ, το 1582.

 

Ο Σουλτάνος Αχμέτ Γ' περιβάλλεται από αυλικούς και συμβούλους σε μια σκηνή. Ζωγραφική οθωμανικής μικρογραφίας από το Surname-i Vehbi.

Ο Σουλτάνος Αχμέτ Γ’ περιβάλλεται από αυλικούς και συμβούλους σε μια σκηνή. Ζωγραφική οθωμανικής μικρογραφίας από το Surname-i Vehbi.

 

Το έργο Cerrahiyye-i Ilhaniye του διάσημου και γνωστού Οθωμανού χειρουργού του 15ου αιώνα, Serafeddin Sabuncuoglu, που γράφτηκε το 1465, είναι στην πραγματικότητα μια μετάφραση του Et-Tasrif του Zahravi, αλλά με δικές του παρατηρήσεις και συνεισφορές, το οποίο περιγράφει λεπτομερώς την τεχνική της περιτομής και περιέχει τις πρωτότυπες εικόνες που την απεικονίζουν, καθώς και τα χειρουργικά εργαλεία που χρησιμοποιούνταν κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Ο Sabuncuoglu περιγράφει και απεικονίζει τα ειδικά διαμορφωμένα ψαλίδια με τις ελαφρώς κυρτές αιχμηρές άκρες τους και προτείνει δύο απολινώσεις για την υγιή και ασφαλή τεχνική της περιτομής στο δέρμα της ακροποσθίας έτσι ώστε να μην υπάρχει αιμορραγία αλλά και να μην τραυματισθεί η βάλανος. Κατά τη διάρκεια της εγχειρητικής διαδικασίας, ήταν διαθέσιμα όλων των ειδών οι γάζες, τα ταμπόν και οι επίδεσμοι. Τοπικώς στις πληγές τοποθετούσαν σκόνη από αποξηραμένες κολοκύθες, άσπρο αλεύρι ή ακόμα κρόκο αυγού με ροδόνερο. Ο SabuncuogIu αναφερόταν επίσης σε μια επιπλοκή που μπορεί να παρουσιαζόταν μετά την περιτομή:

‘‘Εάν ένα τμήμα ή ολόκληρο το εσωτερικό στρώμα της ακροποσθίας γλιστρήσει από το χέρι σας και αναστραφεί κατά τη διάρκεια της επέμβασης, πιάστε το αμέσως με ένα γαντζάκι και κάντε την τομή σας πριν πρησθεί. Αν αποτύχετε δεν πειράζει. Αφήστε το πρησμένο μέρος να υποχωρήσει και στη συνέχεια αφαιρέστε απαλά το δέρμα. Να είστε προσεκτικοί για να μην κόψετε την άκρη του πέους, αλλά κι αν το κάνετε αυτό εκεί δεν κάνει μεγάλο κακό. Τυλίξτε την πληγή με κάποια αναγεννητική σκόνη κι αυτό φτάνει’’.

Έτσι λοιπόν μπορούμε να πούμε ότι οι εορταστικές εκδηλώσεις περιτομής στα οθωμανικά παλάτια ήταν σημαντικές κοινωνικές εκδηλώσεις στις οποίες συμμετείχαν άνθρωποι όλων των τάξεων και των επαγγελμάτων, με σημαντική συμβολή στην τέχνη, τη μουσική, τον αθλητισμό και τις ιδέες.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top