Fractal

Περιμένοντας τον Καμουζά

Γράφει η Τέσυ Μπάιλα //

 

kamouzas_1Μαριλένα Παπαϊωάννου: «Κατεβαίνει ο Καμουζάς στους φούρνους», εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας.

 

Η διάσωση ενός χειρογράφου είναι το κεντρικό θέμα αυτού του βιβλίου που υπογράφει η Μαριλένα Παπαϊωάννου. Μια διάσωση που πρέπει να συντελεστεί με οποιοδήποτε τρόπο για να βγει το χειρόγραφο αυτό από τις φυλακές Βούρλων του Πειραιά, τόπο φυλάκισης των πολιτικών κρατουμένων την περίοδο του εμφυλίου.

Οι κρατούμενοι ζουν σε άθλιες συνθήκες. Η ζέστη είναι αποπνικτική και ο φόβος για το μέλλον έχει γίνει ένας ασφυκτικός κλοιός στην ψυχή τους. Η καθημερινότητά τους είναι γεμάτη απόγνωση. Το μαρτύριο της δίψας τους εξαντλεί σωματικά και η ψυχή τους είναι γεμάτη από απελπισία και φωνές βασανισμένων συγκρατούμενων τους. Σ’ αυτή την κατάσταση έρχεται να προστεθεί η επαπειλούμενη κάθοδος στη φυλακή του Καμουζά, ενός γνωστού για τις βάρβαρες μεθόδους του ανθρώπου που θα φτάσει στη φυλακή με σκοπό να εξοντώσει τους φυλακισμένους με τις διαβόητες ανακριτικές μεθόδους του. Η φυλακή μοιάζει με τη καβαφική κοινωνία που περιμένει στους βαρβάρους τη λύση για τη διαφυγή από το τέλμα. Έτσι και οι κρατούμενοι περιμένουν τον Καμουζά για να ολοκληρωθεί το δικό τους δράμα και νιώθουν πως το τέλος του είναι πολύ κοντά.

Ανάμεσα στους ανθρώπους τη φυλακής μόνο ένας είναι αυτός που θα γίνει συμπαραστάτης τους. Ο Σκουλάς, ένας άνθρωπος που μοιάζει με αγρίμι αλλά στην ουσία πίσω από τις απειλητικές φωνές του κρύβει τον δικό του τρόπο να βοηθάει τους ανθρώπους αυτούς. Η Λευκή, η κόρη του θα γίνει μια όαση στην απελπισία των κρατουμένων. Μεταμφιεσμένη σαν τον πατέρα της θα μπει στη φυλακή για να συνεχίσει εκείνη το έργο του όταν ο Σκουλάς αρρωστήσει, αψηφώντας τον κίνδυνο να γίνει αντιληπτή η παρουσία της. Η κοπέλα θα προσπαθήσει να βγάλει από τη φυλακή τα γραπτά του Φώτη, ενός ανθρώπου που γράφει για να σώσει ταυτόχρονα πάνω στις χάρτινες σελίδες, που με πολύ κόπο βρίσκει, την ελπίδα πως η ζωή θα συνεχιστεί πέρα και μετά την καταστροφή ενός εμφυλίου, πίσω από κάθε πολιτική και κοινωνική βαρβαρότητα, που αποστεγνώνει κάθε σφριγηλό κύτταρο ζωής. Το πνεύμα θα παραμείνει λαγαρό και θα κυριαρχήσει τελικά πάνω σε κάθε αντιξοότητα που ο άνθρωπος δημιουργεί, σε πείσμα όλων εκείνων των φρικαλεοτήτων που ετοιμάζουν οι γενιές για τους ανθρώπους.

Οι έγκλειστοι των φυλακών προσπαθούν να αντιταχθούν σε όλο αυτό που βιώνουν οργανώνοντας τη ζωή τους. Ακούν στίχους από τον Ερωτόκριτο και προσπαθούν να διατηρήσουν το κορμί τους σε καλή φυσική κατάσταση κάνοντας γυμναστική. Καταλαβαίνουν πόσο σημαντική είναι η διαφύλαξη του ανθρώπινου πνεύματος πέρα από τη δική τους σωτηρία και συλλογικά προσπαθούν να βοηθήσουν όλοι μαζί να ελευθερωθεί η ανθρώπινη σκέψη από τα στενά όρια της φυλακής τους.

 

Μαριλένα Παπαϊωάννου

Μαριλένα Παπαϊωάννου

 

Το κείμενο του φώτη δεν είναι ένα πολιτικό κείμενο, συμβολίζει όμως κάθε προσωπική τους ελπίδα. Πρόκειται για ένα διήγημα ερωτικό αλλά υπάρχει μεγαλύτερη επανάσταση από την ανθρωπιά που φέρει μαζί του ο έρωτας; Έτσι οι άνθρωποι αυτοί προσπαθούν μέσα από την ιστορία της Γαλιανής που γράφει ο συγκρατούμενος τους να βιώσουν την ανατρεπτική δύναμη της άνοιξης που φέρνει το συναίσθημα αυτό στη ζωή και έτσι η ανάγκη να διασωθεί το χειρόγραφο του Φώτη γίνεται για όλους επιτακτική.

Η Παπαϊωάννου δείχνει πως τα όνειρα των ανθρώπων αναζητούν πάντα να πάρουν την εκδίκησή τους όταν έρχονται αντιμέτωπα με τον παραλογισμό και το θάνατο, με την επιβαλλόμενη απελπισία και τον όλεθρο που σκορπίζουν στις γενιές οι πολιτικές επιλογές. Και με έναν ουσιαστικό και ώριμο τρόπο καταγράφει την προσπάθεια να κερδίσει η ίδια η ζωή την αθανασία μέσα από ένα χειρόγραφο που κινδυνεύει και μαζί θέτει σε κίνδυνο τη ζωή όλων των κρατουμένων. Ο εμφύλιος είναι απλώς το χρονολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο στήνει το αφηγηματικό της σύμπαν. Στην πραγματικότητα δεν γράφει ένα κείμενο για τον εγκλεισμό των ανθρώπων, τα βασανιστήρια και τον εμφύλιο σπαραγμό της χώρας αλλά χρησιμοποιεί την εποχή χωροχρονικά για να περιγράψει τον εγκλεισμό των ονείρων, και τον τρόπο που βρίσκουν πάντα αυτά να δραπετεύουν προς την ελευθερία.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top