Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η ανθρωπογεωγραφία της γενέθλιας πόλης
16/03/2016, 11:10 πμ

Η ανθρωπογεωγραφία της γενέθλιας πόλης

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

peiraiotesΔιονύσης Χαριτόπουλος «Πειραιώτες», εκδ. Τόπος, σελ. 176

 

Γεννημένος το 1947 στον Πειραιά, ο Διονύσης Χαριτόπουλος, τον «κουβαλούσε» έτσι ή αλλιώς σ’ ό,τι κι αν έκανε, σε ό,τι κι αν έλεγε. Με τα δυο τελευταία βιβλία του εντούτοις εντελώς επιστρέφει. Στην Τρούμπα, στους Μάγκες και τους Ρεμπέτες, στους Πρόσφυγες και στους Ναυτικούς το 2012 στο «Εκ Πειραιώς», συνθέτοντας την ανθρωπογεωγραφία του Πειραιά και τώρα κατ’ ευθείαν στην καρδιά της πόλης και των ανθρώπων με τους «Πειραιώτες».

Το βιβλίο αυτό που μόλις κυκλοφόρησε, όπως και όλα του από τις εκδόσεις «Τόπος», εμπεριέχει ιστορίες και ειδήσεις της περιόδου από το 1947 έως το 1967. Σε μια αφήγηση που μοιάζει με γάργαρο ποταμό, ενιαία και κατά μόνας, με μια ιδιαίτερη σύνθεση ζωής όπως την ζουν ή την αφηγούνται οι άνθρωποι καθημερινά και όπως την απαθανάτισε ο Τύπος.

«Πειραιά, ου μ’ εθέσπισεν» μας εξηγείται απ’ την αρχή ο Χαριτόπουλος. Για να μας βάλει ευθύς αμέσως στο ειδυλλιακά σε ό,τι τον έκανε τον συγγραφέα που είναι:

«Σήμερα μπήκε στο λιμάνι μια μικρή φώκια». «Φώτισε αλλιώς το λιμάνι» γράφει δυο παραγράφους παρακάτω. Και με ατμόσφαιρα, μαύρο χιούμορ, σκληρή ευαισθησία, ντόμπρο ύφος, λόγια σταράτα, νοσταλγία, πόνο, καμάρι κρυφό μας συστήνει ό,τι γνώρισε, όποιους συνάντησε, μας μιλά για ό,τι άκουσε. Στις 180 περίπου σελίδες του βιβλίου που είναι πολλά, μαρτυρία, αναμνήσεις, πινακοθήκη ανθρώπων και παλίμψηστο εποχής, ανθρωπογεωγραφία μιας ιδιαίτερα αντιφατικής περιοχής παρελαύνουν το περιθώριο και ο νόμος, ο κανόνας και η εξαίρεση, η απόκλιση και ο ιδιαίτερος χαρακτήρας, τα ανθρώπινα σουσούμια και τα σουσούμια της πόλης:

Ο Γιαννάκης το μπουζούκι του Τσιτσάνη και ο αόμματος ακορντεονίστας, το Πούσι του Λιμανιού, οι Στρατιώτες στο λιμάνι και ο κόσμος στο λιμάνι, με επίκεντρο όλων το λιμάνι. Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στη θάλασσα, θα μας πει παρακάτω.

Με εγκιβωτισμένες ειδήσεις της εποχής για εργατικά ατυχήματα, ζηλιάρες ερωμένες, σαλούς που πιστεύουν ότι είναι ο αρχάγγελος Μιχαήλ, λίγο πριν από τη ζεμπεκιά του Γιαννάτη «Μεμέτη μου μεμέτη μου, νταλγκά μου και σεκλέτι μου» και την κρατούσα νοοτροπία «Εδώ είναι Τρούμπα, δεν κελαηδάμε στους μπάτσους, δεν νταραβεριζόμαστε με μπάτσους αυτά είναι τα πρώτα που μαθαίνεις». Για τη συνέχεια: ο Τζίμης ο διερμηνέας που μιλά εννιά γλώσσες και έχει κάνει φυλακή, η Πετρωνία ή Πετρούλα, ο  κοντοπίθαρος γιατρός ή Κινέζος, ο Μποδοσάκης και η γλυκιά Μαρία η Αγία της Τρούμπας,ο Γιασίν, η Μαύρη αράχνη του λιμανιού, τα Ντερβίσια και οι μαγκίτες, η Νίνου και η λυγερή Βασίλω, απεργοί κι απεργοσπάστες, ο Καπετάν Αντρέας Ζέππος του γνωστού τραγουδιού 51 ετών δαρμένος από την γυναίκα του που τονε κάρφωσε με πιρούνι, ο Νιάρχος, ο Κοσμάς με το καρφωμένο μαχαίρι στο κούτελο, ο κλέφτης που συνελήφθη και έκλεβε γιατί είχε μια φιλενάδα που του ζητούσε να την πηγαίνει καθημερινά σινεμά, οι Λαμπράκηδες, αγανακτισμένοι πολίτες και δεξιοί, οι φυλές του Πειραιά οι φάμπρικες και το Καραισκάκη ο βαθύς Πειραιάς και οι συνοικίες, οι ζόρικοι και ο Μπιθικώτσης,τα παλιά χασικλίδικα και ο άσχετος περιπτεράς. Μια γκακστερική απαγωγή ιερόδουλου,ο Σταθάκης που τον βιάσανε στη φυλακή, ο τυφλός βιολιστής και τα γενέθλια στο νεκροταφείο, η περίπτωση Μήτσος και ο δαρμένος τραγουδιστής, ο Μπούκοβι του Ολυμπιακού και ο απαραίτητος αναγνωστικός συνειρμός. «Από εδώ πέρασε ο Μπούκοβι» η παλιά νουβέλα του συγγραφέα.

 

Διονύσης Χαριτόπουλος

Διονύσης Χαριτόπουλος

 

Με τον ίδιο σπαρταριστά ολοζώντανο τρόπο: η Καστέλα, αιμομίκτες και παραχαράκτες, το τσίλικο νέο Μέγαρο Κοραή και η λινάτσα αντί για κασμίρι, τα κορίτσια του δρόμου και τα παγκάρια με τα λεφτά των πιστών και τα δανεικά. Η ευσέβεια της αμαρτίας και οι άγιοι της καθημερινής ζωής.

Περιστατικά που αποτελούν ένα αφήγημα ή ένα μπονζάι διήγημα: «Βρίσκομαι σε βάθος 500 μέτρων στον βυθό της θάλασσας, εκεί ερευνώ για να βρω πετρέλαιο και να σώσω την ανθρωπότητα. Είμαι επιστήμων ωκεανών, αστροναυτικής και Διαστήματος. Όταν με χρειαστείτε θα επιστρέψω». Πορτραίτα ανθρώπων και χαρακτήρες μονοκοντηλιά: η Πηνελοπίτσα και μαθήματα Γαλλικών από ραδιοφώνου, καπεταναίοι και σύζυγοι που εκδίδουν συζύγους, δήθεν σεληνιαζόμενοι και μαστροποί, ο  άνθρωπος αυτός ο Ποιητής «Θέλω τετράστιχο με γυναίκα αλλά δίνω ένα δεκάρικο». Κι αμέσως μετά το τετράστιχο: «Ήταν η μέρα βροχερή/ μέρα συνεφιασμένη/ που εχάθηκε η Μαρία μας/ και είναι πεθαμένη/ Δεκαοχτώ μόλις ετών/ και είναι πια χαμένη/εδώ σ’ αυτή τη μαύρη γη/ την έχουμε θαμμένη».

Χήρες λοζέ, γυμνάσια αρρένων και θηλέων και εκδρομές, οι τσιγγάνοι στη Δραπετσώνα, μικροαπατεώνες που παριστάνουν τον Γρηγόριο Λαμπράκη και μαζεύουν χρήματα για τους νέους Λαμπράκηδες, κωφάλαλοι που μιλούν, η αυτού Μεγαλειώτης ο Βασιλεύς παρουσία και της Βασιλίσσης, μποξ και ελληνορωμαική πάλη, ολονυχτίες και θαύματα, Ρεμπέτικο και Ολυμπιακός. Πέτρος ο μουτζουρωμένος, τα Σόδομα, πολύνεκρος θαλάσσια τραγωδία, τα κορίτσια γραμμάτια που αυτοκτονούν δυο με τρεις αυτοκτονίες την ημέρα και γράφουν οι εφημερίδες: «χάπια αντεμπρίνης η Μαρία στη Κοκκινιά, άγνωστο δηλητήριο η Κική στη Δραπετσώνα, έκοψε φλέβες η Βαγγελίτσα στα Καμίνια, λουμινάλ η Βούλα στην Αγία Σοφία, κατάπιε καφίτσες η Σούλα στα Ταμπούρια, ρίχτηκε στη θάλασσα το Μαράκι απ’ τα Άσπρα Χώματα, και στις γραμμές του τρένου η Μάχη από τη Δραπετσώνα». Άλλες τις προλαβαίνουν, άλλες όχι.

Η κοινωνιολογία της εποχής και το κορίτσι που είναι μοίρα, οι ψυχοκόρες και τα εγκλήματα τιμής. Η ωραία Αντωνία απ’ τα Μανιάτικα που ό,τι και να κάνει είναι ήδη καταδικασμένη και τα θύματα της βροχής, όταν ήρθαν οι επίσημοι και μετρήθηκαν:

«Νεκροί (πνιγμένοι) 38. Αγνοούμενοι 11. Τραυματίαι 21. Άστεγοι 2951. Οικίαι καταρρεύσασαι 365 Οικίαι υπαστάσαι μεγάλας ζημίες 530». Ώσπου να ξαναβρέξει.

Η τραγική ανθρώπινη μοίρα, τα γενέθλια του Βασιλιά και οι Αγριόπαπιες. Ο καθημερινός άνθρωπος που έγινε τέχνη και νίκησε. Ο πιο σπαρακτικά αληθινός Χαριτόπουλος. Οι Πειραιώτες που υπήρξαν από τον Πειραιώτη που ευτυχώς δεν τους ξέχασε.

 

* Δημοσιεύθηκε στο Έθνος

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top