Fractal

19 Σεπτεμβρίου – Πάουλο Φρέιρε

Eπιμέλεια: Δήμητρα Ντζαδήμα //
Ο  Πάουλο Φρέιρε, γεννημένος σαν σήμερα το 1921, ήταν ένας από τους κορυφαίους στον κόσμο σύγχρονους εκπαιδευτικούς και κοινωνιολόγους. Η σκέψη του εκφράζει την απάντηση ενός δημιουργικού μυαλού και μιας συνείδησης στην εξαιρετική αθλιότητα και δυστυχία όπου ζούσαν οι καταπιεσμένες μάζες γύρω του. Δίνει μεγάλη σημασία στον διάλογο, γιατί πιστεύει πως μόνο με τον διάλογο μπορούμε να αποκαλύψουμε μια νέα πραγματικότητα για τον εαυτό μας και για τους άλλους. Έχει τιμηθεί με τα βραβεία: King Bandouin : Διεθνές Βραβείο Ανάπτυξης (1980) και το Βραβείο Unesco: Για την Εκπαίδευση για την Ειρήνη (1986)
 
Η οικονομική κρίση του 1929 έπληξε και την μικροαστική οικογένειά του και ο ίδιος βρέθηκε ανάμεσα στις στρατιές «των κολασμένων της γης». Η εμπειρία αυτή επέδρασε αφάνταστα στον χαρακτήρα και στην σκέψη του Freire και τον έκανε να ορκιστεί σε ηλικία έντεκα ετών ότι θα αφιερώσει την ζωή του ενάντια στην πείνα και την εξαθλίωση «για να μην νιώσουν τα άλλα παιδιά την αγωνία που ο ίδιος ένιωσε» – και κράτησε τον όρκο του.
 
Το 1943 γράφτηκε στη Νομική Σχολή στο Πανεπιστήμιο του Recife. Σπούδασε επίσης φιλοσοφία. Αργότερα εργάστηκε ως καθηγητής σε σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Το 1944 παντρεύτηκε την Elza Maia Costa De Oliveira κι έκαναν πέντε παιδιά. Το 1961 διορίστηκε διευθυντής του τμήματος Πολιτισμικής Επέκτασης του Πανεπιστημίου του Recife. Το 1967 δημοσίευσε το πρώτο του βιβλίο στη Βραζιλία με τίτλο «Educacao como Practics de Liberdade». Το πιο διάσημο βιβλίο του είναι η «Παιδαγωγική των Καταπιεσμένων» που δημοσιεύτηκε στην αγγλική το 1970 και στα ισπανικά.
 
Η προσέγγιση που κάνει στο πρόβλημα της εκπαίδευσης ξεκινά από τις φιλοσοφικές του θέσεις για τον άνθρωπο και τον περίγυρό του. Πιστεύει ότι οι μαθητές όλων των ηλικιών είναι ικανοί να μετασχηματίσουν την πραγματικότητα και να απελευθερωθούν από τις αιτιοκρατικές μορφές ύπαρξης και ότι μπορούν να χρησιμοποιήσουν την κριτική τους νοημοσύνη για να απομυθοποιούν και να αποκρυπτογραφούν τους τρόπους με τους οποίους βλέπουν τους εαυτούς τους και τον περίγυρό τους. Για τον ίδιο ο λαός θα είναι ελεύθερος όταν σταματήσει να βλέπει τον κόσμο ντετερμινιστικά, προκαθορισμένα και μοιρολατρικά.
Η παιδεία είναι, άσκηση ελευθερίας που λυτρώνει τον μαθητή αλλά και τον παιδαγωγό από την δίδυμη υποδούλωση της σιωπής και του μονολόγου. Και οι δύο συνέταιροι ελευθερώνονται καθώς αρχίζουν να μαθαίνουν. Ο ένας δίνει στίγμα στον εαυτό του, αποτινάσσοντας το στίγμα της αγραμματοσύνης και ο άλλος δίνει αξία στον εαυτό του γιατί αποκτά ικανότητα να ανοίγει διάλογο με τον μαθητή. Δεν είναι πια ο ερημίτης, ο παντογνώστης και ο ανεδαφικός σοφός.Ρόλος του εκπαιδευτικού είναι να προτείνει προβλήματα σχετικά με τις κωδικοποιημένες υπαρξιακές καταστάσεις για να βοηθήσει τους μαθητές να πετύχουν μια αυξανόμενη κριτική αντίληψη της πραγματικότητάς τους.
 
Οι ιδέες του πάνω στο ποιος ορίζει την γνώση ήταν σωστός πολιτικός δυναμίτης, κι έτσι, όταν το 1964 την εξουσία πήρε η στρατιωτική κυβέρνηση, φυλακίστηκε, και έμεινε φυλακή περίπου 70 μέρες. Όπως ήταν επόμενο δέχτηκε πολλές επιθέσεις για τις ιδέες του και για τα προγράμματα εκπαίδευσης ενηλίκων. Τον αποκάλεσαν «αγράμματο» και εισηγητή μιας ουδέτερης μεθόδου, που ούτε και τον ίδιο δίδαξε πώς να διαβάζει και να γράφει. Τον κατηγόρησαν ακόμη ότι επαίρεται πως ανακάλυψε τον διάλογο. Εκείνος έλεγε:
…………..«Ο αλφαβητισµός οφείλει να αναδεικνύει και να αξιοποιεί τις δυνατότητες των ανθρώπων. Μέσα από ένα πνεύµα κριτικής των διαδικασιών της ζωής τους, πρέπει να γίνεται προϋπόθεση για κοινωνική και µορφωτική απελευθέρωση µε απώτερο στόχο τη συµµετοχή στη µεταµόρφωση της κοινωνίας»
 
Πέθανε από καρδιακή ανεπάρκεια στις 2 Μαΐου 1997 στο Σάο Πάολο.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top