Fractal

Κι αν είμαι ροκ…

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος //

 

smith_patti«Πάτι και Ρόμπερτ» της Πάτι Σμιθ, Εκδ. Κέδρος, σελ. 368

 

Ήταν ένα κορίτσι που το έλεγαν Πάτι. Ήταν ένα αγόρι που το έλεγαν Ρόμπερτ. Ήταν τα όνειρά τους που έψαχναν σχήμα και φωνή. Δύο ξένοι στη Ν. Υόρκη που η τύχη τούς έφερε να ενώσουν τις καρδιές τους• η μοίρα του ενός να καθορίσει τη μοίρα του άλλου. Δύο ψυχές που δονούνταν από την αγάπη για ελευθερία και αυτογνωσία. Που η κινητήρια δύναμή τους ήταν η τέχνη της ζωής, η τέχνη της έκφρασης, η τέχνη η ίδια σε όλες τις εκφάνσεις της. Είναι η πραγματική ιστορία της ιέρειας του ροκ, Πάτι Σμιθ, με τον φωτογράφο και καλλιτέχνη Ρόμπερ Μέιπλθορπ. Μια ιστορία αγάπης, φιλίας, καρμικής συμπόρευσης και ψυχικής ένωσης. Η Πάτι έκανε πράξη την υπόσχεση που έδωσε κάποτε στον  Ρόμπερτ και έγραψε την ιστορία τους – διότι ουδείς άλλο θα μπορούσε να το κάνει. Χρειάστηκε να πονέσει, να αφήσει το χρόνο να δράσει κι όπως το κύμα τρώει τον βράχο, να αφήσει τη ζωή να λειτουργήσει μέσα της σαν παυσίλυπο. Όταν όλα αυτά συνέβησαν, η Σμιθ βούτηξε μέσα της και έγραψε μια μπαλάντα 368 σελίδες. Διότι μπαλάντα είναι αυτό το βιβλίο. Ένα τραγούδι για τη νιότη, το χάρμα της ζωής, το ροκ εντ ρολ, την ποίηση, τη φιλία, τα όνειρα, την εφηβική ρώμη, τον χαμό, την πόλη, τους ανθρώπους και το θάνατο. Η Σμιθ δεν καταγράφει, ούτε αναθυμάται. Ξαναζεί μέρα την ημέρα τον κοινό της βίο με τον Ρόμπερτ, τα σχέδιά τους, τα ρήγματά τους, τις αγωνίες τους. Είναι σαν να γυρνάει προς τα πίσω αφήνοντας σημάδια στο δρόμο για να μην χαθεί. Γιατί το παρελθόν τους ήταν ένα δάσος πυκνό. Ως άλλοι Χακ Φιν, η Πάτι και ο Ρόμπερτ θα φύγουν από το πνιγηρό οικογενειακό περιβάλλον που μπορούσε να τους εξασφαλίσει τη σιγουριά της «φυλακής» και ανοίγονται στον ωκεανό της περιπέτειας (μια αδόκητη εγκυμοσύνη θα είναι επιπλέον αιτία φευγιού για την Πάτι). Άφραγκοι και μόνοι μέσα στις παγωμένες νύχτες της Ν. Υόρκης φλέγονται από το πάθος της τέχνης. Μπογιές, σχέδια, λέξεις, μικροαντικείμενα που στα χέρια τους αποκτούν μια άλλη διάσταση, γνωριμίες με ανθρώπους απλούς, παράξενους, εκκεντρικούς ή και μελλοντικά αστέρια. Αυτή είναι η ζωή τους στην αρχή. Το γράψιμο της Σμιθ είναι πυρετώδες, ορμητικό, εφηβικά όμορφο, ανεπιτήδευτο, είναι ποίηση εμβαπτισμένη στο ροκ, το χάσιμο, τη φανατική ελπίδα για προσωπική εκπλήρωση. Η Πάτι ζωγραφίζει και δειλά δειλά γράφει τα πρώτα της ποιήματα. Η μουσική θα έρθει μετά. Ο Ρόμπερτ είναι ο μύστης των μικρών πραγμάτων, έχει μέσα του μια ανεξάντλητη δύναμη να μετατρέπει τα πάντα σε τέχνη. Από χαμαλοδουλειά σε χαμαλοδουλειά, οι απογοητεύσεις τους δεν θα τους πτοήσουν. Με τον Ρεμπώ για θεό των γενναίων παιδιών, τον σκοτεινό Μποντλαίρ για οδηγό, τις μπλουζ μουσικές για σάουντρακ της ζωής τους και τον αγνό έρωτά τους, περνούν από τη μια ημέρα στην άλλη σαν να ζουν ένα διαρκές πανηγύρι. Ακόμη και όταν ο Ρόμπερτ ανακαλύπτει την ομοφυλοφιλική του φύση και αρχίζει το ψωνιστήρι για τα προς το ζην (κάνει μια πρώτη βουτιά στην άβυσσο του περιθωρίου), η σχέση τους παραμένει θερμή και ενεργή. Μπορεί να μην έγιναν εραστές, αλλά τα κύματα της ζωής τους θα είναι για πάντα ενωμένα.

Η Σμιθ σε αυτό το βιβλίο καταγράφει την ταραγμένη δεκαετία του ’60-’70 με τρόπο συναισθηματικά εκρηκτικό. Τα σκληρά ποτά, το όργιο των ναρκωτικών, το μεθύσι του σεξ, η γητεία της τέχνης, ο Άντι Γουόρχολ, η εσάνς του Ζενέ και των άλλων καταραμένων, το Βιετνάμ, το μακελειό που προκάλεσε ο Μάνσον και η ροκ μουσική – πάντα η ροκ μουσική συνδυασμένη με λογοτεχνία υψηλής θερμοκρασίας. Ο Τζιμ Μόρισον και ο Γουίλιαμ Μπάροουζ. Ο Τζίμι Χέντριξ και ο Γκρέγκορι Κόρσο. Η Τζάνις Τσόπλιν και ο Άλεν Γκίνσμπεργκ. Ο Μπομπ Ντίλαν και το ξενοδοχείο Chelsea. Αυτός ο ιερός χώρος με τις ζωντανές μνήμες από τον Ντίλαν Τόμας και τους άλλους μεγάλους «παίκτες» που έζησαν σε αυτό.  Το φημισμένο CBGB και το αγνό θέατρο της νιότης (η Σμιθ αποπειράθηκε κάμποσες φορές να παίξει σε πειραματικές θεατρικές παραστάσεις). Τα δύο παιδιά περπατούν τους εαυτούς τους δίχως δεκανίκια. Η Σμιθ μυείται σιγά σιγά στη μουσική και με τη βοήθεια του Σαμ Σέπαρντ, που τον γνωρίζει τυχαία, στέκεται στα πόδια της και αρχίζει να κάνει τα πρώτα βήματά της: ποίηση και μουσική, μουσική μέσα στην ποίηση, ποίηση μέσα στη μουσική. Ο Ρόμπερτ βουτάει ολοένα και περισσότερο στο κενό της ύπαρξης και των οραμάτων του. Τον έλκει η φωτογραφία και μια πνιγηρή αίσθηση σύγκρισης με τον πολύ Άντι Γουόρχολ. Εισέρχεται στα σκληρά μονοπάτια του πληρωμένου σεξ, της BDSM κοινότητας, θέτει τον εαυτό του σε διαρκείς κινδύνους, μόνο και μόνο για να γνωρίσει τα άκρα του εαυτό του. Να δει αυτό που οι άλλοι δεν μπορούν να δουν.

 

patti-smith

 

Η ζωή του ενός ενώνεται και χωρίζεται με του άλλου. Η Σμιθ θα κάνει ένα ταξίδι μύησης στο Παρίσι του Ρεμπώ, θα μπει για τα καλά στα μονοπάτια της μουσικής, η επιτυχία δεν θα αργήσει να την ακουμπήσει. Ποτέ, όμως, δεν θα χάσει τον Ρόμπερτ. Σε αυτόν χρωστάει τη φλόγα της δημιουργίας. Ακόμη και από μακριά βιώνουν τις ίδιες δονήσεις και σπαραγμούς. Τα μεγάλα πνεύματα φεύγουν το ένα μετά το άλλο: καίγονται γρήγορα. Πεθαίνει ο Μπράιαν Τζόουνς, ο Τζιμ Μόρισον, ο Τζίμι Χέντριξ, η Τζάνις Τσόλπιν, τα χρόνια της αθωότητας φεύγουν ανεπιστρεπτί, μένει η φλόγα και η ανάγκη για δημιουργία. Η Πάτι γνωρίζει τον κιθαρίστα Φρεντ Σμιθ τον οποίο στη συνέχεια θα παντρευτεί και να κάνουν οικογένεια. Ο Ρόμπερτ, που για καιρό παρέμενε στη σκιά, επανέρχεται με δραματικό τρόπο, καθώς φτάνει στα τελευταία του χτυπημένος ύπουλα από το Aids (όπως και ο σύντροφός του). Η Σμιθ καταρρέει βλέποντας τον αγνό αδελφό, φίλο, συμπαίκτη των ονείρων της να σβήνει και να χάνεται. Και αποφασίζει πως η ζωή άξιζε μόνο και μόνο γιατί έζησε μαζί του και αυτό δεν θα το αλλάξει κανένας θάνατος. Γράφει, ζωγραφίζει, τραγουδάει τη ζωή μιας ολόκληρης γενιάς. Γίνεται η πιο όμορφη και συνάμα ανίερη παρθένα της ροκ. Δεν ήταν τυχαίο: ήταν αυθεντική, δεν προσποιήθηκε, δεν έπλυνε τα τραύματά της. Το βιβλίο έλαβε το Εθνικό Βραβείο των ΗΠΑ το 2010. Πάνω από όλα, όμως, είναι ένα χρονικό εξαίσιων συμβάντων. Είναι η καταγραφή της μοίρας δύο ανθρώπων. Είναι η εκπληρωμένη λαχτάρα τους για τους χυμούς της ζωής. Είναι ένα φλερτάρισμα και ένα δόσιμο σε ό,τι πιο όμορφο μπορεί να βγάλει ο άνθρωπος από άνθρωπο. Η Πάτι και ο Ρόμπερτ θα είναι για πάντα μαζί κι ας του χωρίζει η ζωή και ο θάνατος. Προσοχή: κάθε σελίδα αυτού του βιβλίου καίει. Καίει από ζωή. Η παρούσα έκδοση είχε την τύχη να ταιριάζει αρμονικά με τη μετάφραση του Αλέξη Καλοφωλιά. 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top