Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Το μαύρο κουτί της παιδικής μας ηλικίας
22/07/2015, 10:51 πμ

Το μαύρο κουτί της παιδικής μας ηλικίας

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

«Για να μη χάνεσαι στη γειτονιά» του Patrick Modiano. Μετάφραση: Ρούλα Γεωργακοπούλου. Εκδ. «Πόλις», σελ. 196

 

“«Λοιπόν; Τώρα είσαι συγγραφέας;»

Του χαμογελούσε και αυτό το χαμόγελο του φαινόταν ειρωνικό. Συγγραφέας. Γιατί να μην της ομολογήσει ότι είχε γράψει “Το Μαύρο του καλοκαιριού σαν αναζήτηση αγνοουμένου;”

 

Αναζητώντας το Μαύρο Κουτί των παιδικών του χρόνων, ενδεχομένως για να μη χάνεται στη ζωή, θα μπορούσε να είναι κι αυτό αν τολμούσε να κάνει κανείς φραγκοδίφραγκα αυτό το καινούργιο αριστούργημα του Modiano.

Το τηλέφωνο του ηλικιωμένου συγγραφέα Ζαν Νταραγκάν που συνήθως δεν χτυπάει ποτέ θα χτυπήσει για ν’ ακούσει στην άλλη άκρη της γραμμής (μνήμης) ένα ζευγάρι νεαρών να επιμένουν να του επιστρέψουν την δική του χαμένη ατζέντα.

Ένα όνομα «Τορστέλ» κι ένα τηλέφωνο που δεν ισχύει πια, στην ξεχασμένη ατζέντα και στο πρώτο του μυθιστόρημα απ’ το οποίο το μόνο που θυμάται είναι οι είκοσι πρώτες σκισμένες και χαμένες σελίδες, θα τον αναγκάσουν να κάνει την

διαδρομή της ζωής του αντίστροφα, αναγνωρίζοντας κατ’ αρχάς εκείνο το αγόρι με τα ανεξακρίβωτα στοιχεία.

Το άλεφ του πια μια κλέουσα στο παράθυρο «αυτή η τρέμουσα» σωσίβιο «για να κρατήσεις την ισορροπία και να μην πέσεις στη θάλασσα».

Θα ξαναθυμηθεί σχεδόν εκών άκων «κάποια Αννί Αστράν» και θα γυρίσει και πάλι στο σπίτι του Σαιν- Λε-λα-Φορέ, θα επισκεφθεί τον γιατρό των παιδικών του χρόνων για να μη μπει ωστόσο σ’ εκείνο το σπίτι ποτέ, δεν μπήκαν ποτέ στη Ζώνη των Επιθυμιών ο ποιητής κι ο επιστήμονας στον Ταρκοφσκικό «Στάλκερ», αφήνοντας εαυτόν και αναγνώστη στις βαριές σκιές, εξάλλου αληθινό είναι εκείνο που αντέχει ή επινοεί η μνήμη. Με μότο Σταντάλ «Δεν μπορώ να δώσω την πραγματικότητα των γεγονότων, μπορώ να παρουσιάσω μόνο τη σκιά τους» ο συγγραφέας το δηλώνει εξαρχής. Για να επαληθεύσει την εξίσωση της ακατανόητης ενοχής για κάτι που δεν είπε μα ωστόσο ξέρει κι ας το’ χει ξεχάσει, κάτι μέσα του εν τούτοις το ξέρει.

«Ο καλύτερος μάρτυρας, θα μπορούσε να είναι το παιδί που έμενε εκεί πέρα… Θα έπρεπε να το βρείτε… Δεν νομίζετε;»

«Θα είναι πολύ δύσκολο, γιατρέ».

Η πικρή διαπίστωση, κανένας δεν γίνεται να ξαναγίνει αυτό που υπήρξε, ένα νουάρ μυθιστόρημα αυτογνωσίας. Με τη λογοτεχνία να αντικαθιστά εκείνο το παλιό χαρτάκι στη τσέπη «για να μη χάνεσαι στη γειτονιά» και με τις αληθινές σελίδες ωστόσο πάντα σκισμένες ή ξεχασμένες.

Το ανεπούλωτο τραύμα που όπως επισημαίνει η μεταφράστρια Ρούλα Γεωργακοπούλου γίνεται γλώσσα και προσωπικός κώδικας του συγγραφέα, κάθε συγγραφέα.

Ο μοναδικός τρόπος να αναζητήσεις εκείνο που ανεπίστρεπτα έχασες ή να το εντάξεις σε μια έστω αφηρημένη τάξη μα ωστόσο τάξη του προσωπικού μυθιστορηματικού σου σύμπαντος:

 

modianoa

 

«Είχε γράψει αυτό το βιβλίο μόνο και μόνο με την ελπίδα να του δώσει σημάδι ζωής. Γι’ αυτόν, το να γράφεις ένα βιβλίο ήταν επίσης σα να κάνει σινιάλο με τα φώτα του αυτοκινήτου ή να στέλνει σήματα μορς σε κάποια πρόσωπα που δεν ήξερε τι έχουν απογίνει. Αρκούσε να σκορπίσεις στην τύχη τα ονόματά τους μέσα σε σελίδες και να περιμένεις να σου πουν επιτέλους τα νέα τους». Επιδιώκοντας ωστόσο ταυτοχρόνως και το ακριβώς αντίθετο: «Δεν είχε ποτέ καταλάβει πώς γίνεται να βάλεις σε μυθιστόρημα ένα πρόσωπο που ήταν σημαντικό για σένα. Άπαξ και τρύπωνε σ’ ένα μυθιστόρημα, όπως περνάς από την άλλη μεριά του καθρέφτη, το έχανες για πάντα. Δεν είχε υπάρξει ποτέ στην πραγματική ζωή. Το είχες εκμηδενίσει… Έπρεπε να το κάνει με πιο λεπτό τρόπο».

Και ακριβώς αυτό κάνει ο Modiano. Περνά από την άλλη μεριά του καθρέφτη το παρελθόν, τα παιδικά χρόνια, τις τύψεις, την ανεξήγητη αμαρτία, τη συλλογική μνήμη, την επιθυμία, το τραύμα που μας (τον) στοιχειώνει, την απώλεια. Παραδίδοντάς την χάρτη τρυφερό και ποιητικό, «για να μη χάνεσαι στη ζωή», μια μεθοδολογία τελικά «για ν’ αντέχεις το τραύμα».

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top