Fractal
Home / ΙΣΤΟΡΙΑ / ΑΠΡΙΛΙΟΣ 1941: Η Μεγάλη Βδομάδα των παθών κράτησε 1264 μέρες…
08/04/2015, 1:49 μμ

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 1941: Η Μεγάλη Βδομάδα των παθών κράτησε 1264 μέρες…

του Τάκη Κατσιμάρδου //

 

Φυγή, καθώς οι "Ούνοι" (συνηθισμένος χαρακτηρισμός εποχής για τους χιτλερικούς) πλησιάζουν

Φυγή, καθώς οι “Ούνοι” (συνηθισμένος χαρακτηρισμός εποχής για τους χιτλερικούς) πλησιάζουν

 

Το Πάσχα της συνθηκολόγησης με τους ναζί. Μια από τις πιο φοβερές μέρες της σύγχρονης ιστορίας, με τα γερμανικά «στούκας» να σπέρνουν βόμβες και τους Γερμανούς εισβολείς να βρίσκονται προ των Αθηνών.

 

«Το απόγευμα της 20ης Απριλίου Κυριακής του Πάσχα –μιας φοβερής ημέρας, που την εφώτιζαν, αντί κεριών της Αναστάσεως και του φωτός της Λαμπρής, οι φωτιές των φονικών βομβών των στούκας» οι σωματάρχες του ηπειρωτικού μετώπου παρέδιδαν τα όπλα στους ναζί εισβολείς.

Εκείνο το Πάσχα, όπως το περιγράφει στο παραπάνω απόσπασμα ο Π. Κανελλόπουλος από το μέτωπο το 1941 ήταν σαν επιτάφιος θρήνος. Σε πλήθος κειμένων – από ιστορικά μέχρι λογοτεχνικά- χαρακτηρίζεται «μαύρο», «χωρίς Ανάσταση». Τα πάθη θα διαρκέσουν 1264 μέρες και ο σταυρωμένος Χριστός ταυτίζεται με το εθνικό σώμα…

Στην Αθήνα, μετά την αυτοκτονία του πρωθυπουργού Κορυζή (18 Απριλίου 1941) δεν υπάρχει μόνο κενό εξουσίας. Στην πολιτικοστρατιωτική ηγεσία επικρατεί κλίμα, που εκτείνεται από τη σύγχυση ως τον πανικό. Όλοι περιμένουν το μοιραίο σε πλήρη αποσύνθεση . Ο Γεώργιος Β, ταυτισμένος με την τεταρταυγουστιανή δικτατορία, αρνείται πεισματικά να προχωρήσει στο σχηματισμό εθνικής κυβέρνησης. Παρά τις πιέσεις ακόμη και των Άγγλων. Αναζητεί πρωθυπουργό και υπουργούς από τον σκουπιδοτενεκέ του μεταξικού καθεστώτος.

Τελικά, αποφασίζει λαμπριάτικα να γίνει ο ίδιος πρωθυπουργός. Αλλά αμέσως αλλάζει γνώμη και καλεί την επομένη τον βενιζελικό τραπεζίτη Εμ. Τσουδερό να ορκιστεί πρωθυπουργός.

Όταν την ίδια μέρα γίνεται γνωστή στην Αθήνα η συνθηκολόγηση του Τσολάκογλου στο Μέτσοβο όλα πια έχουν κριθεί στο μέτωπο.

 

Ανήμερα του Πάσχα, στις 6 το απόγευμα στο Βοτονάσι του Μετσόβου ο δοσίλογος Τσολάκογλου υπογράφει την πρώτη παράδοση στους εισβολείς. Θα ακολουθήσουν κι άλλες δυο «πρωτόκολλα» ως τις 23 Απριλίου ώστε ν΄ ανακηρυχθούν νικητές και οι Ιταλοί

Ανήμερα του Πάσχα, στις 6 το απόγευμα στο Βοτονάσι του Μετσόβου ο δοσίλογος Τσολάκογλου υπογράφει την πρώτη παράδοση στους εισβολείς. Θα ακολουθήσουν κι άλλες δυο «πρωτόκολλα» ως τις 23 Απριλίου ώστε ν΄ ανακηρυχθούν νικητές και οι Ιταλοί

 

Για την τιμή των όπλων ο αρχιστράτηγος Παπάγος διατάσσει τον διοικητή των ηπειρωτικών στρατιωτικών σωμάτων στρατηγό Πιτσίκα: « Πληροφορούμαι ότι ο αντιστράτηγος Τσολάκογλου ( στην πραγματικότητα ο διοικητής του Γ Σώματος δεν είναι μόνος, αλλά συμπράττουν οι γερμανόφιλοι διοικητές των δυο άλλων Σωμάτων Μπάκος και Δεμέστιχας με πολιτικό «μέντορα» τον μητροπολίτη Ιωαννίνων Σπυρίδωνα) ) ανέλαβε την πρωτοβουλίαν συνθηκολογήσεως. Δέον να κατανοηθή παρά πάντων ότι ύψιστα συμφέροντα Πατρίδος απαγορεύουν τούτο. Επικαλούμαι πατριωτισμόν πάντων. Στρατός δέον αγωνισθή μέχρις εσχάτων ορίου δυνατοτήτων. Αντικαταστήστε αμέσως Τσολάκογλου…»

Ο τελευταίος, όμως, είχε ήδη αντικαταστήσει τον Πιτσίκα, ενώ ο πατριωτισμός της πολιτικοστρατιωτικής ηγεσίας εξαντλούνταν στην απαγκίστρωση των Άγγλων από το πολεμικό μέτωπο.

Άλλωστε ο Τσολάκογλου δεν διέπραττε, με την πρώτη συνθηκολόγηση, κάτι πιο επονείδιστο απ΄ αυτό στο οποίο συμφωνούσαν οι περισσότεροι ηττοπαθείς ανώτατοι αξιωματικοί, αλλά δεν μπορούσαν να το υλοποιήσουν υπακούοντας στο βασιλιά. Ο ίδιος ο αρχιστράτηγος, μόλις δυο μέρες νωρίτερα, ρωτούσε τους απεσταλμένους των σωματαρχών της Ηπείρου, που ζητούσαν επίμονα ανακωχή:

-Γιατί δεν κάνουν μόνοι των την συνθηκολόγησιν οι εκεί στρατηγοί;

Παρόλα αυτά ο λαός βρισκόταν στο σκοτάδι. Με φήμες ή υπαινικτικά από τον αυστηρά λογοκριμένο Τύπο ενημερωνόταν για τη ζωή και την ελευθερία του, που διακυβεύονταν.

Το πασχαλινό ψευτοπατριωτικό διάγγελμα του βασιλιά-πρωθυπουργού τον καλεί «όπως σύσσωμος και δι όλων του των ψυχικών και υλικών δυνάμεων είτε μάχεται εις τα μέτωπα, είτε αγωνίζεται εις τα μετόπισθεν, συνεχίση τον αναληφθέντα υπέρ της τιμής και της ανεξαρτησίας ιερόν αγώνα. » Η «μέχρις εσχάτων άμυνα του Έθνους» με τον βασιλιά επικεφαλής « επιβάλλεται για να περιφρουρήσει «τα εκ των μέχρις τούδε νικών και θυσιών κτηθέντα δικαιώματα» και να εξασφαλίσει «πλήρως κατά την ώραν της τελικής νίκης τα εθνικά μας δίκαια»!

Αυτά τη στιγμή, που είχε σταματήσει κάθε οργανωμένη στρατιωτική αντίσταση. Τον ίδιο μετά βίας τον κρατούσαν για να μη εγκαταλείψει την πρωτεύουσα και είχε πάψει να υπάρχει ελληνικός στρατός.

 

Ερείπια στο λιμάνι του Πειραιά, όπως στη Λάρισα, τα Γιάννενα κ.α. ύστερα από συνεχείς απριλιανές επιδρομές των στούκας

Ερείπια στο λιμάνι του Πειραιά, όπως στη Λάρισα, τα Γιάννενα κ.α. ύστερα από συνεχείς απριλιανές επιδρομές των στούκας

 

Από τις γειτονιές ως το μέτωπο

Ιδού μια εικόνα εκείνης της κατάμαυρης Λαμπρής μέσα από μαρτυρίες:

– «…Τα γεγονότα δεν επέτρεψαν να γίνει η Ανάσταση σύμφωνα με τα έθιμα. Ούτε οι καμπάνες ακούστηκαν χαρμόσυνες για το Χριστός Ανέστη. Σε λίγα σπίτια έφτιαξαν την πατροπαράδοτη μαγειρίτσα. Ο κόσμος δεν είχε διάθεση να βάψει κόκκινα αυγά…Η πορεία προς το Γολγοθά έχει αρχίσει. Η μια τραγική είδηση ακολουθεί την άλλη…Η Αθήνα είναι μια πόλη χωρίς ζωή. Πασχαλιάτικα οι δρόμοι είναι άδειοι. Στις αίθουσες των κινηματογράφων δεν πατάει ψυχή. Κι έχουν βάλει ταινίες ωραίες, εορταστικές. Το ίδιο και στα θέατρα…» (Γ. Καιροφύλας « Η Αθήνα του ΄40»)

– « …Ακούσαμε και πάλι, όπως κάθε Πάσχα, ομοβροντίες και κανονιές, αλλά δεν ήταν το κανονάκι του Λυκαβηττού με τις χαρμόσυνες βολές . Βόμβες έπεφταν παντού. Τατόι, Ελευσίνα, Πειραιά… Τα σμήνη των επιδρομών δεν έπαυαν κι οι σειρήνες μόλις εσήμαιναν λήξι, σήμαιναν πάλι έναρξι. Επτά επιδρομές ως το μεσημέρι. Καθίσαμε να φάμε, ανόρεχτα κι αμίλητοι. Είχαμε βράσει και αυγά, αλλά δεν τα βάψαμε κόκκινα…» (Ε. Ειμαρμένος « Μαρτυρίες 40-41»)

– « …Σε δέκα λεπτά έκανε το γύρω του στρατοπέδου (η είδηση για συνθηκολόγηση). Αμέσως άρχισαν ν΄ ακούγονται έξαλλες ζητωκραυγές… Μια βοή σηκώθηκε πάνω από το στρατόπεδο … Όλο εκείνο το πλήθος ώρμησε προς τις πόρτες, πέρασε μπροστά από τους φρουρούς κι άρχισε να ξεχύνεται στον κάμπο… Μια ριπή πολυβόλου… Το πλήθος σταμάτησε τρομαγμένο και σε λίγο άρχισε να συμμαζεύεται…» ( Μαρτυρία από το στρατόπεδο στην Κοζάνη, όπου βρίσκονταν αιχμάλωτοι των Γερμανών 7000 άνδρες του μακεδονικού στρατού)

– «…Ήταν μεγάλη βδομάδα, ώρα βαθιά για την Ορθοδοξία, για την Ελλάδα, για το σπιτικό. Στα εκκλησάκια του βουνού, στ χωριά γύρω, ακούγονταν να σημαίνουν, χαμένες κάτω από το μεγάλο ουρανό, συλλογισμένες καμπάνες. Όλα θύμιζαν σπίτι, αλλοτινούς καιρούς, παιδικά χρόνια, ειρήνη. Και μαζί, ο καθένας αποξεχνιόταν σ΄ εύκολους παραλληλισμούς. Μεγάλη βδομάδα για την Ελλάδα, τα Πάθη της αρχίζουν, ο Εσταυρωμένος που παίρνει νόημα εθνικό…» (Α. Τερζάκης « Ελληνική εποποιία 1940-41)

 

Πολλές δεκάδες χιλιάδες Ελληνες στρατιώτες θα κάνουν Πάσχα σε πρόχειρα στρατόπεδα συγκέντρωσης των κατακτητών

Πολλές δεκάδες χιλιάδες Ελληνες στρατιώτες θα κάνουν Πάσχα σε πρόχειρα στρατόπεδα συγκέντρωσης των κατακτητών

 

Το μεσημέρι του Πάσχα, ενώ ετοιμάζεται το κείμενο της συνθηκολόγησης για να υπογραφεί λίγες ώρες αργότερα στο Μέτσοβο, οι Γερμανοί εξαπολύουν ανηλεείς βομβαρδισμούς. Ανάμεσα στους στόχους τους και τα Γιάννενα, όπου βρίσκεται το επιτελείο του ηπειρωτικού μετώπου. Το τεράστιο σήμα του Ερυθρού Σταυρού στο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης δεν σηματοδοτεί κάτι για τους επιδρομείς. Μέσα στα ερείπια θα βρουν το θάνατο 50-60 τραυματίες, που νοσηλεύονται εκεί. Αλλά και αδελφές νοσοκόμες…

Ενώ υπογράφεται η συνθηκολόγηση τα γερμανικά στούκας βομβαρδίσουν ακόμη αδιακρίτως στόχους σε θάλασσα και σε στεριά. Ανάμεσα στα «πυροτεχνήματα» και το αντιτορπιλικό «Ψαρά». Ήταν έτοιμο ν΄ αποπλεύσει, αλλά δεν πρόλαβε. Καταβυθίστηκε στις ακτές των Μεγάρων από 15 γερμανικά αεροπλάνα κι έγινε φέρετρο για 37 ναύτες.

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top