1932: Ένα μοναδικό Πάσχα
Του Τάκη Κατσιμάρδου //
Διαδηλώσεις, συγκρούσεις και μαζικές συλλήψεις λόγω Πρωτομαγιάς
Το Πάσχα και η Πρωτομαγιά του 1932 παραμένουν μοναδικές στην ιστορία μας. Επειδή αφενός συμπέσανε τότε η χριστιανική “εορτή των εορτών” και η παγκόσμια μέρα των εργατών. Αφετέρου επειδή επιχειρήθηκε να γιορταστεί από τα “σοσιαλιστικά” συνδικάτα η εργατική Πρωτομαγιά ανήμερα της Λαμπρής.
Οι απεργιακές εκδηλώσεις απαγορεύτηκαν από την κυβέρνηση Βενιζέλου και το αποτέλεσμα ήταν εκείνη η Πρωτομαγιά να περάσει στην ιστορία ως μια από τις καταπιεστικές. Με ξυλοδαρμούς, μαζικές συλλήψεις, φυλακίσεις και εξορίες των πρωταγωνιστών το επόμενο διάστημα.
Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενζιέλος γιορτάζει το Πάσχα του 1932 στους στρατώνες
Το 1932 είναι η τελευταία χρονιά της «χρυσής τετραετίας» του Ελ. Βενιζέλου. Ολα τα σκιάζουν οι συνέπειες της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, που επελαύνει και στη χρεοκοπημένη Ελλάδα.
Η κυβέρνηση έχει πάρει τον αυταρχικό κατήφορο και φαίνεται να μην έχει συνείδηση της κατάστασης. Ο πρωθυπουργός μπροστά στον κίνδυνο της επερχόμενης εκλογικής ήττας διαπράττει το ένα λάθος μετά το άλλο.
Οι συνέπειες των οικονομικών μέτρων δεν πλήττουν μόνο τα εργατικά και αγροτικά στρώματα, όπως συμβαίνει με την αυταρχική νομοθεσία και αντισυνταγματική τακτική της κυβέρνησης απέναντι στις λαϊκές διεκδικήσεις και τους θεσμούς. Η χαοτική κοινωνική κατάσταση άλλωστε θα οδηγήσει το Βενιζέλο στην πτώση, πριν ακόμη τελειώσει ο Μάιος και ολοκληρωθεί η πρωθυπουργική θητεία του…
Μέχρι τότε, όμως, η λαοπρόβλητη κυβέρνηση θα κινείται στον αστερισμό του περίφημου ιδιώνυμου για την αντιμετώπιση ( ο νόμος του 1929 «περί μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος»).
Απέναντί την ίδια περίοδο έχει ένα ΚΚΕ, που διανύει την περίοδο «της φραξιονιστικής πάλης χωρίς αρχές», απομονωμένο, εκτός των άλλων, από τη θέση του για ανεξάρτητη Μακεδονία – Θράκη. Ο Βενιζέλος κρίνεται περίπου ως «δολοφόνος», οι σοσιαλιστές ως «σοσιαλφασίστες» και οι μη ορθόδοξοι κομμουνιστές μεγαλύτεροι εχθροί από τα αστικά κόμματα. Η ηγεσία του θεωρεί, πολύ χοντρικά, ότι η χώρα διανύει τη φάση της άμεσης προετοιμασίας για την εγκαθίδρυση των Σοβιέτ…
Ο “παράνομος” λόγω των διώξεων “Ριζοσπάστης” καλεί στις πρωτομαγιάτικες διαδηλώσεις ανήμερα του Πάσχα του 1932
Προληπτικές διώξεις
Την περίοδο αυτή το συνδικαλιστικό κίνημα τυπικά είναι πολυδιασπασμένο. Στη ΓΣΕΕ κυριαρχεί το συντηρητικό ρεύμα, με πολύ μικρή απήχηση στους εργάτες. Οι ρεφορμιστές-σοσιαλιστές κινούνται με ανεξάρτητο συνδικάτο, ενώ η ενωτική ΓΣΕΕ έχει κηρυχθεί παράνομη (τη συγκρότησαν οι κομμουνιστές μετά τον αποκλεισμό της Αριστεράς από την κυβερνητική ΓΣΕΕ το 1928).
Τη δύναμη συγκεντρώνει η ενωτική ΓΣΕΕ, η οποία λειτουργεί εκτός νόμου και προγραμματίζει, μέσω οργανωτικής επιτροπής, και του Εργατικού Κέντρου Αθήνας, το γιορτασμό της πρωτομαγιάς (Ομόνοια στην Αθήνα και Δημοτικό θέατρο στον Πειραιά). Οι συγκεντρώσεις απαγορεύονται και ο «Ριζοσπάστης», που τις προπαγανδίζει δέχεται επίθεση στα γραφεία του και συλλαμβάνεται το προσωπικό του (θα κυκλοφορήσει ως «Ο Νέος Ριζοσπάστης» αμέσως μετά).
Οι διώξεις που εξαπολύονται τη μεγάλη βδομάδα, ενόψει της Κυριακής, καταρχήν δεν πτοούν τους «κόκκινους». Οπως, βεβαίως, το γεγονός ότι την ίδια μέρα γιορτάζεται το Πάσχα. Ο επαναστάτες συνδικαλιστές είναι εναντίον όλων των αστικών θεσμών και εξάλλου κράτος, κυβέρνηση, αστυνομία, κεφάλαιο και εκκλησία «βαδίζουν χέρι-χέρι»…
Ο τρόπος που εξηγείται η απαγόρευση από το «Ριζοσπάστη» της 3ης Μαίου είναι πολύ χαρακτηριστικός: «Η κυβέρνηση της πείνας και του πολέμου και η αστυνομία φέτος πήραν εξαιρετικά τρομοκρατικά μέτρα για να πνίξουν τις Πρωτομαγιάτικες εκδηλώσεις … Η κυβέρνηση αποφάσισε και διέταξε την προληπτική σύλληψη όλων των συνειδητών εργατών… Ο αστυνομικός διευθυντής Θεσσαλονίκης μάλιστα δήλωσε …ότι θα πνίξει στο αίμα τις διαδηλώσεις της Κόκκινης Πρωτομαγιάς… Για να τις δικαιολογήσουν (τις συλλήψεις) χρησιμοποίησαν το συκοφαντικό επιχείρημα ότι οι κομμουνιστές το βράδυ της Παρασκευής θα κάνανε ταραχές κατά την περιφορά του επιταφίου στις εκκλησίες. Με την ψεύτικη αυτή διάδοση αφενός μεν επεδίωκαν να δικαιολογήσουν τις συλλήψεις και αφετέρου να εκμεταλλευτούν τις θρησκευτικές προλήψεις των καθυστερημένων εργατών και να τους στρέψουν εναντίον του ΚΚ…»
Δημοσιεύματα για την απαγόρευση και καταστολή των πασχαλινών πρωτομαγιάτικων συγκεντρώσεων
Τη μεγάλη Παρασκευή το βράδυ επιδρομές με βανδαλισμούς και ομαδικές συλλήψεις έγιναν στα γραφεία του (ενωτικού) ΕΚ Αθήνας, της Εργατικήσ Λέσχης Καλλιθέας κ.α Μέχρι την Κυριακή, όπως καταγγελλόταν τότε, μόνο στην πρωτεύουσα είχαν συλληφθεί «περίπου 250 σύντροφοι».
Στον Πειραιά «το Σάββατο και την Κυριακή τα χαράματα οι χαφιέδες μπαίναν στα σπίτια των συντρόφων και τους παίρνανε στα διάφορα (αστυνομικά ) τμήματα…. Μέχρι την Κυριακή το βράδυ συνελήφθησαν περίπου 150… Τόσο στην Αθήνα, όσο και τον Πειραιά οι χαφιέδες λυσσασμένα βρίζανε και κακοποίησαν πολλούς συντρόφους… Σε ένδειξη διαμαρτυρίας (στο τμήμα Μεταγωγών Αθηνών) οι κρατούμενοι κήρυξαν απεργία πείνας…»
Κατασταλτικές αστυνομικές δυνάμεις στη Θεσσαλονίκη
Υψώθηκαν μόνο τα λάβαρα
Την Κυριακή του Πάσχα η Ομόνοια και η γύρω περιοχή πλημμύρισαν από ένοπλες αστυνομικές μονάδες, που προχωρούσαν σε συλλήψεις (για 150 γίνεται λόγος) και ξυλοδαρμούς. Οι ίδιες σκηνές στις πλατείες Κοραή, Ωρολογίου και στον ηλεκτρικό σταθμό του Πειραιά ( 150 συλληφθέντες μερικοί από τους οποίους δεν αφέθηκαν ελεύθεροι όπως οι άλλοι, αλλά εξορίστηκαν στη Γαύδο). Στα Ταμπούρια «προτού αρχίσει η συγκέντρωση επιτέθηκαν με πιστόλια πυροβολώντας στον αέρα» και έτσι δεν έγινε ούτε εκεί συγκέντρωση…΄
Φυσικά, στις συνθήκες αυτές δεν ήταν δυνατόν να πραγματοποιηθούν πρωτομαγιάτικες συγκεντρώσεις. Ούτε στο Βόλο, ούτε στην Καβάλα, ούτε στην Πάτρα, ούτε σ΄ άλλο εργατικό κέντρο.
Μόνο στη Θεσσαλονίκη φαίνεται πως οι διαδηλωτές κατάφεραν κάποια στιγμή να συγκεντρωθούν στην πλατεία Τσιμισκή. Η χωροφυλακή επενέβη δυναμικά, ακολούθησαν κάποιες συγκρούσεις, χωρίς θύματα (1 τραυματίας). Έντεκα από τους συλληφθέντες αργότερα καταδικάστηκαν συνολικά σε 51 χρόνια φυλάκιση.
Ετσι, ο γιορτασμός της εργατικής πρωτομαγιάς περιορίστηκε στην ανύψωση κόκκινων σημαιών στην Εδεσσα, το Σιδηρόκαστρο, το Αγρίνιο…
Ο απολογισμός της πρωτομαγιάς του 1932 από τη μεριά των κομμουνιστών έγινε μέσω του «Ριζοσπάστη» με τις φράσεις: «Αν οι εργαζόμενες μάζες δεν διαδήλωσαν στους δρόμους την Κόκκινη Πρωτομαγιά, αν το Κόμμα μας δεν κατόρθωσε να αντιμετωπίσει τον εχθρό που κατέβηκε πάνοπλος στη μάχη, έτοιμος να σπείρει το θάνατο, αυτό δεν σημαίνει πως ο ταξικός πόλεμος έπαψε…»
Το πραγματικό πρόβλημα, πάντως, πέραν των υπερεπαναστατικών συνθημάτων περί «λεύτερης Σοβιετικής Ελλάδας», για τη σχέση κυβέρνησης-εργαζομένων, το έθετε ο «ανορθόδοξος» κομμουνιστής Π. Πουλιόπουλος, κάνοντας αργότερα έναν απολογισμό των ημερών: « Η αστική δημοκρατία στην Ελλάδα μοιάζει με ένα πρόωρα γερασμένο άνδρα που έζησε λίγο και πεθαίνει γρήγορα, δίχως να δώσει στο προλεταριάτο ούτε καν τις δημοκρατικές ελευθερίες που γνώρισαν οι ευρωπαίοι εργάτες…»
Τεθωρακισμένο που έκανε την εμφάνισή του εκείνες τις μέρες στον Πειραιά (φωτογραφία από το pireorama)
Σε άλλες πόλεις
Στη γενική απαγόρευση και μη πραγματοποίηση πρωτομαγιάτικων συγκεντρώσεων στην Ελλάδα των 6,5 εκ. κατοίκων, των 300000 εργατών, των 200 απεργιών και 80000 απεργών του 1932 υπήρξαν μερικές εξαιρέσεις. Εκεί φαίνεται πως οι αρχές πιάστηκαν στον ύπνο ή έκαναν στραβά μάτια.
Την πρωτομαγιά στις Σέρρες πραγματοποιήθηκε σύσκεψη ανέργων στην αίθουσα του Εργατικού Κέντρου. Αυτή μετεξελίχτηκε την επομένη σε πρωτομαγιάτική συγκέντρωση: «Ενας σύντροφος τους ανέλυσε πλατειά εκτός απ΄ τάλλα ζητήματα των ανέργων και τη σημασία της Κόκκινης Πρωτομαγιάς…» Ύστερα όλοι μαζί «τράβηξαν κατά τη Δημαρχία… Με τις φωνές πεινάμε θέλουμε ψωμί ώρμησαν και ανέβηκαν στη Δημαρχία και άρχισαν να τη λιθοβολούν…»
Πανεργατική συγκέντρωση έγινε ακόμη στη Θήβα, όπου εγκρίθηκε ψήφισμα διαμαρτυρίασ εναντίον των «πρωτοφανών τρομοκρατικών μέτρων». Επιπλέον στη Βέροια, αν και δεν έγινε πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση, οι εργαζόμενοι στη σιδηροδρομική γραμμή προς την Καλαμπάκα «γιόρτασαν» δυναμικά. Συγκεντρώθηκαν απαιτώντας καταβολή των δεδουλευμένων (ήταν απλήρωτοι 2,5 μήνες). Συνέλαβαν τους εργολάβους της εταιρείας, που κατασκεύαζε τη γραμμή, και τους έδεσαν…
Τους άφησαν ελεύθερους, όταν πήραν την υπόσχεση πως θα πληρωθούν…
Σκίτσο της εποχής με τις “πληγές” της χρεοκοπημένης Ελλάδας
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
Συριγμοί της ιστορίας: Το ατύχημα Σόροβιτς
09/04/2024, 7:35 μμ -
-
Η ευθύνη των Αφρικανών στο δουλεμπόριο
28/11/2023, 8:54 μμ -
Βιετνάμ: Δεν είναι μονάχα ο πόλεμος
21/11/2023, 8:16 μμ -
Βυζαντινά κάστρα της Θράκης
24/10/2023, 10:01 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Δύο ποιήματα: “Πολυπροσωπεία” | “Διάλογος με τη Νόνα μου”
Της Εύας Σταματοπούλου // * Πολυπροσωπεία …Κι εκεί που πάλι απεγνωσμένα Να σε κρατήσω προσπαθώ Να σε ριζώσω στης παλέτας Τα πλουμιστά τα στρώματα – Να φυλακίσω εσέ μονάχα Σε γέννημα του αργαλειού – Τα μάτια πλέον
Περισσότερα -
Δημοκρατία: Από την επανεφεύρεση στην ανάκτηση
Γράφει ο Βαγγέλης Γραμματικόπουλος // “Η Μετέωρη Ελλάδα” του Πέδρο Ολάγια, μετ. Ματίλντα Σαρόγλου, εκδ. Παπαζήση Όταν η μελέτη της Ιστορίας δεν γίνεται με όρους παρόντος τότε καταλήγει να είναι απλώς ένα ευχάριστο αφήγημα ή αφορά αποκλειστικά μια
Περισσότερα -
“..εκεί, όπου το εδώ, δεν υπάρχει..”
Κείμενο- Φωτογραφίες: Μαρία Τσιράκου // είναι κάποια ξεχασμένα απογεύματα που η μνήμη αρνείται το πραγματικό το σπίτι φαντάζει λαιμητόμος και η βόλτα ξόδεμα. τότε περιφέρομαι στο ανύπαρκτο που είναι από το τίποτα που είμαι. τότε παίζω μονά ζυγά
Περισσότερα -
Οι απέναντι: το τέλειο θύμα
Γράφει η Βιβή Γεωργαντοπούλου // Αμελί Νοτόμπ/ Nothomb Amélie, “Cosmétique de l’Ennemi”: “Κοσμητική του Εχθρού”, Μετάφραση: Ειρήνη Θεοφυλακτοπούλου, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, σελ. 109 Αμελί Νοτόμπ, μπλαμπλα, μια ακάματη μέλισσα που παράγει λογοτεχνία υψηλών… μπλα μπλα, α, παπα, με τίποτα,
Περισσότερα -
Ο εσώτοπος
Γράφει η Μαρία Λιάκου // Μυρσίνη Γκανά «Τα πέρα μέρη», Εκδ. Μελάνι, 2017 Με την πρώτη ποιητική της συλλογή η Μυρσίνη Γκανά φέρνει μια φρέσκια πνοή ποιητικού λόγου με πολύ μικρά ποιήματα αλλά και μεγαλύτερα σε έκταση. Η θεματική της ποίηση
Περισσότερα -
1 Ιουνίου – Τζων Ντιούι
Επιμέλεια: Δήμητρα Ντζαδήμα // Ο Τζων Ντιούι που πέθανε σαν σήμερα το 1952, ήταν ένας από τους προοδευτικότερους Αμερικανούς φιλοσόφους. Δίδαξε σε πολλά πανεπιστήμια και πριν το θάνατό του, είχε κερδίσει τη διεθνή αναγνώριση για την πραγματιστική του
Περισσότερα -
Η δουλεία στην Οθωμανική Αυτοκρατορία
Γράφει ο Γεράσιμος Δενδρινός // Η ΔΟΥΛΕΙΑ στην Οθωμανική Αυτοκρατορίαi 1]. ΓΕΝΙΚΑ: Η δουλεία στην Οθωμανική Αυτοκρατορία αποτελούσε σημαντικό νομικό μέρος της οικονομίας και της κοινωνίας της για αρκετούς αιώνες, και οι επιτήδειοι δουλέμποροι αποκτούσαν σημαντικά εισοδήματα από την πώληση των αιχμαλώτων, μέχρι
Περισσότερα
