Fractal

Τα πάθη, τα λάθη κι οι ψευδαισθήσεις των ανθρώπων

Γράφει η Πέρσα Κουμούτση //

 

pastakas1“Ο Δόκτωρ Ψ και οι ασθενείς του”, του Σωτήρη Παστάκα, εκδόσεις Μελάνι.

 

Εξήντα πέντε και μία ιστορίες

«Ένας ψυχίατρος που αποφεύγει την παρέα των συναδέλφων του (τους οποίους ωστόσο παρατηρεί αμείλικτα και καταγράφει τα τικ και τις συμπεριφορές), και προτιμάει τη φιλία με μουσικούς, ζωγράφους, ποιητές, ηθοποιούς, πρεζάκια, φυλακόβιους και θεότρελους. Ένας ψυχίατρος που γράφει ποιήματα μας μιλάει με χιούμορ και αυτοσαρκασμό για τα μείζονα ψυχιατρικά θέματα: την απώλεια, τον έρωτα, τη φιλία, το σεξ, το αλκοόλ, τα ναρκωτικά, την αυτογνωσία και συνταγογραφεί ανύπαρκτα φάρμακα. Στα αλήθεια και στα ψέματα των παραπάνω σειρών ο αναγνώστης θα ανακαλύψει από μόνος του αυτό που ήξερε ήδη από τον τίτλο: τον ψεύτη και το Ψυχίατρο Δρ. Ψ» (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Πρόσφατα, κυκλοφόρησε το πρώτο βιβλίο με διηγήματα του εξαίρετου ποιητή, συγγραφέα και ψυχίατρου Σωτήρη Παστάκα, ένα βιβλίο που περιλαμβάνει μια σειρά αφηγημάτων, για το περιεχόμενο των οποίων, ο συγγραφέας φροντίζει να μας προιδεάσει εξαρχής, από τον τίτλο του ακόμα: ότι είναι ιστορίες ανθρώπων, ασθενών, για να ακριβολογήσω που έπασχαν από διάφορες ψυχικές διαταραχές και που, άλλοτε αυτοβούλως και άλλοτε ύστερα από παρότρυνση των οικείων τους, τον επισκέφτηκαν, ζητώντας τη βοήθεια του. Τα εξήντα έξι αυτά πρόσωπα των ιστοριών αποτελούν την πρώτη ύλη για τους ήρωες και τις ηρωίδες των μικρών αφηγημάτων, με μόνιμο σκηνικό- ή σχεδόν μόνιμο- το γραφείο, ή τα θεραπευτήρια όπου συνάντησε τους περισσότερους και τα οποία (σκηνικά) αποτελούν, κατά τη γνώμη μου σαφή μεταφορά, ή αλληγορία για την ίδια τη ζωή. Εξήντα πέντε και μία ιστορίες προσώπων, που εντυπώθηκαν στη μνήμη του συγγραφέα επιδρώντας καταλυτικά στην ψυχική, συναισθηματική αλλά και επαγγελματική του ‘ωρίμαση’, στην προσωπικότητα και κυρίως τη φιλοσοφία του. Γονιμοποιώντας τα πρωτογενή στοιχεία εκείνων, αλλά συγχρόνως τη φαντασία και τις προσωπικές του εμπειρίες, ο συγγραφέας δημιουργεί ανάγλυφες προσωπογραφίες, ολοζώντανα πορτρέτα μαζί με τα ‘περιφερικά’ πρόσωπα και τις ιστορίες που τα πλαισιώνουν, ενώ η ‘διαδρομή’, και η εξέλιξη του καθενός από αυτά, είναι φανερό ότι επηρεάζει και τη δική του εξέλιξη, όχι μόνο ως ψυχίατρου, αλλά κυρίως ως ανθρώπου και συνεπώς ως λογοτέχνη. Θα έλεγα μάλιστα, ότι εν λόγω πρόσωπα –αποτελούν το όχημα, ή την αφορμή για να ‘ξετυλίξει’ ο Σ. Παστάκας την ‘ιδεολογία’ του για την ανθρώπινη ψυχή, έτσι όπως την έχει βιώσει και διερευνήσει στη διάρκεια της πολυετούς επαγγελματικής του ενασχόλησης. Με μια πλούσια πρώτη ύλη, λοιπόν, εύθυμη και χιουμοριστική διάθεση, συχνά αυτοσαρκασμό, αλλά και ποιητική διάθεση, ο συγγραφέας συνθέτει ένα σπουδαίο ψυχογραφικό βιβλίο μαζί με όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που διέπουν ένα τέτοιο αφήγημα: την πολυπροσωπία, αλλά και τη σύνδεση των γεγονότων και των προσώπων με την κοινωνία και τις συνθήκες που τα ‘δημιούργησε’, συνεπώς και τις τάσεις, τις ιδιομορφίες, τις συναισθηματικές συμπεριφορές των ιδίων, αλλά και εκείνων που τους συναναστρέφονται ή συμβιώνουν μαζί τους και που συχνά πυκνά ευθύνονται για τα προβλήματα των κεντρικών προσώπων. Θα έλεγα μάλιστα ότι τα πραγματικά αυτά περιστατικά συνθέτουν μια έξοχη τοιχογραφία της ανθρώπινης ψυχής, της ανθρώπινης αδυναμίας (Ηuman folly, κατά τον Τζ. Μπ. Σω), ενώ παρά τον περιορισμένο γεωγραφικό χώρο, όπου εκτυλίσσονται οι ιστορίες, τα μηνύματα ή οι έννοιες που εκπέμπουν όλες οι ανεξαιρέτως ιστορίες, είναι πανανθρώπινες, οικουμενικές. Κατ αυτόν τον τρόπο ο Σ. Παστάκας φτιάχνει και ένα έξοχο υπαρκτικό -και γιατί όχι φιλοσοφικό βιβλίο- όπου καταγράφονται εύστοχα και απλά πολλά από τα παράδοξα και τα ακατανόητα της ανθρώπινης ιδιοσυγκρασίας, μαζί με τις αδυναμίες, τα πάθη και τα λάθη των ανθρώπων, τις ιδεοληψίες και τις εμμονές τους που ο αφηγητής τα αφηγείται με τρυφερότητα και κατανόηση. Φυσικά, δε μπορεί να παραβλέψει κανείς κι ένα άλλο σημαντικό στοιχείο που διέπει και διαποτίζει τις ιστορίες αυτές, που δεν είναι άλλο από την ιστορία του ίδιου του αφηγητή. Τα αυτοβιογραφικά στοιχεία του ίδιου του δρ Ψ, που κάθε άλλο από ψεύτης είναι, καθώς μόνο αλήθειες αναδεικνύονται μέσα από τα ψέματα, αποτελούν τους συνεκτικούς και τους συνδετικούς κρίκους με τα πρόσωπα και τις ιστορίες που εξιστορεί, ενώ δεν απουσιάζει ποτέ, έστω κι ακαθόριστα σε κάποια σημεία, η αγάπη του για την τη λογοτεχνία, που είναι φανερό ότι αποτέλεσε απάγκιο, απάνεμο λιμάνι του συγγραφέα στη δύσκολη και απαιτητική αυτή πορεία του. Και όλα αυτά αποδίδονται, όπως ανέφερα με ένα τρόπο απλό και διεισδυτικό συγχρόνως. Ο λόγος του Σωτήρη Παστάκα είναι επίσης ποιητικός, σε πολλά σημεία του βιβλίου, και θα έλεγα πως μοιάζει με την ίδια τη ζωή που εξιστορεί, ενώ ολοκληρώνοντας την ανάγνωση του έχουμε την αίσθηση ότι έχουμε αποκτήσει τουλάχιστον μια επιπλέον γνώση για την μυστήρια όσο και γοητευτικά πολύπλοκη ανθρώπινη ψυχή. Κλείνοντας επιστρέψτε μου αν παραθέσω ένα από τα πολλά αποσπάσματα που ξεχώρισα και εντοπίζεται στην ιστορία : ‘Μάνια το πλουσιοκόριτσο’ : «Το ηρωικό έργο φαίνεται κυριολεκτικά μικροσκοπικό, σαν κόκκος άμμου που εναποτίθεται με τεράστια αυταπάτη πάνω σε ένα βουνό.»

 

pastakas_s

 

Ο Σωτήρης Παστάκας γεννήθηκε το 1954 στη Λάρισα, όπου κι επέστρεψε. Σπούδασε Ιατρική στη Ρώμη και Ψυχιατρική στο Δαφνί. Για τριάντα χρόνια εργάστηκε ως Ψυχίατρος στην Αθήνα. Έχει εκδώσει δεκατέσσερις ποιητικές συλλογές, ένα θεατρικό μονόλογο, ένα βιβλίο με δοκίμια και μεταφράσεις Ιταλών ποιητών. Έχει μεταφραστεί σε δώδεκα γλώσσες και η ποιητική του συλλογή «Τριλογία» (εκδ. Παρουσία, 2012) κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ το 2015, με τον τίτλο «Food Line», σε μετάφραση Τζακ Χίρσμαν και Άγγελου Σακκή. Το πρώτο του βιβλίο με διηγήματα «Ο δόκτωρ Ψ και οι ασθενείς του» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μελάνι.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top