Άνθρωποι εν κενώ
Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος //
«Παράξενο καλοκαίρι» της Λίνας Φυτιλή, διηγήματα, σελ. 136, Εκδ. Εστία
Το παρελθόν είναι ένα γυμνό καλώδιο που κάποιες φορές το πιάνεις με χέρια υγρά. Καμιά φορά και το παρόν την ίδια επίδραση έχει στους ανθρώπους. Τίποτα δεν θάβεται για πάντα, τίποτα δεν μένει απείραχτο από το νόμο της μεταβλητότητας. Πράγματα που έγιναν ή δεν έγιναν. Αγγίγματα που δεν δόθηκαν στο σωστό χρόνο ή δεν δόθηκαν καθόλου. Κουβέντες που έμειναν σφραγισμένες στην κλειστή δέσμη των δοντιών. Κάπως έτσι φτιάχνονται τα «κενά» των ανθρώπων. Κάπως έτσι πέφτουν μέσα.
Οι άνθρωποι της Λίνας Φυτιλή, στα δώδεκα διηγήματα της συλλογής «Παράξενο καλοκαίρι» καλούνται να διαχειριστούν τα όνειρα που δεν ευοδώθηκαν, τις στιγμές που έχασαν, την ίδια τη θέση τους μέσα στη ζωή: τη δική τους των άλλων. Πρόκειται για μια διευθέτηση που ξεπερνάει τη χρονική αλληλουχία μιας ζωής (παρελθόν-παρόν-μέλλον) και συντάσσεται από την ανάγκη τους για αξιακή πραγμάτωση. Τι κράτησαν από τη μοίρα τους; Τι διασώθηκε από το σάρωθρο του χρόνου; Ποιο σώμα άντεξε τις κακουχίες της ζωής; Ποιο ζητάει λίγες ακόμη ακριβές αισθήσεις; Κι όλα αυτά με μια ήρεμη αποδοχή σαν κι αυτή που συναντάμε στα διηγήματα της Άλις Μάνρο. Στα διηγήματα της Φυτιλή δεν συμβαίνουν εμπρηστικές εκρήξεις, ούτε θυμικές αντανακλάσεις. Είναι σαν να βλέπεις μια πρόσκαιρα αρυτίδωτη επιφάνεια που φτάνει ένα μικρό πετραδάκι να της προκαλέσει ομόκεντρους κύκλους. Μέσα σε αυτούς κινούνται οι ήρωες: σπειροειδώς, ακαταπόνητα, μακρόθυμα, επιφανειακά ατάραχοι, εσωτερικά, όμως, ζωσμένοι από τα δεσμά που τους καθορίζουν.
Η λυρικότητα των κειμένων είναι ευδιάκριτη, αλλά δεν έχουμε να κάνουμε με τον μελίρρυτο λυρισμό της ωραιοποίησης (ειδικά του παρελθόντος), αλλά της αποδοχής. Επειδή ακριβώς οι ήρωες της Φυτιλή δεν κραδαίνουν κάποια απόφαση για ριζικές αλλαγές, ούτε επιθυμούν να φέρουν τα πάνω κάτω, δείχνουν αποφασισμένοι να τακτοποιήσουν της μοίρας τις αποφάσεις όπως τους έρχονται. Η γλώσσα είναι λιτή, σχεδόν υλική, ακόμη και όταν μεταφέρει κρούσεις, χρώματα και μνήμες από το παρελθόν. Ο καθαρμός σε αυτές τις περιπτώσεις δεν υποσημειώνονται με βαρύ φορτίο λέξεων, αλλά με ισόποση, από τη μεριά της συγγραφέα, λιτότητα ύφους και προθέσεων.
Από τη δωρική έως την κινηματογραφική οπτική, η Φυτιλή μοιάζει πλέον περισσότερο ώριμη να διαχειριστεί το υλικό της και να δώσει πνοή στους ήρωές της. Η σχετικά πρόσφατη θητεία της στην ποίηση (με μια συλλογή στην οποία πνέει παρόμοιος άνεμος) δείχνει να της έδωσε τη δυνατότητα να αφαιρεί προσθέτοντας ό,τι πραγματικά χρειάζεται.
Από τα δώδεκα διηγήματα παρελαύνουν άνθρωποι της καθημερινότητας, της βιοπάλης, αλλοτινών καιρών, σε αθηναϊκό ή επαρχιακό περίγραμμα. Άνθρωποι που τους ξέρουμε και μας ξέρουν μόνο που τους βρίσκουν σε απομαγευτικές στιγμές ή σε άλλες που πρέπει να διαχειριστούν τα ζύγια της ζωής τους. Άρα, τους βρίσκουμε σε στιγμές κρίσιμες και καθοριστικές.
Λίνα Φυτιλή
Από τα δώδεκα διηγήματα αυτό που ξεχωρίζει είναι το «Δίχτυ της Μνήμης», ίσως διότι μπορεί να λειτουργήσει και ως σενάριο σε ταινία μικρού μήκους. Έχει την απαραίτητη κινηματογραφική οπτική δημιουργώντας εικόνες με γκρο πλαν και περάσματα από χώρους και πρόσωπα. Από την άλλη, το πιο υποβλητικό, σπαραχτικά ανθρώπινο, είναι το διήγημα «Παρείσακτη» όπου ένα νέο κορίτσι παρακολουθεί το ερωτικό ξανασμίξιμο της γιαγιά της με τον εραστή της νεότητάς της. Ένας έρωτας που δεν βρήκε απάγκιο εμφανίζεται στην «Πισίνα» και η απουσία ολοκληρώνεται μέχρι τέλους. Ο «Αράπης» και τα «Σεντονάκια» φέρνουν μνήμες από άλλες εποχές και κινούνται μεταξύ νοσταλγίας, αλλά και πικρής ενθύμησης. Το «παράξενο καλοκαίρι» που έδωσε και τον τίτλο της συλλογής επικεντρώνεται στο διχασμό μιας κοπέλας όπου το τέλμα της καθημερινότητας διαχέεται μέσα στην αχαλίνωτη φαντασία. Στα «Σύρματα σιωπής», το ερωτικό παίγνιο είναι… καταδικασμένο να ακουστεί και όχι να σωματοποιηθεί. Διαμεσολαβητής είναι ένα τηλέφωνο, άρα και ο φόβος του κενού και της σιωπής – όπως και συμβαίνει. Το «βλέμμα» έχει την κυριολεκτική και μεταφορική έννοιά του για έναν άνθρωπο που δεν έχει ιδιότητες, όπως ο πρωταγωνιστής του συγκεκριμένου διηγήματος. Όλα συμβαίνουν μέσα από αυτά που καταγράφουν τα μάτια. «Στη χώρα των ματιών», όπως εύγλωττα αναφέρεται.
Υπάρχουν στιγμές μέσα στα διηγήματα όπου οι πιο σημαντικές δράσεις είναι όταν δεν γίνεται τίποτα. Αυτή η στατικότητα έχει ποιητική και υποβλητική εκφορά. Είναι το αποτέλεσμα μιας παραδοχής ή ίσως μια ήττας στα σημεία για τους ανθρώπους που βρίσκονται εν κενώ.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ένα νέο λογοτεχνικό «τοπίο»;
16/04/2024, 9:09 μμ -
Παρακείμενα: «Το παρήγορο συναίσθημα της εσωτερικής έκλαμψης»
16/04/2024, 9:08 μμ -
Η δύναμη του πεπρωμένου
16/04/2024, 9:06 μμ -
Παραμύθια από ζάχαρη, μέλι και ποίηση
16/04/2024, 9:05 μμ -
Ψυχολογικά περάσματα προς τη βιολογική ολοκλήρωση
16/04/2024, 9:00 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Διήγημα: «Με πυξίδα την καρδιά»
Της Χρυσάνθης Β. Καραούλη // * Ονειροπόλος! Πως αλλιώς σε καθημερινή βάση θα σκάλιζε με την πένα της ψυχή του, λευκές σελίδες, χαράζοντας επάνω τους με αίμα… με δάκρυα, τον ανήσυχο και σε υπερθετικό βαθμό ευαίσθητο κόσμο
Περισσότερα -
Η χαμένη Άνοιξη
Γράφει ο Γ. Θερσίτης // * Μια ανάγνωση της συλλογής διηγημάτων «Σκουλαρίκι στη μύτη» της Αρχοντούλας Διαβάτη, εκδ. Νησίδες, 2015 Η «χαμένη επανάσταση», είναι το εισαγωγικό διήγημα της συλλογής «Σκουλαρίκι στη μύτη» της Αρχοντούλας Διαβάτη, ίσως μια τομή με σημασία
Περισσότερα -
Η κερδισμένη αφήγηση
Γράφει η Κούλα Αδαλόγλου // Κώστας Αρκουδέας “Το χαμένο Νόμπελ. Μια αληθινή ιστορία”, εκδ. Καστανιώτης, 2015 «Ο Καζαντζάκης ήταν πολυσυλλεκτικός. Από όπου περνούσε, έπαιρνε κάτι, το οποίο στη συνέχεια ενέτασσε στα γραπτά του δημιουργώντας σύγχυση στον αναγνώστη, ο
Περισσότερα -
Η γεύση της στάχτης
της Ρένας Πετροπούλου Κουντούρη // * Απόψε δεν κοιμήθηκε καλά. Δυο φορές σηκώθηκε, πήγε μέχρι την κουζίνα, ήπιε νερό κι έπειτα ξάπλωσε στο πάτωμα κάνοντας ελαφρές ασκήσεις. Του τις έχει συστήσει ο γιατρός. Η γυμναστική κάνει καλό, καμιά φορά
Περισσότερα -
Μετάφραση | Τρία ποιήματα από τον Μάριο Λούτσι (Mario Luzi, 1914-2005)
Μετάφραση από τα Ιταλικά – Επίμετρο: Θεοδόσης Κοντάκης // Αίτηση ασύλου ενός ταξιδιώτη στο Βιτέρμπο [Richiesta d’asilo d’un Pellegrino aViterbo] Τι παραθύρια, τι κάμαρες γιορτινά στολισμένες ξανοίγεις στο φρέσκο τον αγέρα, στ’ απαλό
Περισσότερα -
Μπλεγμένη στα δίχτυα της φαρμακοβιομηχανίας
Γράφει η Χριστίνα Σανούδου // «Πάροδος» της Βάσως Βεκρή, εκδόσεις Βακχικόν Μία πολιτικοποιημένη ψυχίατρος, η Πολίνα, αποδέχεται την πρόταση να εργαστεί μέσα στις φυλακές στο πλαίσιο ενός πανεπιστημιακού προγράμματος για το οποίο δεν γνωρίζει σχεδόν τίποτα. Τα πράγματα
Περισσότερα -
✔ Ελένη Χωρεάνθη: «Δεν αποφασίζεις να γράψεις ποίημα, όπως πας να κόψεις τα μαλλιά σου. Η ποίηση είναι δύσκολο άθλημα»
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα // «Η στάχτη είναι λίπασμα! «Μη λησμονάμε τους νεκρούς μας/Οι νεκροί μας λιπαίνουνε το χώμα», γράφει, και σοφά, ο Χωρεάνθης σε κάποιο παλιότερο ποίημα. Ζώντας το θάνατο πολύ αγαπημένων προσώπων, μέσα από το
Περισσότερα
