ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ με τα ντοκουμέντα του ΦΟΡΕΪΝ ΟΦΦΙΣ >>

Γράφει ο Τάκης Κατσιμάρδος //

Εδώ παρατίθεται το σύνολο των εγγράφων του Βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών (Public Record Office, Foreign Office,Political (Southern) , Greece), που έχουν αντικείμενο τα ελληνικά αιτήματα για υλική βοήθεια το τετραήμερο 28-31 Οκτωβρίου 1940 και τις βρετανικές απαντήσεις.

Οι περιλήψεις στα ελληνικά αντλούνται από την καταγραφή του Κέντρου Ερεύνης της Ιστορίας του Νεώτερου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών (συντάκτες Μαρία Σπηλιωτοπούλου και Προκόπης Παπαστρατής) . Οι σχετικοί φάκελοι βρίσκονται μικροφωτογραφημένοι στο ΚΕΙΝΕ*

Η ιδέα αυτή έχει χρησιμοποιηθεί από τη βρετανική προπαγάνδα σε διάφορες παραλλαγές. Εδώ η ανίκητη θαλασσοκράτειρα προστατεύει τον τσολιά.

Α. 28 Οκτωβρίου 1940

1) … Ο Μεταξάς ζητεί την άμεση συνδρομή της Βρετανίας από θαλάσσης για την άμυνα της Κέρκυρας και από αέρος για την άμυνα της Αθήνας , καθώς και οικονομική βοήθεια

2) … Το βρετανικό Πολεμικό Συμβούλιο συζητεί τους τρόπους παροχής της βοήθειας …

3) Το F.O. (Foreign Office) τηλεγραφεί στον Palairet …του ζητεί να διαβεβαιώσει τον Ι. Μεταξά ότι η βρετανική Κυβέρνηση θα παράσχει κάθε δυνατή βοήθεια προς την Ελλάδα για την απόκρουση της ιταλικής επίθεσης. Οι λεπτομέρειες της βοήθειας εξετάζονται

4) Ο Βρετανός Πρωθυπουργός απευθύνει μήνυμα προς τον Ι. Μεταξά… και τον διαβεβαιώνει ότι η Βρετανία θα παράσχει κάθε δυνατή βοήθεια

5) …Ο Μεταξάς έδωσε οδηγίες στον Σιμόπουλο ( πρεσβευτής της Ελλάδας στο Λονδίνο) να διαβεβαιώσει τον Halifax (Βρετανός υπουργός Εξωτερικών) ότι είναι αποφασισμένος να προασπίσει το ελληνικό έδαφος. Επίσης να ζητήσει την άμεση βοήθεια της βρετανικής Κυβέρνησης , ιδιαίτερα στη θάλασσα και στον αέρα σύμφωνα με τις βρετανικές εγγυήσεις προς τη χώρα του

6) Ο Halifax ενημερώνει τον Σιμόπουλο …ότι οι Αρχηγοί των Επιτελείων των Βρετανικών Ενόπλων Δυνάμεων εξετάζουν το άμεσο αυτό ζήτημα και θα δώσουν τις απαραίτητες οδηγίες. Η Βρετανία προτίθεται να εντείνει τους βομβαρδισμούς στην Ιταλία, που πραγματοποιούνται από βρετανικές βάσεις

7) Ο Βρετανός Βασιλιάς Γεώργιος ΣΤ απευθύνει μήνυμα προς την Γεώργιο Β της Ελλάδας …τονίζει στον «αγαπητό εξάδελφο» ότι η Βρετανία βρίσκεται στο πλευρό της Ελλάδας

8) Το F.O. ζητεί από Palairet να ενημερώσει την ελληνική Κυβέρνηση σχετικά με τους συγκεκριμένους τύπους των βρετανικών αεροσκαφών, που θα πραγματοποιούν αναγνωριστικές πτήσεις πάνω από το ελληνικό έδαφος

9) Το F.O. ζητεί από τον Palairet να εξασφαλίσει την άμεση παράδοση στη βρετανική πλευρά των πυρομαχικών εκείνων που παράγει το Ελληνικό Πυριτιδοποιείο και δεν χρησιμοποιούνται από τα ελληνικά στρατεύματα , καθώς υπάρχει μεγάλη ανάγκη στο βρετανικό Γενικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής

10) Η ελληνική Κυβέρνηση ζητεί η οικονομική βοήθεια της βρετανικής Κυβέρνησης να έχει τη μορφή κατάθεσης σε ειδικό λογαριασμό της Τράπεζας της Ελλάδος στην Τράπεζα Αγγλίας ώστε: 1) να καλυφθούν τα τραπεζογραμμάτια που θα εκδώσει η Τράπεζα της Ελλάδος για τις στρατιωτικές δαπάνες και 2) να πραγματοποιηθούν αγορές από την ελληνική Κυβέρνηση στη ζώνη της στερλίνας. Προτείνει να κατατίθεται τμηματικά συνολικό ποσό 20 εκατομμυρίων στερλινών , ανάλογα με τις ανάγκες που θα παρουσιάζονται

11) Ο Palairet γραφεί στο F.O. ότι η ελληνική Κυβέρνηση τον πληροφόρησε πως έχει άμεση και επείγουσα ανάγκη κάθε είδους καυσίμων , καθώς σύντομα θα υπάρξουν ελλείψεις , οι οποίες θα παρακωλύσουν τη διεξαγωγή των πολεμικών επιχειρήσεων. Τα αποθέματα κάρβουνου επαρκούν για 15 περίπου και οι μηνιαίες ανάγκες της χώρας είναι 25000 τόννοι, ενώ τα αποθέματα πετρελαίου επαρκούν για ένα μήνα και οι μηνιαίες ανάγκες ανέρχονται σε 5000 τόννους. Υφίστανται δυσκολίες με τους μέχρι σήμερα προμηθευτές ,λόγω των πολεμικών συνθηκών. Επάρκεια σιταριού θα υπάρχει μέχρι τον επόμενο Ιούνιο , εάν εκτελεσθούν τα συμβόλαια για την προμήθεια 200000 τόννων από την Αυστραλία και τη Σοβιετική Ένωση.

Η ελληνική αρχαιότητα στην υπηρεσία της βρετανικής προπαγάνδας. Οι Ρωμαίο άλλωστε δεν είχαν επιτεύγματα, όλα τα πήραν από τους Έλληνες ( “επιχείρημα” προς εμψύχωση από τα βρετανικά αρχεία) !

Β. 29 Οκτωβρίου 1940

1) Ο Βρετανός Ναυτικός Ακόλουθος στην Αθήνα διαβιβάζει στον Βρετανό Ανώτατο Στρατιωτικό Διοικητή προσωπικό μήνυμα του Ι. Μεταξά. Ο Μεταξάς τονίζει ότι θα εκδιώξει τους Ιταλούς από την Αλβανία σε ένα μήνα , εάν ο Διοικητής μπορεί να εμποδίσει κατά το διάστημα αυτό κάθε δυνατότητα ιταλικής κίνησης στη θάλασσα. Ο Ακόλουθος υπογραμμίζει στον Μεταξά ότι από την Αλεξάνδρεια μόνον περιστασιακά μπορεί να πραγματοποιεί επιθέσεις ο βρετανικός στόλος, αλλά , τυχόν υποβρύχιες αποστολές, θα έχουν μονιμότερα αποτελέσματα. Ο Μεταξάς ενθουσιάστηκε με την πληροφορία ότι οι βρετανικές δυνάμεις χρησιμοποιούν τη Σούδα και τόνισε στον Ακόλουθο ότι όλες οι ελληνικές βάσεις βρίσκονται στην απόλυτη διάθεση του Διοικητή.

2) Ο Βρετανός Ναυτικός Ακόλουθος στην Αθήνα ενημερώνει τον Ανώτατο Στρατιωτικό Διοικητή Μεσογείου ότι ο Ι. Μεταξάς τον εξουσιοδότησε να πληροφορήσει το Αρχηγείο του ελληνικού Ναυτικού σχετικά με οποιαδήποτε δραστηριότητα επιθυμεί ο Διοικητής να αναλαμβάνουν τα ελληνικά σκάφη. Επίσης τον ενημερώνει ότι ο ίδιος (ο ακόλουθος) πρόκειται αμέσως να ζητήσει να μεταβούν τρία ελληνικά υποβρύχια για την εκτέλεση επιχειρήσεων στο βόρειο στενό της Κέρκυρας

3) Ο Έλληνας πρεσβευτής στο Λονδίνο διαβιβάζει Coulson (Υπουργείο Οικονομικού Πολέμου Βρετανίας) αναλυτικά στοιχεία για τα αποθέματα κάθε είδους πετρελαίου (48483 τόννοι) που υπάρχουν στην Ελλάδα. Η ελληνική κυβέρνηση προτείνει να προμηθευτεί 98000 τόννους από τον Περσικό Κόλπο

4) Το F.O. διαβεβαιώνει τον Palairet ότι η βρετανική Κυβέρνηση συνειδητοποιεί πλήρως τη σημασία που έχει η παροχή βοήθειας προς την Ελλάδα και κάνει ό,τι είναι δυνατόν προςτην κατεύθυνση αυτή. Εξάλλου, τα σχετικά με τις ενέργειες στη θάλασσα είχαν συμφωνηθεί μεταξύ των δυο χωρών τον Αύγουστο. Επιπλέον έχουν ξεκινήσει ενέργειες στην ξηρά και στον αέρα, σε κλίμακα που εμπεριέχει μεγάλους κινδύνους για τα άλλα μέτωπα , και για το λόγο αυτό οι λεπτομέρειες δεν μπορούν να κοινοποιηθούν ακόμη. Εξουσιοδοτείται ο Palairet παραπάνω εμπιστευτικά στον Ι. Μεταξά

5) Το F.O. τηλεγραφεί στον Palairet με το από28 Οκτωβρίου τηλεγράφημά του ότι μπορεί να διαβεβαιώσει την ελληνική Κυβέρνηση πως η βρετανική πλευρά θα εκπληρώσει πλήρως την υπόσχεσή της για οικονομική βοήθεια, η οποία θα καλύψει τις ελληνικές ανάγκες σε στερλίνες . Οι τεχνικές λεπτομέρειες εξετάζονται και στο μεταξύ η Τράπεζα της Αγγλίας προκαταβάλλει στον ειδικό λογαριασμό της Τράπεζας της Ελλάδος πέντε εκατομμύρια στερλίνες για τις άμεσες ελληνικές ανάγκες και την κάλυψη του νομίσματος που θα εκδοθεί. Ερωτάται ο Palairet εάν μπορεί να υπολογίσει τη φύση των ελληνικών αγορών…

Ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος ως ρινγκ. Την Ελλάδα προπονεί η Βρετανία και τον Μουσολίνι δροσίζει ο Χίτλερ.

Γ. 30 Οκτωβρίου 1940

1) Ο Palairet ερωτά το F.O. εάν η βρετανική κυβέρνηση θα μπορούσε να απευθύνει προειδοποίηση προς την Ιταλία ότι η Αθήνα έχει δικαίωμα να θεωρηθεί ανοχύρωτη πόλη, όπως και η Ρώμη, και να προστατευτούν τα μνημεία της απόβομβαρδισμούς…

2) Ο Palairet τονίζει στο F.O. ότι έχει ιδιαίτερη σημασία να δίνεται η μεγαλύτερη δυνατή δημοσιότητα σε οποιαδήποτε βοήθεια της Βρετανίας προςτην Ελλάδα , στα πλαίσια των όρων ασφαλείας φυσικά. Ακόμη και η παραμικρή συνδρομή , εάν προβληθεί σωστά, θα συμβάλλει κατά πολύ να διατηρηθεί υψηλό το ηθικό των Ελλήνων

3) Ο Palairet ενημερώνει το ΓΣΜΑ, καθώς και τους Βρετανούς Ανώτατους Στρατιωτικούς Διοικητές Μέσης Ανατολής ότι οι ελληνικές αρχές είναι έτοιμες να παράσχουν κάθε βοήθεια προς τη βρετανική πλευρά για τη χρησιμοποίηση βάσεων στην Ελλάδα , καθώς και απόλυτη ελευθερία κινήσεων. Επιθυμούν απλώς να ενημερώνονται για τις βρετανικέςπροθέσεις και τις σχεδιαζόμενες ενέργειες

4) …Ο Palairet προτείνει να σταλεί στην Κρήτη πλήρως εξοπλισμένο βρετανικό τάγμα (αντί για ολιγομελές απόσπασμα) , με υποστήριξη μεταφορικών μέσων. Τονίζει ότι οι κάτοικοι του νησιού είναι αποφασισμένοι να αντισταθούν εναντίον κάθε εχθρικής απόβασης…

5) Ο Palairet ενημερώνει ότι το βρετανικό αναγνωριστικό απόσπασμα ,που βρίσκεται στην Κρήτη ,έτυχε ενθουσιώδους υποδοχής στον κόλπο της Σούδας την προηγούμενη μέρα. Το ίδιο συνέβη και με το βρετανικό απόσπασμα στο Φάληρο

6) Ο Palairet προτείνει να πραγματοποιηθεί άμεση επίθεση εναντίον των ιταλικών δυνάμεων στην Αλβανία από βρετανικά αεροσκάφη… καθώς ίσως οι Ιταλοί δεν είναι ακόμη έτοιμοι να αντιμετωπίσουν επιθετικές ενέργειες αυτού του είδους

7) Ο Έλληνας Αρχιστράτηγος (Α. Παπάγος) …θα ήταν ευγνώμων ,σε περίπτωση που η Τουρκία δεν παράσχει τελικά στρατιωτική υποστήριξη ( ζητούσε να δηλώσει η Άγκυρα ότι θα κηρύξει πόλεμο στη Βουλγαρία αν η τελευταία επιτεθεί στην Ελλάδα!) , να χρησιμοποιήσει ο Palairet την επιρροή του ,ώστε να πεισθεί να προμηθεύσει στην Ελλάδα ορισμένα πολεμικά εφόδια ζωτικής σημασίας….

8) Ο Palairet απαντά στο F. O. ότι οι ελληνικές αρχές συμφώνησαν να αποστείλουν αμέσως , δια θαλάσσης, τα πυρομαχικά που δεν χρειάζονται επειγόντως οι ίδιες. Η ελληνική Κυβέρνηση ζητεί, για να εξασφαλιστεί η μελλοντική λειτουργία του Πυριτιδοποιείου , να παρασχεθεί η αναγκαία βρετανική ναυτική προστασία στο πλοίο το οποίο μεταφέρει τις πρώτες ύλες ,που έχει παραγγείλει το Πυριτιδοποιείο από το Πορτ Σάιντ στον Πειραιά

9) Ο Palairet τονίζει εμφαντικά στο F.O. ότι πρέπει να δοθεί άμεση υποστήριξη στην Ελλάδα…

10) To ΓΣΜΑ διαβεβαιώνει την ελληνική πλευρά ότι θα πραγματοποιηθούν αεροπορικές επιθέσεις από τις βάσεις της Αιγύπτου , σε περίπτωση που ιταλικά στρατεύματα επιχειρήσουν να αποβιβαστούν στην Κρήτη. Ο Palairet σημειώνει, ωστόσο, ότι ούτε οι Έλληνες, ούτε οι ακόλουθοι της πρεσβείας θεωρούν πως κινδυνεύει η Κρήτη άμεσα. Προτείνει να εγκαταλειφθεί το σχέδιο το σχέδιο προάσπισης της Κρήτης και να παρασχεθεί κάθε βοήθεια στους Έλληνες για να συντρίψουν τους Ιταλούς

11) Ο Palairet τονίζει ότι … οποιαδήποτε άμεση βρετανική ενέργεια είναι ζωτικής σημασίας , έστω και εάν πρόκειται για χαμηλή πτήση αεροσκάφους πάνω από την Αθήνα προς την Ελευσίνα , γεγονός που θα παρακολουθούσαν όλοι οι κάτοικοι της πόλης

12) Ο Βρετανός Στρατιωτικός Ακόλουθος τηλεγραφεί ότι ο Έλληνας Αρχιστράτηγος …ζητεί (επειγόντως) να βομβαρδιστούν οι ιταλικές δυνάμεις στην Αλβανία ,με βάση εκκίνησης τα ελληνικά αεροδρόμια για να καθυστερήσουν οι ιταλικές επιχειρήσεις

13) Η ελληνική κυβέρνηση λόγω των νέων συνθηκών που έχει δημιουργήσει οπόλεμος έχειάκρως επείγουσα ανάγκη 20000 τόννων κάθε είδους δημητριακών τομήνα. Επίσης χρειάζεται 1000 τόννους ακατέργαστα δέρματα , 1000καφέ, 5000 φασόλια και 50τσάι. Ζητεί να καθοριστούν ακριβώς οι διαδικασίες προμηθειών ,ώστε να μην υπάρξουν καθυστερήσεις.

14) Το F.O. Palairet ότι εξετάζει τη δυνατότητα να σταλούν ένα ή δυο φορτία κάρβουνου από την Αίγυπτο για την άμεση κάλυψη των ελληνικών αναγκών. Ερωτά εάν η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να διαθέσει τα πλοία για τη μεταφορά

15) Ο Coulson απαντά στον Σιμόπουλο ότι το Υπουργείο Οικονομικού Πολέμου ζήτησε από τις εταιρείες Shell και Vacuum ύψουν τις ελληνικές ανάγκες στα πλαίσια των δυνατοτήτων τους…

Ο ιταλικός καρχαρίας ορμά να κατασπαράξει τον Έλληνα, καθώς ο βρετανός σπεύδει να τον σώσει (και τα τέσσερα αγγλικά σκίτσα προέρχονται στο γελοιογραφικό παράρτημα, που συνοδεύει το βιβλίο της Μαρίνας Πετράκη ” Βρετανική πολιτική και προπαγάνδα στον ελληνοϊταλικόπόλεμο” εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2011)

Δ. 31 Οκτωβρίου 1940

1) Το Βρετανικό Υπουργείο Αεροπορίας τηλεγραφεί στο Γενικό Επιτελείο της RAF Μέσης Ανατολής ότι έχει καταστεί πλέον απολύτως αναγκαία, από πολιτική άποψη, η αποστολή συμβολικής βρετανικής δύναμης στην Ελλάδα…

2) Ο Palairet επαναλαμβάνει εμφαντικά στο F.O. έχει ζωτική σημασία για την Ελλάδα να αναλάβει δράση άμεσα η Βρετανία στην περιοχή… Η Ελλάδα θα ηττηθεί εάν δεν διακοπεί η εναέρια γραμμή επικοινωνίας Ιταλίας και Αλβανίας…

3) Ο Palairetτονίζει στον Churchill θεωρεί πολύ σημαντικότερες ενέργειες (τους βομβαρδισμούς σε Ιταλία και αλβανικά σύνορα) από οτιδήποτε μπορεί, προς το παρόν να επιτευχθεί στην Αίγυπτο και αφορούν την όλη έκβαση του πολέμου , όχι απλώς την ενίσχυση του ηθικού των Ελλήνων

4) Ο Ι. Μεταξάς τονίζει στον Palairet … θεωρεί πως ήταν ίσως δυνατόν να πεισθεί η Τουρκία να παραχωρήσει αεροσκάφη στην Ελλάδα…

5) Ο Ι. Μεταξάς αναφέρει στον Palairet ότι ενθουσιάστηκε με την πληροφορία πως οι Βρετανοί πρότειναν την αποστολή αεροσκαφών τους στην Ελευσίνα, λυπάται όμως γιατί ακόμη δεν έχει φθάσει κανένα.

6) Ο Palairet τηλεγραφεί αναλυτικό κατάλογο των επιγουσών αναγκών σε σστρατιωτικό εξοπλισμό … Ζητεί να του τηλεγραφήσουν επειγόντως σε πιοό βαιθμό μπορούν να ικανοποιηθούν…

7) Ο Σιμόπουλος πληροφορεί ότι η ελληνική κυβέρνηση είχε ζητήσει από τη βρετανική να της προμηθεύσει αριθμό αντι-αρματικών όπλων, , πριν από τον πόλεμο. Τότε παραδόθηκαν μόνον 22 όπλα, τα οποία δεν έχουν καμία αξία, λόγω έλλειψης κατάλληλων πυρομαχικών. . Ελπίζει ότι (τώρα) θα αντιμετωπισθεί χωρίς καθυστέρηση το αίτημα …

8) Το F.O. τηλεγραφεί στον Palairet ότι εάν η βρετανική Κυβέρνηση προχωρούσε στην προειδοποίηση στην οποία αναφέρεται το από 30 Οκτωβρίου τηλεγράφημά του , θα ανελάμβανε την υποχρέωση να μη βομβαρδίσει ούτε η ίδια τη Ρώμη, εφόσον δεν βομβαρδιζόταν η Αθήνα. Το F. O. τονίζει ότι η βρετανική Κυβέρνηση δεν είναι έτοιμη να αναλάβει τη δέσμευση αυτή

9) Ο Churchill τονίζει στον Palairet ότι ….η ελληνική Κυβέρνηση, ωστόσο , θα πρέπει να μην τρέφει ανεδαφικές προσδοκίες και να έχει υπόψη της πως η Βρετανία εγγυήθηκε στο παρελθόν για την Ελλάδα από κοινού με τη Γαλλία , η «λιποταξία» της οποίας επιβάρυνε σοβαρά τη βρετανική θέση στη Λιβύη

* «Χρονολόγιο γεγονότων 1940-1944 , από τα έγγραφα του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών Foreign Office 371, τ. A, συντ. Μαρία Σπηλιωτοπούλου – Προκόπης Παπασταρτής, Ακαδημία Αθηνών ΚΕΙΝΕ, Αθήνα 2002, σελ. 21-56)