Fractal
Home / ΒΙΒΛΙΟ / Παραλογοτεχνία: Η ένοχη απόλαυση του pulp fiction (μέρος 1ο)
11/07/2014, 12:47 μμ

Παραλογοτεχνία: Η ένοχη απόλαυση του pulp fiction (μέρος 1ο)

του Δημήτρη Καρύδα //

 

pulpΑπό τη ληστρική φιλολογία που άνθισε στα τέλη του 18ου αιώνα μέχρι τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια τα ‘’φτηνά αναγνώσματα’’ υπήρξαν η μικρή ένοχη αναγνωστική απόλαυση με την οποία μεγάλωσαν δεκάδες γενιές Ελλήνων. Το pulp fiction (ο πλήρης όρος παραπέμπει στα φτηνά αναγνώσματα, φτηνός πολτός σε ελεύθερη μετάφραση) αποτελούσαν και για τη χώρα μας παράδοση και κατά διαστήματα γνώρισαν ακμή ανάλογη με αυτή της Αμερικής.

 

Ειδικότερα για την περίοδο 1865-1950 θα μπορούσε να γίνει ένα πολύ μεγάλο αφιέρωμα αλλά δυστυχώς τα σωσμένα αντίτυπα εκείνης της εποχής είναι ελάχιστα και δυσεύρετα πλέον. Συνεπώς ένα ανάλογο εγχείρημα θα μπορούσε να βασιστεί μόνο στη βιβλιογραφία και είναι κάτι που θα επιχειρήσουμε στο μέλλον. Ενδεικτικά πάντως αναφέρουμε ότι το παλαιότερο έντυπο λαϊκής λογοτεχνίας που διασώζεται είναι ένα περιοδικό του 1846 με τίτλο τα Μυστήρια των Παρισίων του Eugene Sue, γνωστού Γάλλου μυθιστοριογράφου που έγινε διάσημος για τις σοσιαλιστικές ιδέες του, ένα μυθιστόρημα με έντονο αντι-καθολικό ύφος.

Οι επίγονοί του ήταν σαφώς λιγότερο γνωστοί και ενίοτε ανώνυμοι ή γνωστοί λογοτέχνες της Αμερικάνικης σχολής που κρύφτηκαν πίσω από ψευδώνυμα γράφοντας φτηνά αναγνώσματα του ‘’κιλού’’ καθαρά για βιοποριστικούς λόγους.

Στην Ελλάδα η λαϊκή λογοτεχνία εγκαινιάζεται με την εμφάνιση του εκδοτικού οίκου Αστήρ στην περίοδο του μεσοπολέμου. Ο εκδοτικός οίκος εκδίδει τα πρώτα ψευδο-ιστορικά αναγνώσματα και τα πρώτα περιοδικά παραλογοτεχνίας με βασικό συγγραφέα τον Γ. Τσουκαλά αναμειγνύοντας στην παραγωγή τους και διάφορα αστυνομικά διηγήματα της εποχής.

Ο Γ. Τσουκαλάς δανείζεται τους ήρωες του είτε από την Ελληνική παράδοση (ενδεικτικοί τίτλοι: Η καταστροφή και η ωραία της Σμύρνης, Ο καπετάν βρυκόλακας, Ο αόρατος άνθρωπος), είτε από υπαρκτά πρόσωπα της ελληνικής ιστορίας και ειδικότερα της επανάστασης του 1821: Κολοκοτρώνης, Καραϊσκάκης, Ανδρούτσος κλπ. Δίπλα στις εκδόσεις του Τσουκαλά φιγουράρουν και μεταφρασμένα έργα όπως ‘’Λάνδρυ, ο δολοφόνος των γυναικών’’, ‘’Τομ Μιξ ο ασύλληπτος’’ (θεωρείται το πρώτο pulp fiction γουέστερν που κυκλοφόρησε στη γλώσσα μας) και φυσικά οι διάσημες πλέον εκδόσεις του Καραγκιόζη. Ο δημοφιλής λαϊκός χαρακτήρας μας συστήνεται μέσα από τις εκδόσεις του Αστέρα με δύο δημιουργούς: Τον Μ. Ξάνθο (12 τεύχη) και τον Ιωάννη Μουστάκα (8 τεύχη) και τίτλους όπως ‘’Ο Καραγκιόζης εκατομμυριούχος’’, ‘’Ο Καραγκιόζης ταυρομάχος’’, ‘’Ο Καραγκιόζης Σαρλώ’’ ή το πολύ ευφάνταστο, ακόμη και για τα μέτρα της εποχής’’: Ο Καραγκιόζης μυγοσκοτώνης.

Την ίδια εποχή περίπου αρχίζουν και εμφανίζονται έντυπα με ήρωες όπως ο Σέρλοκ Χολμς, οι ντετέκτιβ Νατ Πίνκερτον, Νικ Κάρτερ, ενώ λίγο πριν το 1940 κάνει την εμφάνιση του και ο εκδοτικός οίκος Άγκυρα του Απόλλωνα Παπαδημητρίου με μια σειρά από λαϊκά παραμύθια που καταφέρνουν από το 1936 μέχρι το 1958 (οι εκδόσεις λόγω Β΄παγκοσμίου πολέμου σταμάτησαν το διάστημα από 1941 έως 1946) να κυκλοφορήσει σε δύο περιόδους κοντά στα 200 τεύχη.

Η χρυσή εποχή του pulp fiction

Το τέλος του Β΄ παγκοσμίου πολέμου σηματοδοτεί την έναρξη της χρυσής εποχής του pulp fiction στην Ελλάδα. Στην ουσία, οι πρώτες σχετικές εκδόσεις σε μορφή περιοδικού έχουν καταγραφεί στο ενεργητικό στο ενεργητικό του εκδότη Δημήτρη Περαντζάκη. Με υπεύθυνο σύνταξης τον Αθανάσιο Τσόγκα ξεκινάει η έκδοση στα ελληνικά των Αμερικάνικων pulp fiction μέσα από τα περιοδικά ‘’Καταιγίς’’ και ‘’Αίνιγμα’’. Το πρώτο κυκλοφόρησε στα χρόνια της Γερμανικής κατοχής και σύμφωνα με όσα έχουν διασωθεί το τεύχος νούμερο 1 κυκλοφόρησε το 1941 και σύστησε στους Έλληνες αναγνώστες τον θρυλικό ήρωα των Αμερικάνικων pulp Λωποδύτη- Φάντασμα ή Μάρτεν Νταλ. Ένα πάμπλουτο και εκκεντρικό εκατομμυριούχο που σε μια πιο βελτιωμένη και σύγχρονη εκδοχή του Ζορό φορούσε τις νύχτες ένα μανδύα και μεταμφιεζόταν σε τιμωρό του εγκλήματος. Ο πρώτος τίτλος που έχει διασωθεί από τις σχετικές εκδόσεις είναι ‘’Τα κύματα που σκοτώνουν’’ ενώ από τη σειρά των περιοδικών ‘’Καταιγίς’’ είχαν κυκλοφορήσει και περιπέτειες του ήρωα με το μακάβριο όνομα: Ντεντέκτιβ Χάρος!

Το 1944 με διευθυντή σύνταξης τον Αθανάσιο Τσόγκα εμφανίζεται η σειρά ‘’Αίνιγμα’’ που κυκλοφορεί 12 τεύχη στην πρώτη της περίοδο, ενώ στη δεύτερη με διευθυντή σύνταξης τον Μιχάλη Πριονιστή φτάνει στα 23 τεύχη με αφετηρία πια το 1946. Ο εκδότης των περιοδικών Δημήτρης Περαντζάκης σε μια από τις τελευταίες συνεντεύξεις της ζωής του είχε υποστηρίξει ότι από τη δεύτερη σειρά του Αινίγματος κυκλοφόρησαν 36 τεύχη συνολικά αλλά τα διασωσμένα αντίτυπα είναι ούτως ή άλλως ελάχιστα για να επιβεβαιωθεί κάτι τέτοιο.

Λίγο αργότερα, ο σκιτσογράφος-γελοιογράφος Αρχέλαος Αντώναρος (πατέρας του βουλευτή Βαγγέλη Αντώναρου και του δημοσιογράφου Μάνου Αντώναρου) συστήνει στους έλληνες αναγνώστες κλασικούς συγγραφείς του αστυνομικού μυθιστορήματος και ήρωες σκληρούς ντεντέκτιβ όπως ο Τζέιμς Τσέιζ και ο Μίκι Σπιλέιν με την βραχύβια σειρά “Συναρπαστικά βιβλία τσέπης” που κυκλοφορεί εννιά εκδόσεις. Τα συγκεκριμένα βιβλία τσέπης αποτελούν τον …πατέρα των μεταγενέστερων και πολύ πιο επιτυχημένων εμπορικά ΒΙΠΕΡ (Βιβλία περιπτέρου) που θα εμφανιστούν σχεδόν δύο δεκαετίες αργότερα. Τα Συναρπαστικά βιβλία τσέπης παρά τον μικρό σχετικά βίο τους ανοίγουν το δρόμο για την χρυσή περίοδο των λαϊκών αναγνωσμάτων που θα αρχίσουν να εμφανίζονται τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’50 και κάνουν θραύση Κάπου εδώ ανοίγει ένας νέος και πολύ πιο ενδιαφέρων κύκλος με τον οποίο θα ασχοληθούμε σε μια μεταγενέστερη αναφορά.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top