Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ο τρίτος τόμος των ‘παραφυάδων’ ενός μεγάλου μας πεζογράφου
13/11/2018, 11:02 μμ

Ο τρίτος τόμος των ‘παραφυάδων’ ενός μεγάλου μας πεζογράφου

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη // *

 

Περικλής Σφυρίδης, “Παραφυάδες III. Κείμενα λογοτεχνίας και βιβλιοκρισίες 2009-2013”. Εισαγωγή-Επιλογή κειμένων-Επιμέλεια: Σωτηρία Σταυρακοπούλου. Εκδόσεις Εστία, 2015. Αθήνα

 

 

Κάποια λογοτεχνικά κείμενα του Περικλή Σφυρίδη, συγκεντρώθηκαν σε ξεχωριστούς τόμους, αφού αποτελούσαν συγκεκριμένες, ή καλύτερα και ορθότερα, εστιασμένες μελέτες, πάνω σε ένα θέμα που απασχόλησε επισταμένως τον ακούραστο πεζογράφο που δεκαετίες τώρα δραστηριοποιείται στο χώρο της Θεσσαλονίκης. Εδώ θα μπορούσαμε για παράδειγμα να αναφέρουμε χαρακτηριστικά τα βιβλία ‘Πεζογράφοι της Θεσσαλονίκης. 1980-1990’, ‘Η πεζογραφική πορεία της Σωτηρίας Σταυρακοπούλου’ (1980-2008), ‘Χριστιανόπουλος-Καβάφης: αποκλίσεις σε βίους παράλληλους’, ‘Ο ποιητής Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου’, και κάποια άλλα, που είδαν το φως της δημοσιότητας από διάφορους εκδοτικούς οίκους και σε διάφορα χρονικά διαστήματα. Τα υπόλοιπα συγκεντρώθηκαν από τον  συγγραφέα σε τρεις ξεχωριστούς τόμους, με το χαρακτηριστικό όνομα ‘Παραφυάδες’, ίσως επειδή ‘φύτρωσαν’ και αναπτύχθηκαν με τον ξεχωριστό τους τρόπο παράλληλα και δίπλα στο υπόλοιπο έργο του πεζογράφου. Έτσι κυκλοφόρησαν οι ‘Παραφυάδες I’ (1979-1998) από τις Εκδόσεις Καστανιώτη το 1998, οι  ‘Παραφυάδες II’ (1999-2008) από τον ίδιο εκδοτικό οίκο το 2008, και τέλος οι ‘Παραφυάδες III’ (2009-2013) από το Βιβλιοπωλείο της Εστίας το έτος 2015.  Στους δύο τελευταίους τόμους σημαντική υπήρξε η συμβολή της καθηγήτριας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Σωτηρίας Σταυρακοπούλου. Μάλιστα στις δεύτερες Παραφυάδες, ανέλυσε διεξοδικώς όλες τις πτυχές και εκφάνσεις της κριτικής κατάθεσης του Σφυρίδη, τις επιρροές του, τις γνώμες και τις επισημάνσεις άλλων, τις σχέσεις ανάμεσα στο πεζογραφικό, κριτικό και τεχνοκριτικό του έργο, και πολλά άλλα που αφορούν το πολύχρονο και πολυποίκιλο έργο του. Επηρεασμένος προφανώς από το προχωρημένο της ηλικίας του,  ο ίδιος δήλωσε, πως άλλες ‘Παραφυάδες’ δεν πρόκειται να υπάρξουν!

Οι ‘Παραφυάδες III’, αποτελούνται από τρία ξεχωριστά τμήματα.  Στο πρώτο (Κείμενα λογοτεχνίας)  υπάρχουν δεκαέξι κείμενα λογοτεχνίας, στο επόμενο βρίσκονται οι βιβλιοκρισίες και στο τρίτο και τελευταίο αρκετές επιστολές του Περικλή Σφυρίδη σε συγγραφείς. Ένα σεβαστό μέρος του παραπάνω έργου του, αφορά τον ποιητή και πεζογράφο Ντίνο Χριστιανόπουλο, ίσως επειδή υπήρξαν γνωστοί και στενοί συνεργάτες στο γνωστό περιοδικό ‘Διαγώνιος’ της Θεσσαλονίκης, οπότε και γνώριζε σε βάθος το έργο του Χριστιανόπουλου. Πέρα απ’ αυτή τη σχέση και γνωριμία, στις τρίτες ‘Παραφυάδες’ υπάρχουν κείμενα που αφορούν το έργο άλλων λογοτεχνών κατά κύριο λόγο Θεσσαλονικιών, όπως το ποιητικό έργο του Γιάννη Καρατζόγλου και του Μανόλη Ξεξάκη, καθώς και το πεζογραφικό του Γιώργου Κάτου, κι’ ακόμα μερικά με σημαντικές πληροφορίες ανθρώπων του καιρού του και του κοινωνικού και λογοτεχνικού περίγυρου του Περικλή Σφυρίδη. Άλλωστε είναι γνωστό το διαχρονικό και ειλικρινές ενδιαφέρον του συγγραφέα, για την λογοτεχνία της μακεδονικής πρωτεύουσας και  περιφέρειας, αφού κάποτε ταξίδεψε στη Δράμα για να γνωρίσει προσωπικά τον νεαρό και ανερχόμενο πεζογράφο Βασίλη Τσιαμπούση, όπως τουλάχιστον εξομολογήθηκε τον Φεβρουάριο του 1989,  στο περίτεχνο και άκρως εμβληματικό για την εποχή του, και όχι μόνο, περιοδικό ‘Τραμ’. Στα διάφορα κείμενα του τελευταίου τόμου των Παραφυάδων, ο Σφυρίδης αναρωτιέται τι άραγε μπορεί να μας προσφέρει η λογοτεχνία στις μέρες μας, και κυρίως τι θα μπορούσε να προσθέσει στην κατανόηση των ιστορικών περιόδων στις οποίες αναφέρεται, πέρα από την καλά τεκμηριωμένη αισθητική απόλαυση που μας χαρίζει απλόχερα η ανάγνωση ενός σημαδιακού πεζού ή ποιητικού έργου. Η Σωτηρία Σταυρακοπούλου, στην μακροσκελή και άκρως ενδιαφέρουσα  εισαγωγή της, αναφέρει ότι συμπληρώνει ‘‘… την επίσημη Ιστορία, η οποία … έχει και το ‘μειονέκτημα’  της ψυχρής επιστημονικής καταγραφής και απευθύνεται έτσι σε ένα πολύ πιο περιορισμένο αναγνωστικό κοινό απ’ ότι η λογοτεχνία’’.  Με τον τρόπο αυτό, συνεχίζει η Σταυρακοπούλου, ‘… εδώ βρίσκεται η αξία των λογοτεχνικών κειμένων: συμπληρώνουν ποικιλότροπα την επίσημη Ιστορία και καταφέρνουν, μέσα από την συγκίνηση που προκαλούν στον αναγνώστη, να μετατρέψουν το παρελθόν σε ολοζώντανο παρόν’! Σε άλλα κείμενα των Παραφυάδων, υπάρχει έντονος ο προβληματισμός του συγγραφέα, για την περίεργη σχέση μεταξύ ‘σοβαρής’ λογοτεχνίας και ‘παραλογοτεχνίας’. Κεντρικό σημείο αυτής διαφορικής διάγνωσης είναι βεβαίως, η επισήμανση ότι ‘… η λογοτεχνία δεν  καταγράφει την εποχή, αλλά την αναπλάθει, δημιουργώντας ο κάθε συγγραφέας το δικό του σύμπαν…’.

 

Περικλής Σφυρίδης

 

Τελειώνοντας αυτά τα λίγα σχόλια για τις τρίτες Παραφυάδες του Περικλή Σφυρίδη, δεν μπορώ να μην σταθώ για λίγο στο σημείο που αφορά την σύγχρονη κριτική των λογοτεχνικών κειμένων. Ο Σφυρίδης εδώ παρουσιάζεται μάλλον  οξύς και κατηγορηματικός  σε πολλά σημεία. Αναφέρεται στην υποβάθμισή της από τους επίσημους κριτικούς, ενώ οι πανεπιστημιακοί κριτικοί και φιλόλογοι, κατά κύριο λόγο, αποτελούν γι’ αυτόν ένα κλειστό λόμπυ προσπαθώντας με ξενόφερτες ιδέες να αποδείξουν την αξία και σημασία των κειμένων τους. Στο τέλος παραδέχεται ότι η ενημέρωση της μεγαλύτερης μερίδας των αναγνωστών γίνεται από τους δημοσιογράφους των εφημερίδων που εμπλέκονται με την παρουσίαση της πρόσφατης λογοτεχνικής παραγωγής.  Είναι αντίθετος στις σχολές της δημιουργικής γραφής, που επαγγέλλονται να δημιουργήσουν λογοτέχνες, χωρίς φυσικά να λαμβάνουν υπόψιν τους την ύπαρξη ή μη λογοτεχνικού ταλέντου και βεβαίως της ανάλογης παιδείας. Κλείνοντας το σύντομο ετούτο κείμενο αναφέρομαι σε λίγα αλλά σταράτα λόγια του Περικλή Σφυρίδη στο περιοδικό Λέξη, κάποια χρόνια πριν: ‘‘…η κοινωνία μας, όχι μόνο η δική μας αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο, βρίσκεται σε κρίση και ‘ψάχνεται’. Το ίδιο και η λογοτεχνία. Πιστεύω, πάντως, πως η ‘σοβαρή’ λογοτεχνία είναι αυτή που θα κερδίσει τη μάχη με το χρόνο’!

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top