Fractal

Ο Παναγιώτης Καμπάνης στο Εργαστήρι του συγγραφέα

 

 

Η ενασχόλησή μου με τον «μαγικό» κόσμο των φυλακτών ξεκίνησε πριν από μια 20ετια περίπου και θα εξακολουθήσει για πολύ ακόμη να με απασχολεί.

Νέος αρχαιολόγος τότε, έψαχνα να βρω τα «δικά» μου ενδιαφέροντα. Όχι βέβαια ότι όλο αυτό το μεγάλο διάστημα απαιτήθηκε για την ολοκλήρωση της συγκεκριμένης μελέτης. Άλλες υποχρεώσεις συντελέσαν σε αυτή την καθυστέρηση. Παράλληλα όμως αυτός ο μακρύς χρόνος μου πρόσφερε επιστημονική εμπειρία, που νομίζω ότι τελικά απέβη υπέρ της έρευνας. Συνέβαλε σε μια ωριμότερη αντιμετώπιση των φυλακτών, όχι μόνο ως αρχαιολογικών αντικειμένων, αλλά και ως «κατάθεση ψυχής», με απώτερο σκοπό την κατανόηση των ανθρώπων που τα χρησιμοποιούσαν.

Τόσο η διδακτορική μου διατριβή, όσο και πολλά άρθρα μου και δραστηριότητες, είχαν ως αντικείμενο μελέτης και έρευνας τα φυλακτά και ιδιαίτερα τη διαχρονική αδυναμία των ανθρώπων να αντιμετωπίσουν τους δυο δυνάστες της ζωής, τον Φόβο και την Ελπίδα όπως πολύ εύστοχα διατύπωσε ο Λουκιανός το 2ο αι. μ.Χ.

Στο μακρύ αυτό «ταξίδι» προς τη γνώση, φρόντισα να έχω πολλούς και αξιόλογους «συνοδοιπόρους». Η έρευνα κρύβει πολλές δυσκολίες και σε οδηγεί αρκετές φορές σε αδιέξοδους δρόμους. Εκφράζω την ευχή όλοι οι ερευνητές-συγγραφείς να έχουν τόσο προσεκτικούς, πεπειραμένους, άμεσα ενδιαφερόμενους, αλλά και γενναιόδωρους φίλους και συνεργάτες.

Το 2006, στο παγκόσμιο συνέδριο σχετικά με την μαγεία της ύστερης αρχαιότητας, που είχε διοργανωθεί στο Λονδίνο, είχα τη χαρά να γνωρίσω από κοντά όλα τα μεγάλα ονόματα του επιστημονικού χώρου και το σπουδαιότερο από όλα να γίνω αποδεκτός από την ομάδα τους. Με την μοναδική συμπεριφορά τους μ’ έκαναν να αισθανθώ «σημαντικός». Ήμουν ο μοναδικός Έλληνας επιστήμονας (και εξακολουθώ να είμαι) που ασχολούταν με το συγκεκριμένο θέμα μελετώντας το και με την ματιά ενός βυζαντινολόγου. Επίσης, ήμουν και ο νεότερος όλων, κάτι που τους έκανε να με αγκαλιάσουν και να με «υιοθετήσουν».

Όπως καταλαβαίνετε, μιλάμε για σουρεαλιστικές καταστάσεις για έναν Έλληνα επιστήμονα που έμαθε ότι για να πάρει έστω και το ελάχιστο θα πρέπει πρώτα να δώσει τα μέγιστα.

Εθνικοί και χριστιανοί θεωρούσαν τα φυλακτά ως αντικείμενα προικισμένα με υπερφυσική δύναμη, χάρη στην οποία εξουδετέρωναν όλες τις συμφορές που προκαλούσαν στην ανθρώπινη ζωή οι δαίμονες του κακού. Για να ανακαλύψουμε το βαθύτερο νόημα ενός φυλακτού χρειάζεται να εισχωρήσουμε στα θρησκευτικά αισθήματα που μετέδιδε στον κάτοχό του και να καταλάβουμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσε ως ασπίδα προστασίας. Στο υπόβαθρο των φυλακτών δε βρίσκεται η λογική, αλλά η πίστη. Κάθε αντικείμενο μπορεί να λειτουργήσει ως φυλακτό, να μας περιφρουρήσει, να μας προστατέψει από αρνητικές δυνάμεις, δίνοντάς μας ένα αίσθημα ασφάλειας, αλλά και να μας φωτίσει σε μια δύσκολη στιγμή, αν του εκχωρήσουμε ένα κομμάτι από την ψυχή μας κι αν το επενδύσουμε με την πίστη μας. Η δική μας ενέργεια, η δική μας ψυχή επηρεάζει την ύλη, δίνοντάς της μια θεϊκή ιδιότητα. Σκοπός του βιβλίου είναι να περιγράψει τα φυλακτά ως αντικείμενα που συνδέονται άμεσα με τα συναισθήματα των ανθρώπων και να προσπαθήσει να ερμηνεύσει το πώς και το γιατί επιβίωσαν και κατά τη χριστιανική εποχή, παρά τη μεγάλη πολεμική που δέχθηκαν.

Πρόκειται για την πρώτη μελέτη όπου τα φυλακτά ερευνώνται και μελετώνται επιστημονικά και όχι λαϊκά ή μεταφυσικά. Η προσέγγιση της έρευνας διέβη πολλές ατραπούς. Αρχαιολογία – Ιστορία – Φιλολογία – Θρησκειολογία – Ανθρωπολογία και  Κοινωνιολογία.

 

 

Απόψεις

 

 «Με τα θερμότερα συγχαρητήρια μου για μία μελέτη με την οποία θα ζούμε για πολλά χρόνια».

Peter Brown

Καθηγητής της Ύστερης Αρχαιότητας

University of Princeton

 

…………………………

 

«…το υλικό που δημοσιεύει και σχολιάζει ο Παναγιώτης Καμπάνης σε αυτό το βιβλίο έχει εξαιρετική σημασία για τη μελέτη της κοινωνίας, του πολιτισμού και των ιδεών και θα δώσει πολύτιμα ερεθίσματα για την έρευνα της ύστερης αρχαιότητας».

Άγγελος Χανιώτης

Καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας και Αρχαιογνωστικών Σπουδών

Institute for Advanced Study

University of Princeton

 

………………………………

 

«Ο Παναγιώτης Καμπάνης έχει γράψει ένα εξαιρετικό βιβλίο, στο οποίο εξετάζει διεξοδικά τα φυλακτά της ύστερης αρχαιότητας, καθώς και τις αρχαίες παραδόσεις από τις οποίες εμπνέονταν. Η προσέγγισή του δεν είναι μόνο αρχαιολογική αλλά και ανθρωπολογική ή ακόμα και φιλοσοφική. Εξερευνά τη σημασία των φυλακτών και τις φιλοδοξίες αυτών που τα χρησιμοποιούσαν. Ψάχνει μέσα από τις λέξεις, τόσο των εθνικών, όσο και των πρώιμων χριστιανών συγγραφέων, τον άρρητο λόγο, ώστε να επιτύχει την βαθύτερη κατανόηση των απόψεων τους για την λειτουργία του σύμπαντος και της ζωής. Ο Καμπάνης αναγνωρίζει και σέβεται τα υπαρξιακά ερωτήματα του ανθρώπου και τονίζει τη σημασία της συνέχειας της πίστης».

Jeffrey Spier

Καθηγητής Αρχαιολογίας και Τέχνης της Ύστερης Αρχαιότητας και του Βυζαντίου

The University of Arizona, Tucson

Διευθυντής του J.P.Getty Museum

 

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα…

 

Ο Παναγιώτης Καμπάνης είναι απόφοιτος του Αρχαιολογικού Τμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου και Διδάκτορας της Ιστορίας και του Πολιτισμού της Ύστερης Αρχαιότητας, του τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας της Σχολής Επιστημών του Ανθρώπου του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Το 2015 έγινε δεκτός ως Μεταδιδακτορικός Ερευνητής της έδρας Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Εδώ και 27 χρόνια εργάζεται ως Αρχαιολόγος Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, που υπάγεται στο Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού. Στην μέχρι τώρα καριέρα του έχει επιμεληθεί πάνω από 47 αρχαιολογικές εκθέσεις, 12 σύγχρονης τέχνης και σημαντικό αριθμό πολιτιστικών εκδηλώσεων. Έχει γράψει 8 βιβλία-μονογραφίες, δημοσίευσε πάνω από 120 άρθρα σε διάφορα διεθνή περιοδικά, επιμελήθηκε ή συμμετείχε σε 6 ψηφιακές εκδόσεις, αρθρογραφεί τακτικά σε διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και είναι ενεργό μέλος σε 16 Ιδρύματα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top