Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ο ψυχότροπος θεός με το όνομα «Πάλμερ Έλντριτς»
02/11/2016, 10:45 πμ

Ο ψυχότροπος θεός με το όνομα «Πάλμερ Έλντριτς»

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος //

 

palmerΦίλιπ Κ. Ντικ «Τα τρία στίγματα του Πάλμερ Ελντριτς», μτφ:  Δημήτρης Αρβανίτης, σελ. 296, Εκδ. Κέδρος

 

Ένα μηχανικό χέρι που προβάλει απειλητικό. Σχιστά μάτια που λειτουργούν πανοπτικά. Μεταλλικά δόντια με μιαν όψη απόκοσμη. Τα τρία στίγματα του αινιγματικού μεγιστάνα Πάλμερ Έλντριτς είναι κάτι παραπάνω από μια μορφική μετάλλαξη στην ανθρώπινη όψη. Συνιστούν τα τρία σημάδια της νεφελώδους πραγματικότητας και της απόγνωσης που «ντύνει» το ανθρώπινο είδος ωσάν ιός ή ανησυχητικός μικροοργανισμός.

Βρισκόμαστε στον 21ο αιώνα, σε προχωρημένη ημερομηνία η οποία δεν κατονομάζεται αλλά υπονοείται. Όλο το σύμπαν και το ηλιακό σύστημα έχουν μετατραπεί σε πολυπληθή μυρμηγκοφωλιά. Δεν υπάρχει εκατοστό χώρου που δεν έχει καταληφθεί από σώματα και πλάσματα. Η θερμοκρασία περιβάλλοντος έχει φτάσει σε σημείο βρασμού, ενώ ο ΟΗΕ έχει μετεξελιχθεί σε εξουσιαστικός μηχανισμός, δυσώδης βεβαίως, και είναι αυτός που, προκειμένου να αντιμετωπίσει τον υπερπληθυσμό, έχει μετατρέψει κοντινούς (ή λιγότερο κοντινούς) πλανήτες σε αποικίες. Φευ, οι εποικισμένοι, για να αντέξουν τις πρωτόγονες συνθήκες κάτω από τις οποίες αναγκάζονται να ζουν,  καταφεύγουν σε ψυχότροπα και ναρκωτικά που τους προσφέρουν μια πρόσκαιρη αντι-πραγματικότητα. Το πλέον διαδεδομένο ναρκωτικό είναι το Καν-Ντι που προσφέρει μονοπωλιακά η εταιρεία του Λίο Μπουλέρο. Οι χρήστες, κοινοί τρωγλοδύτες των αποικιών, καταλαμβάνονται από την αχλή του κοινού εικονικού κόσμου στον οποίο μεταφέρονται (βλ. του Πέρκι Κατ).

Έως τη στιγμή που ο ΟΗΕ σώζει τον μεγιστάνα Πάλμερ Έλντριτς έπειτα από μια σφοδρή σύγκρουση που είχε το διαστημικό σκάφος του στον Πλούτωνα. Ο Έλντριτς, μια μορφή ιερατικά κρυπτική και λαβυρινθώδης ως προς τις επιδιώξεις της, μεταφέρει από το σύστημα Πρόξιμα ένα νέο τύπου ναρκωτικό, το Τσου-Ζεντ, το οποίο δεν θα έρθει απλώς να σπάσει το μονοκρατορία του Καν-Ντι, αλλά να μετατρέψει τους χρήστες σε αθύρματα. Λαμβάνοντας το Τσου-Ζεν δεν μεταφέρεται κανείς απλώς στον παραπειστικό κόσμο των ψευδαισθήσεων, αλλά αλλάζει υφή και υπόσταση. Γίνεται μια ομοιοτυπία του Πάλμερ Έλντριτς. Ως άλλος θεός που πραγματοποιεί και παραδίδει αυτό που υποσχέθηκε πριν από αιώνες ο… άλλος θεός, υπάρχει παντού. Ακόμη περισσότερο: είναι τα πάντα. Διαχέεται μέσα στα σώματα. Γίνεται τα άλλα σώματα. Σταδιακά οι εξαρτημένοι από τον Τασου-Ζεν χάνουν την ιδιοσυστασία τους και την ταυτότητά τους και μεταλλάσσονται  σε μορφές που πλάθονται με τα χαρακτηριστικά που επιλέγει κατά περίσταση ο Πάλμερ Έλντριτς. Πρόκειται περί γνήσιας μετεμψύχωσης ή πλήρους μετουσίωσης.

Πλην αυτού, κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος είναι ο βασικός προγνώστης του Μπούλερο, ο Μπάρνι Μάγιερσον. Μια τραγική φιγούρα που προβλέπει πράγματα που θα συμβούν, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν τον κάνει ευεργετικά προφητικό για τον εαυτό του και τους άλλους. Αυτό που θα δει πριν καν συμβεί είναι ότι ο Μπουλέρο σκοτώνει τον Έλντριτς. Πώς όμως μπορείς να σκοτώσεις κάτι που ενδέχεται να μην έχει ανθρώπινη υπόσταση; Το τι ακριβώς έχει συμβεί στον Έλνριτς όσο βρισκόταν στον Πρόξιμα (και στη συνέχεια που έφυγε από εκεί) δεν είναι αναγνωρίσιμο.

Ο Μάγιερσον κατατάσσεται οικειοθελώς στο στρατό του ΟΗΕ και μεταφέρεται στον πλανήτη Άρη. Συνδέεται ερωτικά με τη βοηθό του, ενώ δεν μπορεί να ξεπεράσει το χωρισμό του από τη γυναίκα του, Έμιλι. Στο μεταξύ χάνει τη θέση του στην εταιρεία όταν ο Μπουλέρο τον κατηγορεί ότι δεν έκανε τίποτα να αποτρέψει την αιχμαλωσία του από τον Έλντριτς. Ναι, τα πλοκάμια του τελευταίου αρχίζουν σιγά σιγά να απλώνονται παντού. Άμοιρος δεν μένει ούτε ο Μάγιερσον, ο οποίος θα δεχθεί την υπαρξιακή επίθεση του Έλντριτς, ο οποίος ενδύεται διάφορες «προσωπικότητες» για να του αποδείξει ότι ουδείς μπορεί να ξεφύγει από αυτόν.

 

Philip K. Dick

Philip K. Dick

 

Το συγκεκριμένο μυθιστόρημα, το πλέον υπαρξιακό του Ντικ, γράφτηκε πριν από 40 και κάτι χρόνια. Την ίδια χρονιά ο Μπάροουζ εξέδωσε στο Ηνωμένο Βασίλειο το «Naked Lunch» και ο Μπάλαρντ το «The Terminal Beach». Είναι η εποχή που η επιστημονική φαντασία προσπαθεί να επανεφεύρει τον εαυτό της και να τον τραβήξει μακριά από την pulp κουλτούρα και τον μοντερνισμό. Ο Ντικ, σε σχέση με τον Μπάροουζ και τον Μπάλαρντ, δεν εξακοντίζει το στυλ και την επινοητικότητά του σε υψηλές σφαίρες, εντούτοις λαμβάνοντας στοιχεία του «πραγματικού» τα ενθέτει σε έναν φασματικό μετά-κόσμο. Στα «Τρία στίγματα του Πάλμερ Έλντριτς», η διερώτηση γύρω από την έννοια της ταυτότητας (κοινή προβληματική στα βιβλία του Ντικ) λαμβάνει οντολογικό χαρακτήρα. Τι ανήκει από τις ψυχές της; Τι είναι πραγματικό και τι όχι; Για τον Ντικ είναι δεδομένο: υπάρχει μια δικτατορική μορφή θεού που επιλαμβάνεται -κατά το δοκούν- των ανθρώπινων ζητημάτων. Άλλωστε, με αυτό το «ανοιχτό» ερώτημα γύρω από την ύπαρξη της ταυτότητας τελειώνει το μυθιστόρημα, αλλά γύρω από την άνωθεν επιβολή ενός «γυάλινου» κόσμου όπου τα πάντα τελούν υπό το κράτος ενός απόλυτα σχεδιαστικού μηχανισμού, ο οποίος εν συντομία ονομάζει «θεός». Στην περίπτωσή μας: Πάλμερ Έλντριτς.

Ακόμη κι όταν ο Μπουλέρο επιστρέφει στη Γη, ουδείς είναι σίγουρος ότι είναι ο εαυτός του που μεταλλάσσεται ή μια ακόμη μεταλλαγή του Έλντριτς σε Μπουλέρο. Τη στιγμή που όλοι οι ήρωες στο μυθιστόρημα, άλλος επιτακτικά κι άλλος στωικά, αναζητούν μια κάποια εξιλέωση, στο τέλος αποδεικνύεται πως ο λεγόμενος θεός (ή, τέλος πάντων, ο Έλντριτς) δεν μπορεί να τους την προσφέρει.

Ο Δημήτρης Αρβανίτης, ως μεταφραστής, είναι εδώ και χρόνια εξοικειωμένος με τον Φίλιπ Ντικ, αλλά και με άλλους θεράποντες της επιστημονικής φαντασίας (βλ. Σπίνραντ, Μπράντμπερι, Άνταμς και κάμποσους άλλους), επομένως γνωρίζει τους κώδικες, τις σημάνσεις και τις πλάγια νοήματα. Ως εκ τούτου, μας παραδίδει μια μετάφραση απόλυτα συμβατή με το πνεύμα του Ντικ.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top