Fractal

Όταν οι μυθιστορηματικοί ήρωες ζωντανεύουν ξανά

της Πέρσας Κουμούτση //

 

istoriesΚάθε αφήγημα αποτελεί ένα γοητευτικό σύμπαν, μια terra incognita,που προσκαλεί και ταυτοχρόνως προκαλεί τον αναγνώστη του να την εξερευνήσει. Είναι μια μοναδική καταγραφή και συνάμα ‘αυτοψία’ του ίδιου του δημιουργού, της βιωμένης εμπειρίας του, της φιλοσοφικής του θεώρησης, των κωδικών εκείνων με τους οποίους επικοινωνεί τα κρυφά αλλά και τα φανερά νοήματά του, τις σκέψεις, τους υπαινιγμούς, πολύ συχνά την αλληγορία του. Κατά κάποιον τρόπο, αποτελεί την αναμύθευση της προσωπικής του ιστορίας, που αναβιώνει ξανά και ξανά με διαφορετικούς τρόπους κάθε φορά.

Όμως, τι γίνεται όταν σε ένα αφήγημα περικλείονται οι κόσμοι 24 διαφορετικών δημιουργών, και πολύ περισσότερο, τι συμβαίνει όταν μέσα σε αυτούς τους κόσμους εγκιβωτίζονται τα σύμπαντα άλλων παλαιότερων συγγραφέων ολκής; Πώς θα διαχειριζόταν ο αναγνώστης μια τέτοια σύνθεση; Διαβάζοντας μια προς μια τις 24 ιστορίες του καλαίσθητου αυτού τόμου με τον ευφάνταστο τίτλο «Ιστορίες Βιβλίων» συνειδητοποίησα ότι όλες οι ιστορίες, τελικά, παρότι φαινομενικά ανεξάρτητες κι αυτόνομες η μία από την άλλη, στην πραγματικότητα αποτελούν τις ψηφίδες ενός πολύχρωμου λογοτεχνικού μωσαϊκού, μιας ενιαίας τοιχογραφίας και πως η κάθε μια από τις διηγήσεις θα μπορούσε να αποτελέσει ένα από τα κεφάλαια ενός εκτενούς μυθιστορήματος που αφορά στο θέμα της βιβλιοφιλίας. Και ότι ανεξάρτητα από την επιφανειακές τους διαφορές, όλες μαζί αποτελούν την πρώτη ύλη για τη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης λογοτεχνικής οντότητας που αναπνέει και ‘αναπαράγεται’ με κάθε ανάγνωση σαν ζωντανή ύπαρξη.

Ένας προς έναν και οι 24 συγγραφείς, αφηγούνται μικρά επεισόδια της ζωής τους, τα περισσότερα φανταστικά ή επινοημένα, μικρές διηγήσεις, συναντήσεις ή αναμνήσεις, μετουσιώνοντας στις ίδιες αυτές ιστορίες τις αναγνωστικές εμμονές τους, αλλά και τις αγωνίες και τους φόβους τους, δημιουργώντας έτσι μια πολυπρισματική εικόνα που αποτυπώνει την σχέση του καθενός από τους συγγραφείς που συμμετέχουν στη συλλογική αυτή έκδοση με την ίδια τη λογοτεχνία. Οι ιστορίες μοιάζουν να συναιρούνται ή να ενώνονται μεταξύ τους με αόρατες γέφυρες που, όπως ανάφερα, ανεξάρτητα από τις ιδιαιτερότητες ή τις διαφορές τους δημιουργούν μια συναρπαστική ολότητα. Εδώ, όμως, υπάρχει η διττή λειτουργία αυτών των γεφυρών, αφού στοχεύουν όχι μόνο στη συνένωση των κειμένων με τον αποδέκτη τους τον αναγνώστη, αλλά και την συνένωση των ίδιων των διηγήσεων μεταξύ τους, με τέτοιο τρόπο ώστε η μια ιστορία να μοιάζει να είναι η προέκταση της επόμενης, δημιουργώντας ταυτοχρόνως έναν κόσμο αυτοτελή που δίνει τροφή για πολλές περισσότερες αναγνώσεις.

Το βιβλίο, παρά τις πολλαπλές αφηγήσεις, είναι ένας συμπαγής και ενιαίος λογοτεχνικός χάρτης, πάνω στον οποίο ανασυνθέτονται οι αναγνωστικές εμπειρίες του καθενός από τους γράφοντες. Άξιο λόγου και προσοχής είναι ότι παρότι οι 24 συγγραφείς καταθέτουν ο καθένας με το δικό του προσωπικό αποτύπωμα τη δική του χαρακτηριστική αφηγηματική τεχνική, η ποιητικότητα του λόγου, η αινιγματική ατμόσφαιρα που δημιουργούν, το ύφος που κυριαρχεί στα περισσότερα -ακόμα και στις χιουμοριστικές διηγήσεις- διέπονται από την ίδια μυστηριακή ατμόσφαιρα, μοιάζουν μάλιστα σαν να συγχρωτίζονται μεταξύ τους ή σαν να συνδιαλέγονται η μια με την άλλη με ένα επίσης υπερβατικό τρόπο.

Έτσι, ένας άντρας που εγκλωβίζεται σ’ ένα βιβλίο του οποίου οι ιστορίες εξελίσσονται διαφορετικά κάθε φορά, δίνει τη σκυτάλη σε μια συγγραφέα που συνομιλεί με τους ήρωες των αγαπημένων της βιβλίων κι αυτό με τη σειρά του στον επόμενο. Ενώ μια υπερήλικας βιβλιοθηκονόμος που αναζητά όλα τα χρόνια μια φράση ελπίδα που εντόπισε κάποτε στη διάρκεια της μακρόχρονης θητείας της, αφήνει το δρόμο ανοικτό στο συγγραφέα εκείνο που μοιράζεται το ίδιο πάθος με το είδωλο του. Έπειτα το άγνωστο χειρόγραφο του διάσημου Σοφιάν που αναζητά χρόνια τώρα τον κατάλληλο αναγνώστη του, έρχεται να ρίξει φως στον Βόλφγκαγκ Αλοίσιους Ντίτερμάγιερ, τον μοναχικό εκείνο συγγραφέα που κρύβεται στον κόσμο της φαντασίας του αρνούμενος να δεχτεί την πραγματικότητα κ. ο. κ. Παράλληλα με τους κεντρικούς αλλά και ‘εκκεντρικούς’ ήρωες των μικρών ιστοριών, παρελαύνουν στις σελίδες του βιβλίου και με έναν απολαυστικότατο τρόπο, συγγραφείς που μετέχουν και αυτοί των δυο αυτών κόσμων: το προσωπικό, αλλά και εκείνου του αφηγητή που τους φιλοξενεί στις λιγοστές σελίδες της ιστορίας του: Ο Δάντης ο Καβάφης, η Ζωρζ Σαρή, ο Κριστιάν Μπομπέν, ο Μπόρχες, ο Τσέχωφ, ο Σκόκος, ο Τολστόι, ο Πούσκιν, ο Τόμας Μαν, ο Χάξλευ, ο Όργουελ, ο Πεσσόα και άλλοι πολλοί εμφανίζονται ο ένας μετά τον άλλον για να μας θυμίσουν ότι κανένας δημιουργός δε μπορεί να ‘δράσει’ ανεξάρτητα από τα διαβάσματα του, από τους προγενέστερους καθοδηγητές/ δασκάλους του, εκείνους που θαύμασε μικρός ή σε μεγαλύτερη ηλικία και που σε μεγάλο ή μικρότερο βαθμό, είτε ενσυνείδητα είτε όχι, επηρέασαν τη δική του συγγραφική πορεία και ταυτότητα. Και όλοι γράφουμε την ίδια ιστορία που αναπαράγεται ξανά και ξανά εις το διηνεκές και πως τα υπαρκτικά ή άλλα προβλήματα που απασχολούν τους συγγραφείς, ανεξάρτητα από την εποχή, το φόντο ή τον καμβά πάνω στο οποίο γράφονται είναι τα ίδια, ειδικά όταν αφορούν στη μεγάλη τους αγάπη: τη λογοτεχνία. Και πως τέλος, η μαγική διαδικασία της συγγραφής έχει ένα και μονάχα στόχο, να δημιουργήσει νέους δρόμους και τα ερεθίσματα εκείνα που γεννούν τη διάθεση για περισσότερη διερεύνηση και στοχασμό.

Πρόκειται λοιπόν για μια θαυμάσια συλλογή βιβλιοφιλικών διηγημάτων που σκοπό έχουν να μυήσουν τους αναγνώστες τους στο μαγικό κόσμο του βιβλίου, στα μυστικά εκείνα μονοπάτια που μας οδηγούν ή προσελκύουν την προσοχή και το ενδιαφέρον μας σε μεγαλύτερους λογοτεχνικούς ορίζοντες.

Το βιβλίο κοσμούν εικόνες του Φίλιππου Παπανικολάου που θυμίζουν γκραβούρες μιας περασμένης εποχής, από εκείνες που μπορεί κανείς να εντοπίσει σε παλαιότερες ευρωπαϊκές ή αμερικανικές εκδόσεις. Οι εικόνες καθρεφτίζουν τη κεντρική ιδέα του κάθε διηγήματος, αφήνοντας όμως στον αναγνώστη την ευκαιρία να προτείνει και ο ίδιος τη δική του εκδοχή.

 

«Ιστορίες βιβλίων»
Συλλογή διηγημάτων
Εκδόσεις «Καστανιώτη», σελ. 240

Επιμέλεια- Πρόλογος: Νίκος Χρυσός.
Εικονογράφηση: Φίλιππος Παπανικολάου.
Γράφουν οι: Λευτέρης Γιαννακουδάκης, Ελένη Γκίκα, Αλέξανδρος Γραμματικός, Σταμάτης Δαγδελένης, Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, Στέργια Κάββαλου, Μαρία Καρδάτου, Κατερίνα Καριζώνη, Μαρία Κέντρου – Αγαθοπούλου, Μαρία Κουγιουμτζή, Νίκος Κουνενής, Έλενα Μαρούτσου, Βαγγέλης Μπέκας, Μαρία Ξυλούρη, Ευθύμιος Γ. Σακκάς, Θανάσης Σκρουμπέλος, Αλέξης Β. Σταυράτης, Κωνσταντίνα Τασσοπούλου, Βάσια Τζανακάρη, Γιάννης Φαρσάρης, Φίλιππος Φιλίππου, Δημήτρης Χατζηκωνσταντίνου, Σπήλιος Χριστόπουλος, Νίκος Χρυσός.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top