Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Όταν η ιστορία επαναλαμβάνεται
14/03/2018, 11:57 πμ

Όταν η ιστορία επαναλαμβάνεται

Από την Εύα Στάμου //

 

Ελένη Γκίκα, “Η Ωραία της Νύχτας” (Εκδόσεις Διάπλαση)

 

Στο πρόσφατο μυθιστόρημα της Ελένης Γκίκα πρωταγωνιστούν τέσσερις γυναίκες κι ένας τόπος.  Η συγγραφέας αντλεί την έμπνευσή της από το αληθινό γεγονός μιας δολοφονίας που συγκλόνισε την Ελλάδα τον Αύγουστο του 2016. Μία εικοσιεξάχρονη γυναίκα σκότωσε στο Κορωπί τη γυναίκα του εραστή της και πατέρα των δυο της παιδιών. Αυτό που καθιστά την ιστορία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα από κοινωνιολογική και ψυχολογική σκοπιά, είναι ότι η γιαγιά της νεαρής φόνισσας, – η «Ωραία της Νύχτας» που πάσχει από  φωτοφοβία και για να μην καταστραφεί το λευκό της δέρμα, κυκλοφορεί όταν πέφτει το σκοτάδι- είχε αποτρόπαια δολοφονήσει το 1966 τον ίδιο της τον άντρα.

Η ιστορία μοιάζει να επαναλαμβάνεται και η Ελένη Γκίκα επιχειρεί να καταλάβει τα κίνητρα πίσω από τις πράξεις των δύο γυναικών και να ερμηνεύσει γεγονότα και πάθη μέσω της διαδικασίας της γραφής. Προσεγγίζει το δύσκολο και θλιβερό θέμα της με συμπόνια και διάθεση κατανόησης. Δεν κατηγορεί, δεν δικάζει, δεν δαιμονοποιεί, μα ούτε και δίνει συγχωροχάρτι: τα εγκλήματα παρουσιάζονται μέσα σε όλη τους τη φρίκη, χωρίς προσπάθεια ωραιοποίησης. Πρόκειται για μια διαδικασία λυτρωτική για τους αναγνώστες.

Δυο φόνισσες που συνδέονται μεταξύ τους με δεσμούς αίματος, μια ορφανεμένη από γονείς και με τραυματικό παρελθόν συγγραφέας, και η Φωτεινή (με το παρατσούκλι «Μιράμπιλις Τζαλάπα», το νυχτολούλουδο με πανέμορφα άνθη που καταφέρνει να αναπτυχθεί ακόμα και χωρίς καμία ανθρώπινη επέμβαση),  μια γυναίκα που προτιμά να παραμένει στην σκιά, έχοντας διαλέξει να ζει μόνη σε έναν τόπο ξένο, είναι τα κύρια πρόσωπα του βιβλίου. Πληθωρική και δοτική, η Φωτεινή δημιουργεί με την συγγραφέα -την «καταδικασμένη να εξιστορεί», όπως γράφει η Ελένη Γκίκα-, μια σχέση θεραπευτική, που μοιάζει να υποκαθιστά τη σχέση μάνας-κόρης, προσφέροντας τα ιαματικά βότανα και τα παραδοσιακά της φαγητά, καθώς και το δώρο των υπέροχων φυτών που καλλιεργεί στην αυλή της.

Από τη μία έχουμε την ιδιωτική –και κατ’ επέκταση την μυστική– ζωή της Φωτεινής αλλά και της ίδιας της συγγραφέως, και από την άλλη τις δημόσιες ζωές γιαγιάς και εγγονής, όπου κατά την κάλυψη από τα ΜΜΕ, γεγονότα του παρελθόντος, και ορισμένες σκέψεις και συναισθήματα έρχονται με βιαιότητα στο φως. Η ηλικιωμένη αλλά και η νεαρή φόνισσα απογυμνώνονται για χάρη τού φιλοθεάμονος κοινού από καθετί δικό τους, καθετί προσωπικό, χάνουν το δικαίωμα της ιδιωτικότητας που εξασφαλίζει προστασία από το τέρας της κοινής γνώμης, μετατρέπονται σταδιακά σε «δημόσιες γυναίκες».

Ο τόπος που δεν είναι άλλος από το Κορωπί, ιδιαίτερη πατρίδα της Ελένης Γκίκα, αγαπιέται βαθιά αλλά δεν εξυγιαίνεται, παρουσιάζεται με όλη την άγρια ομορφιά και τις ιδιαιτερότητές  του: «Η περιοχή μου είναι μια παράφορη και αλλόκοτη περιοχή.  Πηγάδια, λάμιες, νεράιδες, σπηλιές, ξωκλήσια, αρχαία μονοπάτια, ο Σφηττός, αγιογραφίες Κόντογλου, καμαρόσπιτα που γίνονται πανεπιστημιακή διατριβή και θυμίζουν νησί, φαντάσματα, ιστορίες, μύθοι, θρύλοι, μυστικά που τα κρύβει όλος ο κόσμος, αρχαιολογικά ευρήματα σε κάθε βήμα, αυτοθυσίες και εγκλήματα πάθους, όλα, όλα μαζί. Άντε να εξηγήσεις σε φίλο σου Κερκυραίο ότι εδώ έχουμε ακόμα εγκλήματα πάθους, ναι, ακόμα, σ’ αυτήν εδώ την εποχή» (σελ. 16).

 

Ελένη Γκίκα

 

Είμαστε καταδικασμένοι να επαναλαμβάνουμε την ιστορία των προγόνων μας;  Τι έφταιξε για το φονικό του 2016;  Ήταν η εσωτερίκευση της «μυθολογίας»  τής  κακοποιημένης γιαγιάς-τιμωρού από την εγγονή της που την θαύμαζε κρυφά για το θάρρος της, η αναπόδραστη μοίρα, ή το ερωτικό πάθος που οδήγησε το χέρι της νεαρής φόνισσας να αφαιρέσει την ζωή της αντιζήλου της; Διαβάζοντας αυτό το πολυσύνθετο και τόσο ιδιαίτερο μυθιστόρημα, μπορεί να κατανοηθεί καλύτερα τόσο η ψυχοσύνθεση των  δύο γυναικών, όσο και η ιστορία του τόπου όπου έγιναν τα φονικά.

Όπως η Φωτεινή καλλιεργεί τη γη, έτσι  η Ελένη Γκίκα καλλιεργεί με συνέπεια και πάθος τη λογοτεχνία. Σχεδόν σε κάθε σελίδα του βιβλίου ο έμπειρος αναγνώστης θα ανακαλύψει σημαντικούς στοχασμούς της συγγραφέως αλλά και μεγάλων διανοητών, όπως ο Ταρκόφσκι, ο Τενεσί Ουίλλιαμς, ο Παπαδιαμάντης, ο Μπόρχες, ο Τόμας Μαν κ.α. Το κείμενο που μας προσφέρει η Ελένη Γκίκα δεν αποτελεί μόνο μία ανθολόγηση ιαματικών  βοτάνων και πανέμορφων φυτών αλλά και πνευματικών λουλουδιών  που λειτουργούν τονωτικά και θεραπευτικά για το πνεύμα.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top