Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Μια ανεκτίμητη πολιτιστική προσφορά στον στενό και ευρύτερο κύκλο του
23/01/2019, 9:50 πμ

Μια ανεκτίμητη πολιτιστική προσφορά στον στενό και ευρύτερο κύκλο του

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

 

 

Αγησίλαος Αλιγιζάκης: “Όπερες, Μαντολινάτες και Καντάδες. Βαλς και συρτός στα παλιά Χανιά.  Πολιτισμός και Κοινωνία κατά την περίοδο 1878-1967”. Ιδιωτική έκδοση. Ηράκλειο Κρήτης, 2018

 

 

Στις δύσκολες μέρες μας, κατά τις οποίες οι πάσης φύσεως επιρροές και οι ξενικές επιδράσεις διεισδύουν στα κοινωνικά στρώματα ευκολότερα, και κυρίως στις μικρότερες ηλικίες,  η επινόηση, συγγραφή, έκδοση και παρουσία ενός  τέτοιου πονήματος, σχεδόν τετρακοσίων σελίδων, προξενεί όχι μόνο έκπληξη αλλά και ευχαρίστηση! Και όμως, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι ήταν αναμενόμενο για όσους τυχαίνει να γνωρίζουν εκ του σύνεγγυς τον συγγραφέα του βιβλίου, Αγησίλαο Αλιγιζάκη. Γιατρός ορθοπεδικός κατ’ επάγγελμα, αμετανόητος εραστής της τέχνης, κυρίως της μουσικής και του χορού, πολιτισμολόγος, δεν θα μπορούσε να απέχει από μια τέτοιας εμβληματικής φύσεως ερευνητική εργασία που αφορά τον γενέθλιο τόπο του, τα όμορφα Χανιά όπου μεγάλωσε, αν και γεννήθηκε στην Γένοβα της Ιταλίας. Πρόκειται για ένα βιβλίο πλουσιοπάροχο σε πληροφορίες που εμφιλοχωρεί στα μουσικά και καλλιτεχνικά δρώμενα της πόλεως των Χανίων, το οποίο αφορά το χρονικό διάστημα 1878-1967. Εντρυφώντας μέσα στις σελίδες του, ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή με όλες τις λεπτομέρειες που αφορούν το ενδιαφέρον και σαγηνευτικό ταξίδι της μουσικής κίνησης της πόλης, αλλά και της καλλιτεχνικής άλλης κίνησης, όπως ο χορός, το θέατρο και ο κινηματογράφος. Είναι στην κυριολεξία ένα πανόραμα της κοινωνικής και πολιτιστικής κίνησης των Χανίων, με άλλα λόγια. Όπως εξομολογείται ο ίδιος ο συγγραφέας, στην εισαγωγή του, ‘… είναι ένα χρονογράφημα, το οποίο αφηγείται συνοπτικά την ιστορία του πολιτισμού της πόλης των Χανίων, καθώς ανασύρει  από τη λήθη γνωστά και άγνωστα στοιχεία του πολιτιστικού  παρελθόντος, ενώ ταυτόχρονα ερμηνεύει και αξιολογεί τις πολιτισμικές εκφάνσεις…’.

Ο Αλιγιζάκης, διαιρεί την περίοδο που αναφέραμε προηγουμένως,  σε άλλες πέντε διακριτές περιόδους. Η πρώτη αναφέρεται στην γνωστή από την ιστορία περίοδο της Ημιαυτονομίας της Κρήτης (1878-1898), η δεύτερη στην Κρητική Πολιτεία (1898-1922), η επόμενη στην πολυπόθητη Ένωση με την Ελλάδα (1913-1922), η τέταρτη αφορά τον Μεσοπόλεμο (1922-1940), και τέλος η πέμπτη στην Μεταπολεμική Περίοδο (1949-1967) που φτάνει έως την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας. Μαζί με τις σχετικές εξελίξεις στο θέμα που διαπραγματεύεται ο συγγραφέας, δίνονται και ικανοποιητικά ιστορικά στοιχεία, το ιστορικό και κοινωνικό υπόβαθρο κάθε περιόδου, έτσι ώστε ο μη μυημένος με τα τοπικά γεγονότα της Μεγαλονήσου να έρθει σε επαφή με ένα λίαν ενδιαφέρον κομμάτι της ελληνικής νεότερης ιστορίας. Συμπαραστάτες του στην όλη μεγαλεπήβολη προσπάθεια, βρέθηκαν η Βικελαία δημοτική  Βιβλιοθήκη του Ηρακλείου, η Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων και φυσικά το Ιστορικό Αρχείο της Κρήτης. Περιγράφει τα προνόμια που έφερε στο προσκήνιο η Σύμβαση της Χαλέπας με την άνθηση όλων των καλλιτεχνικών εκφάνσεων της περιόδου (ίδρυση συλλόγων, έκδοση εφημερίδων, ίδρυση σχολείων, θέατρα) αλλά και την σχετική απώλεια των προνομίων αυτών με την επανάσταση του 1889. Αναφερόμενος στην περίοδο της Κρητικής Πολιτείας (1898-1922), περιγράφει την πληθώρα των ευρωπαϊκών, κρητικών, οθωμανικών και ελληνικών στοιχείων που εμφανίζονται στις καλλιτεχνικές δραστηριότητες των Χανίων, με κύριο χαρακτηριστικό την δημιουργία  δύο Φιλαρμονικών οι οποίες δίνουν σημαντική ώθηση στην μουσική παιδεία των κατοίκων. Η περίοδος πέραν όλων των άλλων, χαρακτηρίζεται και από τη διδασκαλία της κρητικής μουσικής στα σχολεία, συνεχίζοντας έτσι τη μεγάλη αυτή παράδοση. Η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, δημιουργεί καινούργια δεδομένα. Οι μαντολινάτες βρίσκονται στο προσκήνιο, οι ευρωπαϊκοί χοροί, ο κινηματογράφος και το θέατρο στην ημερησία διάταξη.  Η περίοδος του Μεσοπολέμου, δίνει τρομακτική ώθηση στα πολιτιστικά δρώμενα των Χανίων την ίδρυση και λειτουργία του Κρητικού Ωδείου, το οποίο στη συνέχεια μετονομάστηκε σε Βενιζέλειο Ωδείο. Η πόλη ταυτόχρονα αποκτά πολυάριθμες θεατρικές και κινηματογραφικές αίθουσες, ανοίγουν σχολές χορού, ενώ στον τομέα της αρχιτεκτονικής παρατηρείται η απαρχή της ανέγερσης πολυώροφων κατοικιών. Μετά το δεύτερο μεγάλο πόλεμο, και κυρίως τον εμφύλιο πόλεμο που συντάραξε τη χώρα, η πόλη προβαίνει σε μια σημαντική προσπάθεια πολιτιστικής ανάκαμψης. Σημαντικά στοιχεία αποτελούν εδώ, ο Ραδιοφωνικός Σταθμός Χανίων, το Ινστιτούτο Γκαίτε, η εξάπλωση της καντάδας, τα λαϊκά τραγούδια της εποχής. Στον κατασκευαστικό κλάδο, υπάρχει έντονη δραστηριοποίηση με την ανέγερση ξενοδοχειακών μονάδων, τραπεζών και άλλων δημόσιων κτιρίων.

 

Αγησίλαος Αλιγιζάκης

 

Η διαμόρφωση του κοινωνικού και πολιτιστικού γίγνεσθαι στο χώρο της Κρήτης και ειδικά στις προαναφερόμενες περιόδους, δεν ήταν εύκολα υπόθεση, αφού η μεγαλόνησος βίωσε μεγάλες και κοσμοϊστορικές αλλαγές και σημαντικά γεγονότα, όπως πόλεμοι, επαναστάσεις και ξενικές κατοχές,  τα οποία και της πρόσφεραν τη σημερινή όψη, και το σπουδαιότερο χωρίς να απωλέσει η κοινωνία τις  λεπτές εκείνες αποχρώσεις της κουλτούρας της. Οι υπόδουλοι κρητικοί χριστιανοί της τελευταίας εικοσαετίας του δέκατο ένατου αιώνα, μετέδωσαν με τον τρόπο τους τη χαραγμένη στα γονίδιά τους όλη την κουλτούρα του τόπου τους στις νεότερες γενιές. Ο Αγησίλαος Αλιγιζάκης περιέγραψε με τον καλύτερο, αξιοζήλευτο  και αξιοθαύμαστο τρόπο και φυσικά επάξια όλη αυτή τη μακραίωνα ιστορία της πολιτιστικής παράδοσης της πόλης των Χανίων, για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα που αναφερόμαστε. Μεγάλο μειονέκτημα της έκδοσης ίσως να αποτελεί η δυσχέρεια ανεύρεσης του βιβλίου για τους ενδιαφερόμενους αναγνώστες, αφού θα πρέπει να απευθυνθούν είτε στον ίδιο προσωπικά,  είτε στα κεντρικά βιβλιοπωλεία των πόλεων της Κρήτης.

 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top