Fractal

Το πατρικό γονίδιο στη ζωή

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

Νίκος Παναγιωτόπουλος «Ολομόναχος», εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 104

 

«Δεν υπάρχει δυσκολότερο απ’ το να είναι κανείς πατέρας- θέλω να το πω με τα λόγια του Μπρικνέρ απ’ το “Ένας καλός γιός”. Αν είναι ήρωας, συντρίβει με τη δόξα του, αν είναι κάθαρμα, με την αχρειότητά του, κι αν είναι συνηθισμένος άνθρωπος, με την μετριότητά του. Ό,τι κι αν κάνει έχει άδικο’ είτε είναι υπερβολικό είτε δεν είναι αρκετό».

Δεν είναι η πρώτη φορά κατά την οποία ο συγγραφέας φωτίζει τα του οίκου του, θέτοντας μάλιστα το χέρι επί τον τύπον των ήλων. «Ο γραφικός χαρακτήρας» είναι ένα δείγμα. Ο «Ολομόναχος» που ακολουθεί έρχεται να προστεθεί στα σπουδαία βιβλία που αγγίζουν το θέμα που τόλμησαν πολλοί και ισχυροί: Στρίνμπεργκ, Ντοστογιέφσκι, Κάφκα, Καλιότσος, Μπρικνέρ. Τη σχέση του γιου με τον πατέρα. Πάντοτε συγκρουσιακή, πάντοτε οδυνηρή, που συνεχίζεται και μετά τον θάνατο, ενίοτε πατροκτόνα, καθοριστική για τη σχέση μας με τον κόσμο.

Παρ’ όλα αυτά, ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ξεκίνησε σχεδόν με… επιστημονική φαντασία. Στο «Ο Ζίγκι από το Μάρφαν» που επανέκδόθηκε πρόσφατα με τον τίτλο «Το ημερολόγιο ενός εξωγήινου» ένας δωδεκάχρονος πιστεύει ακράδαντα ότι είναι εξωγήινος, στο «Γονίδιο της αμφιβολίας» ένας συγγραφέας υποστηρίζει στα απομνημονεύματά του ότι καταστράφηκε από την ανακάλυψη του γονιδίου του ταλέντου και στην «Αγιογραφία», ένας υπερήλικας επιχειρεί να αποτρέψει την αγιοποίηση ενός αγύρτη. Εν τούτους σε όλα και σύμφωνα με την παρατήρηση του γάλλου υπεύθυνου έκδοσης «ένας ήρωας τα βάζει με όλο τον κόσμο».

Όπως έκανε ο πατέρας του όταν ήρθε κάποτε στην Αθήνα για να επιζήσει, όπως ένοιωσε κάποτε κι ο ίδιος απέναντι στην ασφυκτικά δεσποτική στάση του πατέρα του και ενδεχομένως όπως θα κάνει ή θα νοιώσει και ο γιός του.

Για να λύσει αυτό τον γόρδιο δεσμό της μοναξιάς, μετά τον θάνατο του πατέρα του, συμπληρώνει τα κενά που τον έκαναν να είναι αυτό ακριβώς: ο σιωπηλός κι άκαμπτος πατέρας του. Για να ανακαλύψει μια σχεδόν γονιδιακή επανάληψη και στη δική του ζωή, δυσδιάκριτη μεν αλλά ωστόσο υπαρκτή. Όμως, στο μεταξύ θα έχει γίνει ο πατέρας του πατέρα του, θα έχει κι αυτός προδοθεί από μια γυναίκα, θα έχει έρθει σε ρήξη με το σύμπαν και θα χρειαστεί να σταθεί και να ξαναμαζέψει και τα δικά του κομμάτια από την αρχή, θα έχει μάθει να βλέπει, θα μπορέσει να ακούσει, για να μπορέσει, εν τέλει, να δει. Η διαπίστωσή του ωστόσο οδυνηρή και λυτρωτική:

«Βλέπεις την ειρωνεία, ε; Μπορείς να γελάσεις όσο θέλεις- το δικαιούσαι, εξάλλου. Επέλεξα το γράψιμο για να γλιτώσω, υποτίθεται, από την ασφυξία των δικών σου ονείρων και κατέληξα να μάθω από έναν Γάλλο πως δεν έγραφα τίποτε άλλο από την ιστορία σου. Έγραφα και ξανάγραφα την ιστορία σου, πριν καν τη μάθω! Την ιστορία σου που δεν μπορούσα καν να φανταστώ πως είναι και η δική μου ιστορία…»

Στην πορεία της ιστορίας τους κλειδιά και κώδικες κοινοί. Φράσεις που του είπε όταν τον αντίκρισε ετοιμοθάνατο και τρομαγμένο που του είχε πει και ο ίδιος όταν ήταν παιδί.

 

Νίκος Παναγιωτόπουλος

 

Μια ιστορία που μοιάζει με ψυχολογικό θρίλερ με ένα καλά κρυμμένο μυστικό που εντέλει τα πάντα θα εξηγεί, ένα ανεπίδοτο γράμμα προς τον πατέρα, μια αναγκαία ωστόσο συνθήκη έστω και κατόπιν εορτής. Η σχέση του με το γιο του έχει βασική προϋπόθεση τη σχέση με τον πατέρα του:

«Για να μιλήσω στον γιό μου, για να του πω ποιος είμαι, για να μη μεγαλώσει μ’ έναν άγνωστο, του οποίου η συμπεριφορά μοιάζει ακατανόητη ώρες ώρες, πρέπει πρώτα να του διηγηθώ την ιστορία του πατέρα μου. Και πρέπει, νομίζω, να του την πω αρχικά λειψή, όπως την ήξερα μέχρι πολύ πρόσφατα, γιατί αυτή η λειψή ιστορία, όσα δεν ειπώθηκαν, όσα σκοπίμως αποσιωπήθηκαν, περιγράφουν με τον πιο εμφατικό μάλιστα τρόπο τη γραμμή που μας ενώνει, μια γραμμή αίματος ασφαλώς’ μια λεπτή κόκκινη γραμμή που άλλοτε μοιάζει με θηλιά γύρω απ’ τον λαιμό μας, κι άλλοτε πάλι με εκείνο το σκοινί που δένει τα μέλη μιας ορειβατικής ομάδας μεταξύ τους, αλλά και με τη ζωή την ίδια, την ώρα που δοκιμάζουν να βγάλουν από την κορυφή τη γλώσσα τους στον θάνατο».

Μια ιστορία αληθινή και σπαρακτική, γοητευτική και συμπαντική, που αποκαλύπτει το γονίδιο ακόμα και της αντιδραστικής συμπεριφοράς μας, από τον άποψη ότι ο άνθρωπος αρχικά πάντα επαναστατεί. Οφείλει ακόμα και απέναντι στον ίδιο του τον εαυτό να επαναστατεί.

 

 

Δημοσιεύθηκε στον Φιλελεύθερο

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top