Fractal

Η αγριότητα της ζωής

Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη //

 

Patrick Hamilton «Οι σκλάβοι της μοναξιάς», Μετάφραση: Κατερίνα Σχινά, εκδ. Στερέωμα

 

O Πάτρικ Χάμιλτον ήταν Άγγλος θεατρικός συγγραφέας και μυθιστοριογράφος. Γεννήθηκε το 1904 και πέθανε από κίρρωση του ήπατος λόγω αλκοολισμού το 1962. Μαρξιστής, “αντικαπιταλιστής”, και περιθωριακός ο ίδιος, σαγηνεύτηκε από τις κατώτερες κοινωνικές τάξεις και από την ατμόσφαιρα ενός Λονδίνου που δεν υπάρχει πια. Η πρώτη του επιτυχία ήταν το θεατρικό έργο «Rope» (Βρόχος), ενώ έγραψε, μεταξύ άλλων, τις τριλογίες «Twenty Thousant Streets under the sky» και «Τριλογία του Gorse», και τα μυθιστορήματα «Craven House», The siege of Pleasure”, «Hangover Square» και «Οι σκλάβοι της μοναξιάς ».

Είναι επιτυχία για ένα μυθιστόρημα όταν ο συγγραφέας του καταφέρει να σε βάλει μέσα σε ένα κλίμα, να σε εισάγει κάπου «αλλού», σε έναν χρόνο άλλο που όμως θα δίνει την αίσθηση του παρόντος. Ενός παρόντος «ζεστού», άμεσου, που είναι οικείο. Διαβάζοντας τον Πάτρικ Χάμιλτον και «τους σκλάβους της μοναξιάς» (Εκδόσεις στερέωμα, 2017), σε εξαίρετη μετάφραση της Κατερίνας Σχινά, αισθάνεσαι ότι ο συγγραφέας έχει πετύχει να «στήσει τα σκηνικά του», να μοιράζει ρόλους, να μας χαρίσει ένα τοπίο και μια εποχή, εντρυφώντας σε μια καθημερινότητα όπου τα πρόσωπα έχουν από πάνω τους σαν βαριά σκιά τον Β’ Παγκόσμιο και ό,τι αυτός συνεπάγεται. Μια αισθαντικότητα μοναδική μέσω υποβλητικής ατμόσφαιρας, και μιας τεχνικής που συναρπάζει τον αναγνώστη.

Βασική ηρωίδα είναι η δεσποινίς Ρόουτς, μια μοναχική γυναίκα γύρω στα σαράντα που επιλέγει να περνά τις μέρες της στην πανσιόν μιας μικρής επαρχιακής πόλης, αρνούμενη το πολύβουο Λονδίνο που δέχεται συνεχείς βομβαρδισμούς. Οι ιδιάζοντες και περίεργοι, αλλά και εντελώς διαφορετικοί μεταξύ τους κάτοικοι της πανσιόν, οι καθιερωμένες βραδιές, η ρουτίνα και η συνήθειας της αλλόκοτης συντροφιάς δίνουν έναν τόνο γραφικότητας στο βιβλίο. Η ηρωίδα μας αποφεύγει τις συγκρούσεις, απομονώνεται συχνά, αλλά πλήττει κιόλας μέχρι που στη ζωή της μπαίνει ένα ακόμα ετερόκλητο στοιχείο. Την μοναξιά της ταρακουνά η παρουσία ενός αμερικανού Υπολοχαγού με τον οποίο εμπλέκεται. Την ζωή της ταρακουνά η «φίλη »Βίκυ που με τις αθέμιτες τακτικές της δίνει άλλη διάσταση στις καταστάσεις. Τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται σε ό,τι την αφορά. Η ηρωίδα του Χάμιλτον, που ο ίδιος δείχνει να αγαπά και να συμμερίζεται πιότερο από όλους, βρίσκεται εκτεθειμένη. Τρία μέτωπα ανοιχτά και πώς να κινηθεί; Mια μικρογραφία του σκληρού πολέμου που μεταφέρεται στην καθημερινή ζωή και πρακτική. Μήπως οι δαίμονες που έχει να αντιπαλέψει ο άνθρωπος στην σκληρή πολλάκις καθημερινότητά του δεν είναι διόλου αμελητέοι; Πού είναι η αλήθεια και πού το ψέμα, πόσα μπορεί να αντέξει τελικά η ανθρώπινη συνείδηση;

 

Patrick Hamilton

 

Ο Χάμιλτον, θεατρικός συγγραφέας ο ίδιος, δίνει στον απαιτητικό αναγνώστη «θεατρικές» σκηνές, ζωντανεύει πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις με απαράμιλλη τέχνη, αποτελώντας κατά πολλούς μια «ανάλογη του Ντίκενς αφηγηματική φωνή». Ο κάθε ήρωας μικρός ή μεγάλος παίζει το ρόλο του και συνάδει με το τοπίο της ιστορίας. Εξαιρετική η αίσθηση όταν ο τριτοπρόσωπος αφηγητής  πλησιάζει την βασική ηρωίδα, αποκαλύπτει τις σκέψεις της, ξεδιπλώνει την ψυχολογία της. Και είναι συχνά η λεπτομέρεια που κάνει τη διαφορά, όχι μια λεπτομέρεια ανούσια, αλλά μια λεπτομέρεια που φωτίζει πιο πολύ την ψυχολογία της  υπομονετικής δεσποινίδος Ρόουτς κατά το δικό της ταξίδι επιβίωσης. Ο πόλεμος για εκείνη «είναι συνώνυμο της φθοράς και της στέρησης» όπως χαρακτηριστικά γράφει η  βραβευμένη με Νόμπελ Λογοτεχνίας συγγραφέας Doris Lessing που υπογράφει την εισαγωγή του βιβλίου.

Το θέμα με το Χάμιλτον ότι είναι τόσο πειστικός ως μυθιστοριογράφος τη στιγμή που και η ίδια του η ζωή θυμίζει μυθιστόρημα. Μια ζωή με έντονη δραματικότητα, γεμάτη ως επί το πλείστον δυσάρεστες εμπειρίες: αλκοολισμός, δύσκολα παιδικά χρόνια, αποτυχημένοι έρωτες, σημαντικό ατύχημα που τον παραμόρφωσε, η υφή των πολιτικών του πεποιθήσεων. Όλα αυτά  ασυνείδητα ή ενσυνείδητα διαμορφώνουν αυτόματα έναν συγγραφικό εαυτό διαποτισμένο με (μαύρο) χιούμορ, αλλά και κυνισμό, με ειρωνεία, αλλά και τρυφερότητα και έρχονται μοιραία να συμπληρώσουν το ταλέντο. Και το θέμα είναι ότι οι ήρωές του τού μοιάζουν, ή εν τέλει έχουν κάτι από αυτόν.

Δεν πρόκειται για εύκολο ανάγνωσμα, αλλά για ένα καλοδουλεμένο και καλοσχεδιασμένο μυθιστόρημα, με πολλές ανατροπές στην πορεία, που αρχικά δεν τις φαντάζεται ο αναγνώστης. Ένα βιβλίο που δεν έχει διδακτικό τόνο, κι όμως διδάσκει. Ένα δυνατό βιβλίο για το ψηλάφισμα της ανθρώπινης ψυχολογίας πιο πολύ, αλλά και την αγριότητα της ζωής.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top