Fractal

Ιστορίες καθημερινής τρέλας και ποίησης

Γράφει ο Ευάγγελος Γραμματικόπουλος // *

 

Τσάρλς Μπουκόφσκι «Οι σημειώσεις ενός πορνόγερου», Μετάφραση: Τέο Ρόμβος, εκδ. Απόπειρα 2011, σελ. 153

 

Μπορεί κάτι αμόλυντα αληθινό στην λογοτεχνία να εκφραστεί μέσα από ακατάσχετες βωμολοχίες που φτάνουν στα όρια του αποκρουστικού; Η περίπτωση του Τσαρλς Μπουκόφσκι (Henry Charles Bukowski) μας βεβαιώνει για κάτι τέτοιο και με το παραπάνω. Είναι δυνατόν οι ιστορίες ενός έκφυλου αλκοολικού μεσήλικα που διηγούνται τις σκυλίσιες του μέρες να αξίζουν της προσοχής μας; Διαβάζοντας τις Σημειώσεις ενός Πορνόγερου μπορεί κανείς εύκολα να κάνει τις διαπιστώσεις του από τις πρώτες κιόλας σελίδες.

 

Είναι Μάης του 1967, ο Μπουκόφσκι είναι 47 ετών και παραμένει παντελώς άγνωστος στο ευρύ αμερικανικό κοινό έχοντας καταφέρει ελάχιστα από όσα προσδοκούσε λογοτεχνικά τόσα χρόνια. Τότε ο εκδότης μιας νεοσύστατης, περιθωριακής εφημερίδας του Λος Άντζελες, της Open City, γνωρίζοντας την δεινότητα της γραφής του θα του προσφέρει μια εβδομαδιαία στήλη, το περιεχόμενό της οποίας επαφίεται καθαρά στην κρίση του συγγραφέα της. Ο Μπουκόφσκι θα διαλέξει τον αντιπροσωπευτικό για τον εαυτό του τίτλο: Σημειώσεις ενός Πορνόγερου (Notes of a Dirty Old Man) και θα αρχίσει να καταγράφει ιστορίες καθημερινής τρέλας από την άσωτη ζωή του καθώς και σκέψεις του πάνω στον κόσμο και τα πράγματα.

 

Αυτή η περιώνυμη σήμερα στήλη του δεν θα αργήσει να τραβήξει το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού και θα του χαρίσει για πρώτη φορά την αναγνώριση που τόσο επιζητούσε και την οποία δεν του είχαν προσφέρει έως τότε τα ποιήματα και τα διηγήματα που είχε εκδώσει. Θα πάψει έτσι να αναζητά ο ίδιος εναγωνίως αναγνώστες για το έργο του, τώρα πια θα είναι οι ίδιοι οι αναγνώστες που κάθε εβδομάδα θα αναζητούν να τον διαβάσουν στα τεύχη της εφημερίδας σε κάθε γωνιά αυτής της πόλης. Τα γράμματα των θαυμαστών και κυρίως των θαυμαστριών – πολλά από τα οποία δημοσιεύονται αυτούσια στη στήλη του – μαρτυρούν την ασυνήθιστη σχέση που έχει αναπτύξει ο ιδιόρρυθμος αρθρογράφος με το κοινό του. Η αντισυμβατική του στήλη όμως δεν θα αργήσει να τραβήξει και τα βλέμματα του καχύποπτου FBI το οποίο θα συντάξει έναν πλήρη φάκελο για το πρόσωπό του. Παρόλα αυτά, δεν θα καταφέρει εν τέλει να ανακαλύψει τίποτα εναντίον του το οποίο να μην το έχει ήδη εξομολογηθεί ο ίδιος με την γνωστή αυτοπεποίθηση του στους αναγνώστες του.

 

 

Το βιβλίο με τον ομώνυμο τίτλο, Σημειώσεις ενός Πορνόγερου, θα εκδοθεί το 1969 και θα αποτελέσει μια συλλογή των άρθρων-διηγημάτων που έγραψε ο Μπουκόφσκι κατά το διάστημα εκείνο για λογαριασμό της εφημερίδας. Οι ιστορίες του, ως επί το πλείστον αυτοβιογραφικές, αφορούν τον (υπό)κοσμο του περιθωρίου στον οποίον ζει και περιλαμβάνουν τις εμπειρίες του με το αλκοόλ, τις πόρνες, τον ιππόδρομο και την συγγραφή, τα βιώματά του από σπαρταριστές συζητήσεις, αιματηρούς καυγάδες και απίστευτες περιπέτειες, δηλαδή όσα γεγονότα του προκάλεσαν εντύπωση και έχει να πει κάτι για αυτά. Γιατί πάντα έχει κάτι να πει. Ο Μπουκόφσκι γίνεται λυρικός και αποτρόπαιος, χοντροκομμένος και πνευματώδης όποτε θέλει. Χρησιμοποιεί το ίδιο χαρακτηριστικό του ύφος για να διηγηθεί ένα πολυήμερο πάρτι ακολασίας ή για να αποτυπώσει την σκέψη του για θέματα όπως η αυτοκτονία, η επανάσταση και η δολοφονία του Κένεντι. Ο βρώμικος ρεαλισμός του σε απογυμνώνει σοκαριστικά από κάθε μορφή βαυκαλίζουσας αντίστασης προς την ωμή πραγματικότητα ενώ ταυτόχρονα το έντονα εξομολογητικό του ύφος σου παραδίδει τα πράγματα όπως δεν σου έχουν αποκαλυφθεί ξανά στο παρελθόν, σαν σε ένα κρυστάλλινο φως. Και τελικά διαπιστώνεις ότι μπορείς να διδαχθείς πολλά πράγματα από αυτόν τον πορνόγερο.

 

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ:

Εδώ στις Ηνωμένες Πολιτείες ιδιαίτερα, έχουν μεγαλοποιήσει το σεξ πολύ περισσότερο από την απλούστατή του σημασία. Μια γυναίκα με σέξυ σώμα το μετατρέπει αμέσως σε όπλο για ΥΛΙΚΕΣ απολαβές (…).  Έτσι για μερικούς συγγραφείς, συμπεριλαμβανομένου και του γεμάτου εξαιρετική αναίδεια Μπουκόφσκι, το σεξ είναι προφανώς μια τραγική κωμωδία. Δεν γράφω γι’ αυτό επειδή είμαι άβουλο όργανό του. Αλλά επειδή το θεωρώ κωμικό θέατρο στο οποίο κλαις λιγάκι ανάμεσα στις πράξεις. Ο Τζιοβάνι Βοκάκιος έγραψε πολύ καλύτερα γι’ αυτό. Είχε την κατάλληλη απόσταση και το κατάλληλο στυλ. Εγώ είμαι ακόμα πολύ κοντά στο στόχο για να το καταφέρω. Ο κόσμος πιστεύει απλά πως είμαι πορνόγερος.

 

Οι Σημειώσεις ενός πορνόγερου κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις  «Απόπειρα» (μτφ. Τεος Ρόμβος, Ντίνα Σωτήρα, Α΄ Έκδοση 1984), ενώ οι λάτρεις των κόμικς μπορούν να απολαύσουν τις ίδιες ιστορίες σε εικονογραφημένη μορφή από τις εκδόσεις Σανγκάη (σχέδιο Matthias Schultheiss,  2014).

 

Για επίλογος επιλέχθηκε η “γελαστή καρδιά” με τη φωνή του Τομ Γουέιτς.

 

 

* O Ευάγγελος Γραμματικόπουλος είναι φιλόλογος.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top