Fractal

Με το βλέμμα στραμμένο στην παράδοση

Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη //

 

«Ο Ντρούφυ το σαλιγκαράκι και άλλες ιστορίες», Αγγελική Σιδηρά, εικονογράφηση: Καίτη Δουνούκου, εκδ. Κουκούτσι 2017, σελ. 64

 

Εμείς που αγαπάμε το παιδικό βιβλίο για πολλούς λόγους χαιρόμαστε να διαβάζουμε συγγραφείς που σέβονται τους μικρούς αναγνώστες. Κρατώ στα χέρια μου το βιβλίο της ποιήτριας Αγγελικής Σιδηρά «Ο Ντρούφυ το σαλιγκαράκι και άλλες ιστορίες» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κουκούτσι σε κλαστικού ύφους εικονογράφηση από την Καίτη Δουνούκου και με την παρακάτω τρυφερή αφιέρωση: «στον Πορφύριο που ανέτειλε στη δύση της ζωής μου».

Στην πρώτη από τις επτά ιστορίες με τίτλο «Η επιγραφή» παρακολουθούμε την αγωνία της μικρής Άννας από τη στιγμή που ο κ. Ξερόλας επεσήμανε πως εκείνη και οι γονείς της είχαν ονόματα «καρκινικά». Επειδή την τρόμαζε η λέξη, κάκιωνε μαζί του, ένιωθε ώρες ώρες να τον μισεί, έκανε συνεχώς μαύρες σκέψεις, κόντευε να πάθει κατάθλιψη. Όταν η συμπεριφορά της τροποποιήθηκε επικίνδυνα, οι γονείς της θορυβημένοι, της έκαναν εξετάσεις. Ώσπου ένα τετραήμερο ταξίδι την Κωνσταντινούπολη, έδωσε λύση στο μυστήριο που βασάνιζε την ψυχή της. Έμαθε πια πως «καρκινική είναι μια λέξη ή μια φράση που αν τη διαβάσεις ανάποδα, ακούγεται ίδια, όπως αν τη διαβάσεις κανονικά. Για παράδειγμα, τα ονόματα της ίδιας και των δικών της είναι καρκινικά. Πρόσεξε: ΣΑΒΒΑΣ, ΗΒΗ, ΆΝΝΑ.» Μετά από αυτό ησύχασε εν τέλει.

Στη δεύτερη ιστορία πρωταγωνίστρια είναι μια ελιά, μέσα στην κουφάλα της οποίας έμπαινε η Αγγελικούλα για να ξεκουραστεί. Και η Αγγελικούλα βαριόταν όλο τις ίδιες ιστορίες, προτιμούσε να ακούει για τον Χιονάτο, τον Κοκκινοσκούφη και τον Ωραίο Κοιμισμένο. Έτσι η γιαγιά Ελιά αντέστρεφε με ευκολία τα γνωστά παραμύθια, τα διηγιόταν αλλιώς, ώστε να συναρπάζουν την μικρή απαιτητική της ακροάτρια και τα κατάφερνε μια χαρά. Ώσπου κάποια στιγμή έμπλεξε τη μυθολογία με την χριστιανική παράδοση και έκανε την Αγγελικούλα να πει: «Αχ, γέρασες και ξεκουτιάθηκες. Μια μου λες για τον Απόστολο Παύλο και μια για τον Ποσειδώνα. Τα ‘χεις κάνει όλα αχταρμά στο κεφάλι σου. Δεν μπορώ να σ’ ακούω άλλο. Θα φύγω.» Μα λίγο πριν φύγει η ελιά της επιβεβαίωσε ότι στον ίσκιο της την τελευταία εκείνη νύχτα αναπαύθηκε ο Χριστούλης!

Με κάθε ευκαιρία η Σιδηρά επιστρέφει στη παράδοση, δομεί τις ιστορίες της έτσι ώστε να αναφέρεται σε κάποιο κομμάτι της. Δεν είναι μοντέρνα ούτε μεταμοντέρνα στη γραφή της. Γνωρίζει μυθολογία και την εμπλέκει επιδέξια κάθε φορά μέσα στις σύντομες ιστορίες της που δίνουν έναυσμα για σκέψη και προβληματισμό στα παιδιά.

Στην τρίτη ιστορία ο Ντρούφι διηγείται την ιστορία του στον μικρό Γιωργάκη. Άλλος ένας ήρωας προσωποποιημένος μας ταξιδεύει στη Μινωική Κρήτη και διηγείται την ιστορία της Αριάδνης και του Θησέα που σκότωσε τον Μινώταυρο με την εξυπνάδα και τη δύναμή του. Αλλά ο Ποσειδώνας θέλησε να τιμωρήσει τον ήρωα Θησέα που προκάλεσε τον θάνατο του πατέρα του Αιγέα.

Έτσι, τον καταράστηκε «να ζει για πάντα κουβαριασμένος σ’ ένα τόσο δα σπιτάκι, μικρογραφία του λαβύρινθου, και στο κεφάλι του να φυτρώσουν δυο μικρά κέρατα σαν εκείνα του Μινώταυρου».

 

Αγγελική Σιδηρά

 

Παρακάτω τις εντυπώσεις κλέβει η γατούλα Σούγκαρ που οσμίζεται το κακό από μακριά. Στην περίπτωσή μας το κακό είναι μια πυρκαγιά που ευτυχώς σβήστηκε γρήγορα από τους γειτόνους χωρίς θύματα. Σ’ αυτή την ιστορία η Σιδηρά μπλέκει σκηνικά από την αρχαία Ελλάδα, την Πυθία, τους χρησμούς, την Κασσάνδρα, τον Τειρεσία. Με κάθε αφορμή ανατρέχει σε πράγματα που τα παιδιά μας οφείλουν να γνωρίζουν. Τα παιδιά που ζουν και αναπτύσσονται στην εποχή της ταχύτητας και του εύκολου εντυπωσιασμού συχνά πέφτουν σε παγίδες να ακολουθούν υπερήρωες και να υιοθετούν λανθασμένα πρότυπα. Αγνοούν βασικά πράγματα από την ιστορία του τόπου τους και των προγόνων τους. Χωρίς διδακτισμό η Σιδηρά προσπαθεί να τους τα υποδείξει, ή, αλλιώς, να τα εισάγει μέσα στον κόσμο τους! Τα κείμενά της δεν διακρίνονται για την γρήγορη δράση, την πλοκή με τους ποικίλους χαρακτήρες με τα ξενόφερτα ονόματα και τις εξυπνακίστικες ατάκες. Τα κείμενά της χαρακτηρίζονται από μια καλαισθησία και παραπέμπουν σε μια καλλιέργεια ψυχής και ένα ήθος μοναδικό.

Γίνεται μια μορφή που συναντάμε μέσα σε ένα παραμύθι να ξεπεταχτεί ξαφνικά και να πάρει σάρκα και οστά; O Θοδωρής ταξίδεψε με τον Βουκεφάλα που γεννήθηκε από τα παραμύθια του παππού του που είναι καταπληκτικός παραμυθάς. Ακόμα, τι σχέση έχει μια βόλτα «στα Κουτουρού» με την Ιθάκη του Καβάφη; Και τα δύο σημαίνουν «τον μαγικό προορισμό», το πιο όμορφο μέρος του κόσμου, το μεν για τα παιδιά, το δε για τους μεγάλους!

Όσο για τα ελάφια της Μαριάννας… άλλη μια απίθανη ιστορία που συνδέει θαυμαστά μια ιστορία από την Παλαιά Διαθήκη και μια ιστορία από την Ιλιάδα! Δύο ελάφια τα ελάφια πήραν τη θέση του Ισαάκ και της Ιφιγένειας στον εξιλαστήριο βωμό σε χρόνους ασύμβατους, σε καιρούς άλλους! Τι σχέση έχουν αυτά με τα ζωάκια ενός παιδιού και τι διαστάσεις παίρνουν οι ιστορίες μέσα στο παιδικό μυαλό, το ανακαλύπτει κανείς μόλις διαβάσει το βιβλίο.

Κλείνοντας, θέλω να θίξω το θέμα της γλώσσας, τα σωστά, τα ολοκληρωμένα ελληνικά. Την πλούσια έκφραση! Που λείπει σήμερα, δυστυχώς από πολλούς συγγραφείς παιδικών βιβλίων, που χρησιμοποιούν τις ευκολίες των καιρών, των συγκυριών και του πνεύματος της εποχής για να κάνουν «επιτυχίες» εμπορικές, αδιαφορώντας τις περισσότερες φορές για το ύψος, αλλά και το βάθος όσων γράφουν και εκδίδουν.

 

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top