Fractal

«Το Μαγικό Ελάχιστο»

Γράφει ο Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης // *

 

Χριστόφορος Λιοντάκης “Ο Μεγάλος Δρόμος”, εκδόσεις Γαβριηλίδη 2017

 

Είναι γνωστό ότι τα παιδικά χρόνια παραμένουν ανεξίτηλα χαραγμένα στη μνήμη και στην καρδιά. Πλημμύρα οι αναμνήσεις, καλές και κακές, από την οικογένεια και το περιβάλλον που μεγαλώνει ένα παιδί. Πρωταγωνιστές η παιδική φαντασία και η ψυχική ευαισθησία που, το ασήμαντο και μικρό για τον ενήλικα το κάνουν σημαντικό και μεγάλο για τον λιλιπούτειο άνθρωπο. Σ΄ αυτόν τον παιδικό μικρόκοσμο οι σχέσεις, τα συναισθήματα, οι πράξεις, τα γεγονότα και οι χώροι δράσεις, όλα μεγεθύνονται. Με αυτές τις μικρομέγαλες διαστάσεις «παίζει» και μαγεύει ο Χριστόφορος Λιοντάκης καταξιωμένος ποιητής της γενιάς του ’70 στη συλλογή αφηγημάτων Ο Μεγάλος Δρόμος, εκδόσεις Γαβριηλίδη, Αθήνα 2017.

Ο ποιητικός λόγος με τα πλούσια και ευφάνταστα καλολογικά στοιχεία «μιλά» στο θυμικό του αναγνώστη, καθώς μεταφέρει με λογοτεχνική χάρη – μέσω του παιδικού βλέμματος – τον πολιτισμό και τη ζωή της μεταπολεμικής κρητικής υπαίθρου. Με καμβά το χωριό του το Ίνι Ηρακλείου στην Κρήτη και τη φύση που το περιτριγυρίζει, ο ποιητής-συγγραφέας απλώνει με μαεστρία τα χρώματα της ποιητικής του παλέτας αφηγούμενος τα παιδικά βιώματα της τρυφερής πρώτης δεκαετίας της ζωής του. Διάχυτη η αθωότητα, μεγάλες και πολλές οι απορίες, σκληρός ο αγώνας της καθημερινής επιβίωσης, μόνιμοι σύντροφοι η φτώχεια και η δίψα για ζωή.

Τα μικρά αφηγήματα ξεκινούν με την παραλλαγμένη φράση που συνοδεύει τον νεοκλασικό πίνακα του Νικόλα Πουσέν «in (αντί et) Arcadia ego», καθώς ο συγγραφέας θέλει να τονίσει την «δική του ευδαίμονα Αρκαδία». Αυτή η Αρκαδία των παιδιών χρόνων ισορροπεί μεταξύ ρεαλισμού και εξιδανίκευσης με την  βοήθεια του λυρικού στοιχείου, το οποίο έχει διττό σκοπό∙ την περιγραφή της φύσης και την έκφραση του νοσταλγικού συναισθήματος που με τη σειρά του κρύβει τον νόστο, την ανάγκη επιστροφής στις ρίζες της καταγωγής του.

Η περιγραφή της μικροκοινωνίας του χωριού γίνεται με την ενεργοποίηση όλων των αισθήσεων του αναγνώστη∙ τις μυρωδιές και τις εικόνες της φύσης, τις μελωδίες των τραγουδιών ανακατεμένες με τους ήχους του χωριού και της κρητικής υπαίθρου, τις μυρωδιές και τις γεύσεις του σπιτικού φαγητού, τα μητρικά και τα πρώτα ερωτικά χάδια, καθώς και τις εικόνες του παλιού σινεμά και του μπερντέ του καραγκιόζη. Με τον τρόπο αυτό, ο αναγνώστης έχει την αίσθηση ότι ο ποιητής τον προσκαλεί να χορέψουν ένα παραδοσιακό κρητικό συρτό στο πανηγύρι του χωριού του. Γιατί ο λόγος του ποιητή είναι μουσικοχορευτικόςˑ το μουσικό χαλί που στρώνεται από το λαγούτο δεν είναι άλλο από τις περιγραφές της φύσης, ενώ οι όρτσες της λύρας ταυτίζονται με τα συναισθήματα που γεννιούνται από τις σχέσεις με τους φίλους, τον παιδικό έρωτα, τους γονείς, τη γιαγιά, τους συγγενείς και τους γείτονες. Όλα αυτά δίνονται με λόγο λιτό, πυκνό νοημάτων, αφαιρετικό, ένα «μαγικό ελάχιστο», όπως ο ίδιος αναφέρει.

 

Χριστόφορος Λιοντάκης

 

Τα μικροαφηγήματα έχουν μοντερνιστικά στοιχεία γραφής, καθώς ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τον «εσωτερικό μονόλογο» και την «ροή συνείδησης», όπως φαίνεται από την πρωτοπρόσωπη αφήγηση και την μη γραμμική περιγραφή των γεγονότων στο χρόνο. Αυτό γίνεται φανερό, καθώς παρόν και παρελθόν αλληλοεπικαλύπτονται και εναλλάσσονται. Σημαντική είναι επίσης και η χρήση του ονειρικού στοιχείου, η οποία γίνεται μέσω της «αυτόματης γραφής» (δάνειο από τον Υπερρεαλισμό) με την εικόνα της δεκαοκτάχρονης μητέρας του συγγραφέα-ποιητή στο «Ενύπνιο». Με αυτή την τεχνική μεταφέρει τον αναγνώστη στα βάθη της πονεμένης του ψυχής.

Αναμφισβήτητα μόνο ένας ποιητής της ανεγνωρισμένης αξίας του Χριστόφορου Λιοντάκη θα μπορούσε να γράψει την ιστορία των παιδικών του χρόνων με τέτοια γλαφυρότητα μετατρέποντας τον γραπτό λόγο σε ζωντανό προφορικό και την αφήγηση σ’ έναν ύμνο δοξαστικό για τη ζωή, τη φύση και τον άνθρωπο.

 

«ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ

Στο πείσμα του χρόνου, πρωτομάστορα της φθοράς, όπως τον είπανε, πάντα κάτι μένει ανεξίτηλο. Πολλά τα ανεξίτηλα στα δικά μου παιδικά χρόνια. Πολλά δεν χώρεσαν εδώ, από δική μου μάλλον ανικανότητα. Άλλα αντιστάθηκαν∙ καλύτερα να μείνουν για πάντα μυστικά.

Ο χρόνος και πάλι, όπως πάντα, θα έχει τον τελικό λόγο».

Χριστόφορος Λιοντάκης

 

 

* Ο Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης είναι ιατρός ορθοπεδικός και πολιτισμολόγος. Κατάγεται από τα Χανιά και εργάζεται στο ιατρείο του στο Ηράκλειο Κρήτης. Είναι συγγραφέας πέντε ερευνητικών βιβλίων για την μουσικοχορευτική παράδοση της Κρήτης και χορευτής ελληνικών παραδοσιακών χορών για 36 χρόνια.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top