Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ποιος άλλος από τον ουτοπιστή μπορεί να φτιάξει μια ουτοπία;
23/12/2015, 12:06 μμ

Ποιος άλλος από τον ουτοπιστή μπορεί να φτιάξει μια ουτοπία;

Γράφει ο Βαγγέλης Γραμματικόπουλος // *

 

o_kyklos«Ο Κύκλος» του Ντέιβ Έγκερς, εκδ. Κέδρος

 

Οι πρόσφατες αποκαλύψεις του Έντουαρντ Σνόουντεν δεν αφήνουν κανένα περιθώριο αμφιβολίας: πρόθεση των μυστικών υπηρεσιών των ισχυρότερων κρατών του κόσμου είναι η άμεση πρόσβαση στην ιδιωτική ζωή των ανθρώπων σε παγκόσμια κλίμακα.

Από την άλλη, ιντερνετικές εταιρίες-κολοσσοί και μέσα κοινωνικής δικτύωσης (βλ. Google, Facebook κτλ.) κατηγορούνται όλο και συχνότερα για μονοπωλιακές τάσεις και προσπάθειες επιρροής των επιλογών των χρηστών με αθέμιτα μέσα. Τα παραπάνω δεν θα μπορούσαν να αποκτήσουν τέτοια ισχύ χωρίς την συμβολή της σύγχρονης ψηφιακής τεχνολογίας. Η διαδικτυακή επανάσταση αποτελεί το μεγαλύτερο πολιτισμικό γεγονός των τελευταίων αιώνων που έφερε όμως ταυτόχρονα  και τα δεινά του. Σε ένα παρόμοιο σκηνικό διαδραματίζεται το πρόσφατο μυθιστόρημα του αξιόλογου Αμερικανού Ντέιβ Έγκερς, ο Κύκλος, σε μια ζοφερή διαδικτυακή πραγματικότητα που δεν απέχει πολύ από την σημερινή.

Η ιστορία εντούτοις αρχίζει με τον πιο ειδυλλιακό τρόπο. Το κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας, η νεαρή Μέι Χόλαντ, πραγματοποιεί το όνειρο εκατομμυρίων νέων σήμερα και με την βοήθεια της καλύτερης φίλης της, Άνι, προσλαμβάνεται από τον Κύκλο, την μεγαλύτερη διαδικτυακή εταιρία του κόσμου. Ενθουσιασμένη από την ευκαιρία ζωής που της προσφέρεται έρχεται αντιμέτωπη με μια πραγματικότητα που ξεπερνά ακόμα και τις πιο υπέρμετρες προσδοκίες της. Οι απέραντες υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις και οι αμέτρητες, υλικές και μη, παροχές για τους προνομιούχους εργαζόμενους του Κύκλου την κάνουν να αισθάνεται τυχερή. Η συναναστροφή με ταλαντούχους συναδέλφους που αποτελούν τα καλύτερα μυαλά της εποχής τους και η συμμετοχή σε ένα παγκόσμιο διαδικτυακό κίνημα που επιχειρεί να επιφέρει μια επαναστατική αλλαγή στον κόσμο αποτελούν τους κύριους λόγους για να νιώθει περήφανη. Η Μέι γνωρίζει πως βρίσκεται στο κέντρο των εξελίξεων.

Στόχος του Κύκλου είναι η άμεση δυνατότητα πρόσβασης του κοινού σε κάθε πληροφορία και η απόλυτη διαφάνεια κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας. Μέσα από την ενοποίηση των τραπεζικών λογαριασμών, των προφίλ σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, των λογαριασμών ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και των αγορών σε μία ηλεκτρονική ταυτότητα μοναδική για κάθε χρήστη, με το όνομα Αληθινό Εγώ, επιχειρείται η απαλοιφή οποιουδήποτε αναληθούς, κακόβουλου και εγκληματικού στοιχείου υπάρχει στο διαδίκτυο και κατ’ επέκτασιν στην κοινωνία. Μια νέα παγκόσμια ηθική στήνεται περιμετρικά του Κύκλου.

Το συγκεντρωτικό σύστημα του Κύκλου, παρ’ όλες τις φαινομενικά αγαθές προθέσεις του και χρησιμοποιώντας το πρόσχημα της διαφάνειας, εισηγείται την καταστρατήγηση του ιδιωτικού βίου. Μότο της εταιρίας με τα εκατομμύρια χρηστών ανά τον κόσμο αποτελεί η φράση: “Η ιδιωτικότητα είναι κλοπή”. Μία μετά την άλλη οι κυβερνήσεις εμπιστεύονται τη δημοκρατία τους στα εργαλεία και τις πρακτικές του Κύκλου. Η Μέι είναι ενθουσιασμένη καθώς το εγχείρημα της εταιρίας οδεύει προς την πλήρη ολοκλήρωσή του. Όμως λίγο πριν συμβεί αυτό, ένας μυστηριώδης συνάδελφος την πλησιάζει αναστατώνοντας τον κόσμο της και επιχειρεί να της αποκαλύψει τους πραγματικούς σκοπούς της εταιρίας…

 

o_kyklos_cover

 

Ο Κύκλος του Ντέιβ Έγκερς, ήδη παγκόσμιο best seller, έχει μεταφραστεί σε 22 γλώσσες, ανάμεσα στις οποίες και τα ελληνικά (εκδόσεις Κέδρος, Ιανουάριος 2015, μτφρ. Ιλάειρα Διονυσοπούλου), γεγονός που φανερώνει την σπουδαιότητα του αξιόλογου σύγχρονου συγγραφέα.  Η απόφαση του Έγκερς να καταπιαστεί με ένα θέμα φουτουριστικό, μολονότι όχι τόσο ουτοπικό, που εστιάζει σε μια δυστοπία του διαδικτύου και της τεχνολογίας ενέχει αρκετούς κινδύνους, όπως η ανάλωση σε υπερβολές, κοινοτοπίες και κινδυνολογίες (τις οποίες ως επί το πλείστον αποφεύγει δεξιοτεχνικά). Ο Κύκλος είναι ένα έργο το οποίο θα μπορούσε κανείς να το παρομοιάσει με ένα σύγχρονο οργουελικό 1984 ή με έναν χαξλεϊκό Θαυμαστό καινούριο κόσμο, αν ο πήχης για κάτι τέτοιο δεν είχε τεθεί ήδη πολύ ψηλά.

Ο Κύκλος μπορεί να μην είναι το καλύτερο βιβλίο του Έγκερς (βλ. Zeitoun, What is the what και A hologram for the King) και θα ήταν εύκολο κανείς να εντοπίσει κενά στην εμβάθυνση των χαρακτήρων αλλά και στις σύγχρονες τεχνολογικές-διαδικτυακές γνώσεις του συγγραφέα – απαραίτητες για το θέμα που πραγματεύεται. Παρόλα αυτά, το εν λόγω μυθιστόρημα που εκτείνεται σε 500 και πλέον σελίδες προσφέρεται για μια πολύ ευχάριστη ανάγνωση και θίγει το ευαίσθητο και επίκαιρο ζήτημα του ολοκληρωτισμού διαμέσου των σύγχρονων τεχνολογικών μέσων με έναν ανάλαφρο και σκωπτικό τρόπο.

 

Απόσπασμα:

Όταν πια ο Τζοσάια και η Ντενίζ την πήγαν πίσω στο κέντρο των εγκαταστάσεων, ο ήλιος ήδη έπεφτε και μέλη του προσωπικού τοποθετούσαν πυρσούς στο γρασίδι και τους άναβαν. Μέσα στο σούρουπο είχαν ήδη συγκεντρωθεί μερικές χιλιάδες Κυκλιστές κι εκεί, ανάμεσα τους, η Μέι κατάλαβε ότι ποτέ της δεν θέλησε να βρεθεί πουθενά αλλού. Η γενέτειρά της και όλη η υπόλοιπη Καλιφόρνια, η υπόλοιπη Αμερική, έμοιαζαν με ένα χάος στην καρδιά του αναπτυσσόμενου κόσμου. Έξω από τα τείχη του Κύκλου μονάχα φασαρία και αντιπαλότητα, αποτυχία και βρωμιά. Όμως εκεί όλα είχαν τελειοποιηθεί. Οι καλύτεροι άνθρωποι έφτιαξαν τα καλύτερα συστήματα και τα καλύτερα συστήματα έφεραν κεφάλαια, ανεξάντλητα κεφάλαια, που δημιούργησαν τον καλύτερο χώρο εργασίας. Πολύ φυσικό, σκέφτηκε η Μέι. Ποιος άλλος από τον ουτοπιστή μπορεί να φτιάξει μια ουτοπία;

 

Dave Eggers

Dave Eggers

 

* O Βαγγέλης Γραμματικόπουλος είναι φιλόλογος.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top