Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ο πυρήνας ενός κρυφού παρελθόντος
01/06/2016, 10:48 πμ

Ο πυρήνας ενός κρυφού παρελθόντος

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος //

 

«Ο κρυφός πυρήνας των Ερυθρών Ταξιαρχιών» του Δημήτρη Μαμαλούκα, Εκδ. Κέδρος, σελ. 552

 

Δεν γίνεται να μην λατρέψει κανείς την κυνική αποστασιοποίηση του Μπέρνι Γκούντερ (βλ. Φίλιπ Κερ). Πώς μπορείς να ξεφύγεις από την οξυδέρκεια του Τζον Ρέμπους (βλ. Ίαν Ράνκιν); Δύσκολο να παρακάμψεις την εκκεντρικότητα του Χάρι Χόλε (βλ. Τζο Νέσμπο) ή τα σκότη του Μπάκι Μπλάιχερτ και τη χαρισματική περσόνα του Γουίλιαμ Πάρκερ (βλ.Τζέιμς Ελρόι). Η αστυνομική λογοτεχνία, σε όλες τις εκδοχές της, βρίθει από βασικούς ήρωες που κεντρίζουν το μάτι αυτοστιγμεί. Επιθεωρητές, αστυνομικοί, ντετέκτιβ• άνθρωποι που κάτι τους τρώει, που δεν τους αρέσει η βολή της καρέκλας και είναι αποφασισμένοι ανά πάσα στιγμή να πέσουν στα σκούρα νερά μιας υπόθεσης. Όχι με τη φιλοδοξία του συλλέκτη παρανόμων ή την εργατικότητα του μυρμηγκιού, αλλά με την εμπρηστική ζέση του ταξιδευτή στα σκοτεινά σοκάκια της ανθρώπινης ψυχής. Για τους λάτρεις της αστυνομικής λογοτεχνίας, η συνθετική λογική που οδηγεί στην αποκρυπτογράφηση του εγκλήματος είναι εκείνη η καταδηλωτική πράξη που θα οδηγήσει το μυθιστόρημα στην κορύφωση. Για τους υπόλοιπους αρκεί το ταξίδι στα βάθη.

Μετά και το μυθιστόρημα «Ο κρυφός πυρήνας των Ερυθρών Ταξιαρχιών» του Δημήτρη Μαμαλούκα θα πρέπει να εντάξουμε στην ακριβή χορεία των «περιηγητών» και τους Γκαμπριέλε Αμπιάτι και Νικόλα Μιλάνο. Σαφώς, ουδείς εξ αυτών διαθέτει την επαγγελματική επάρκεια των ηρώων που αναφέρθηκαν στην αρχή –έχουμε να κάνουμε με ερασιτέχνες του είδους-, όμως αυτή η εμπειρική έλλειψη αναπληρώνεται με κάμποσες στρώσεις επιμονής, πείσματος και καθαρού μυαλού. Το πρώτο credit του συγκεκριμένου μυθιστορήματος έρχεται από τη δόμηση αυτού του δίδυμου. Μπορεί να μην είναι νεότευκτο, έχει κάνει την εμφάνισή του σε προηγούμενο μυθιστόρημα του Μαμαλούκα (σ.σ.: «Η χαμένη βιβλιοθήκη του Δημήτριου Μόστρα») ωστόσο σε τούτη την περιπέτεια συμπληρώνουν την εικόνα τους με μια έντονη δόση διαισθητικής έκλαμψης που συνδυάζεται με μια ευθεία αναμέτρηση με το παρελθόν τους. Τουλάχιστον για τον ένα από τους δύο η αναμέτρηση είναι αρκούντως οδυνηρή και κουβαλάει μπόλικο «άδικο» αίμα.

Είμαστε στα «μολυβένια χρόνια» της Ιταλίας: δεκαετία του ’70, με τα πολιτικά πάθη να είναι οξυμμένα και τη χαλαρωτική αίσθηση της «καλής ζωής» να έχει παρέλθει μπρος στα δεσμευτικά διακυβεύματα. Με ένα μείγμα πραγματικών και επινοημένων προσώπων και γεγονότων και με εξαιρετικά άρτια δόμηση της εποχής, ο Μαμαλούκας στήνει ένα χορό πολιτικών φαντασμάτων, τα οποία ο χρόνος και η λήθη δεν κατάφερε να τα κλείσει σε μια ντουλάπα. Ως γνωστόν, υπάρχουν άνθρωποι που κρύβουν σκελετούς στις ντουλάπες τους• τα κρίματα του παρελθόντος τους καταδιώκουν μέχρι τέλους. Κάτι τέτοιο συμβαίνει σχεδόν με όλους του ήρωες αυτού του μυθιστορήματος. Κάτι θέλουν να κρύψουν, κάτι θέλουν να ξεχάσουν. Οι αλήθειες που εκστομίζουν είναι φορτωμένες με στρώσεις ψεμάτων. Οι πράξεις τους, ακόμη και όταν φαίνονται ειλικρινείς, είναι οι σημάνσεις των πραγμάτων που θέλουν να καταχωνιάσουν στο σκοτάδι.

Όλα ξεκινούν από μια αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του επιχειρηματία Τζανπιέρο Ντε Σάντις, από έναν περιφερειακό πυρήνα της γνωστής τρομοκρατικής οργάνωσης Ερυθρές Ταξιαρχίες. Η επιχείρηση είχε το κωδικό όνομα «Σάντο Σπίριτο», αλλά μόνο… άγια δεν αποδεικνύεται. Αρκετά από τα μέλη της επιχείρησης έχουν ένα διπλό ρόλο, κάτι άλλο επιδιώκουν. Το αποτέλεσμα είναι να σκοτωθούν δύο σύντροφοι κάτω από περίεργες συνθήκες.

Χρόνια μετά η μυστηριώδης εξαφάνιση του νεαρού φοιτητή Αλεσάντρο Φοντάνα θα σηκώσει το… καπάκι του παρελθόντος με αποτέλεσμα όλοι οι δαίμονες να βγουν στο σεργιάνι. Η μητέρα του, Κιάρα Φοντάνα, μια θελκτική γυναίκα μέσης ηλικίας, θα ζητήσει τη βοήθεια του ερασιτέχνη ντετέκτιβ Γκαμπριέλε Αμπιάτι για να τον βρει. Γνωρίζονται από παλιά και η μεταξύ τους ιστορία δεν ήταν καθόλου πλατωνική. Ο Γκαμπριέλε, εντελώς απρόθυμος να αναλάβει την υπόθεση, εμπλέκει και το φίλο του Νικόλα Μιλάνο, ο οποίος στην πραγματικότητα είναι άεργος, ζει από τα έτοιμα και βαριέται την κανονικότητα της ζωής του. Από εκείνη τη στιγμή προσπαθούν να ξεδιαλύνουν το μυστήριο και να μαζέψουν, ψηφίδα-ψηφίδα, το τι ακριβώς έχει συμβεί και γιατί αυτός ο νεαρός έχει σχέση με την επιχείρηση «Σάντο Σπίριτο» δίχως φυσικά να έχει άμεση εμπλοκή σε αυτήν.

 

Ο Δημήτρης Μαμαλούκας

 

Οι ανατροπές είναι το modus vivendi αυτού του μυθιστορήματος. Επειδή ακριβώς όλοι οι συντελεστές του δράματος κρατούν κρυφά χαρτιά, τα οποία και προσπαθούν να τα κρατήσουν αθέατα μέχρι τέλους, οι αλλαγές πλεύσης και τα σκαμπανεβάσματα της πλοκής είναι συνεχή, καθηλωτικά και απόλυτα ενταγμένα στο όλον του μυθιστορήματος. Η παρέλαση των προσώπων είναι ακριβής, δεν έχουμε να κάνουμε με ένα ακατάσχετο name dropping, και στο χρόνο που έπρεπε να γίνουν. Δεν ξέρω αν πρόκειται με ένα τυπικό αστυνομικό μυθιστόρημα. Ναι, η εξιχνίαση της εξαφάνισης του νεαρού διατρέχει όλη την προβληματική του βιβλίου, όμως, κοντά σε αυτή υπάρχουν διάφορες εκβολές που οδηγούν στο πολάρ, το θρίλερ, το κοινωνικό μυθιστόρημα, μέχρι και το ρομάντζο. Ο Μαμαλούκας εμπλέκει τα πάντα και δεν χάνει το ίσο. Η ανάπτυξη του τόπου μέσα στο χρόνο, των προσώπων, της εποχής (ακόμη και οι μουσικές, τα μέρη διασκέδασης και οι συνήθειες είναι προσεγμένες) και του πολιτικού πλαισίου φλερτάρουν με μια εμπνευσμένη εποποιία. Οι σκηνές όπου ο Νικόλα Μιλάνο είναι φυλακισμένος σε ένα βαθύ λαγούμι φέρνουν στο νου Στίβεν Κινγκ και Χαρούκι Μουρακάμι, εν ταυτώ. Λογική και υπερβατισμός. Ρεαλισμός, αλλά και ελλειπτικότητα. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που παρά τον όγκο του όχι μόνο δεν χάνει τα γράδα του, αλλά καθώς αναπτύσσεται δημιουργεί περαιτέρω ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν, κινητοποιεί τη φρενίτιδα και λαδώνει την αγωνία για να μπορέσει να ανεβάσει υψηλές στροφές. Πρόκειται για ένα από τα πιο καλοδουλεμένα μυθιστορήματα αστυνομικής λογοτεχνίας της ημεδαπής. Τόσο που στο τέλος αναζητείς να βρεις ποιος είναι ο μεταφραστής νομίζοντας πως διαβάζεις, λόγω του ιταλικού θέματος, κάποιο ξεχασμένο βιβλίο του Καμιλέρι ή του Λουκαρέλι. Το βιβλίο είναι διαποτισμένο από μουσικές, μυρωδιές, αισθήσεις μιας Ιταλίας που δεν υπάρχει πια. Μόνο που αυτή η επιστροφή δεν είναι ένα φολκλορικό ταξίδι ανάμνησης, αλλά μια βύθιση σε άπατα νερά. Ο αναγνώστης βυθίζεται, αλλά βγαίνει στην ακτή κερδισμένος.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top