Fractal
Home / Κριτική θεάτρου / Είδαμε την παράσταση «Ο Φιλάργυρος»
29/01/2019, 11:47 μμ

Είδαμε την παράσταση «Ο Φιλάργυρος»

Γράφει η Ελένη Αναγνωστοπούλου //

 

 

Ο Φιλάργυρος της Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου ανεβαίνει για πρώτη φορά στο ελληνικό θέατρο και αποτελεί μια από τις παραστάσεις που ξεχωρίζουν για τη θεατρικότητα και τη συνολική αρτιότητα τους. Που θα δείτε τον Φιλάργυρο: στον πολυχώρο τέχνης Αλεξάνδρεια.

 

 

Στον Πολυχώρο τέχνης Αλεξάνδρεια παρευρέθη το Fractal με σκοπό την παρακολούθηση της θεατρικής παράστασης: Ο Φιλάργυρος. Πριν ξεκινήσω, αισθάνομαι ιδιαίτερα τυχερή διότι παρακολούθησα το Κυριακάτικο Δίπτυχο, την παράσταση αρχικά, και στη συνέχεια την ομιλία της θεατρολόγου, κυρίας Γκασούκα, με τίτλο: Λυγμοί σωμάτων. Θεωρώ μέγιστα σημαντικό όταν ανεβαίνουν έργα ρεπερτορίου που σαφώς εμπεριέχουν σπουδαία βαρύτητα, να συνοδεύονται από αντίστοιχες ομιλίες που έχουν σαν βάση τους κάποιες κοινωνικές θεματικές που λειτουργούν ναι μεν ως αφορμές για τη δημιουργία και τη συγγραφή του δραματικού κειμένου, ωστόσο μας δίνουν πολλές πληροφορίες για τη ζωή, την εποχή και τις αντιλήψεις της εκάστοτε χρονικής περιόδου και εντέλει, καταλήγουμε να εξάγουμε συμπεράσματα ή προβληματισμούς όσο πλησιάζουμε στο σήμερα.

Ανέφερα λοιπόν στον τίτλο μου ότι η παράσταση διέπεται από αρτιότητα και θεατρικότητα. Σε αυτό οφείλεται η δουλειά και η συνεργασία της θεατρολόγου και σκηνοθέτιδος, Μαρίας Φραγκή με τους αξιόλογους ηθοποιούς- καλλιτέχνες: Βασίλη Βλάχο, Τάσο Ζιάκκα, Λεονάρντο Θίμο, Δανάη Καλαχώρα, Επαμεινώνδα Μουντζουρέα και Κλεοπάτρα Ροντήρη. Οι συντελεστές, μας μεταφέρουν στο σκοταδιστικό κλίμα που περιβάλλει την αστική κοινωνία της Ζακύνθου κατά το 19ο αιώνα. Δεν είναι τυχαία η επιλογή ενός τέτοιου έργου. Η Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου, η Ζακυνθινή αρχόντισσα, υφαίνει και εξυφαίνει πρόσωπα και καταστάσεις του καιρού της, αφήνοντας όπου χρειάζεται τα σχόλια, τις παρατηρήσεις και τις επικρίσεις της. Μια καταπιεσμένη γυναίκα, βρίσκει την πνοή και τη φωνή της μέσω της γραφής. Στα γραπτά της και ιδίως στο κείμενο του Φιλάργυρου τολμάει να κάνει λόγο για τη γυναικεία αυτοδιάθεση που στα χρόνια της θεωρούνταν πράγμα ανήκουστο να υφίσταται. Η συγγραφέας ζουσε σε αντιφάσεις διότι είχε τα πάντα, δεν στερείτο υλικών αγαθών, εφ’όσον είπαμε ότι ανήκε στο ανώτερο κοινωνικό στρώμα, εντούτοις δεν μπορούσε να αισθανθεί ανθρώπινο πλάσμα με ελεύθερη βούληση. Έχοντας παντρευτεί έναν φιλάργυρο σύζυγο, μεταφέρει τις προσωπικές της εμπειρίες στο χαρτί.

 

 

Παρακολουθώντας την έναρξη, την πορεία και εξέλιξη της δραματικής πλοκής, διαπίστωσα αρχικά ότι επρόκειτο για ιλαροτραγωδία. Τι ορίζουμε ως ιλαροτραγωδία; Ιλαροτραγωδία ονομάζεται το είδος της τραγωδίας όπου η υπόθεση αλλάζει από τραγική σε κωμική. Μπορώ να συμφωνήσω εν μέρει, όμως ας μου επιτραπεί να εξηγήσω παρακάτω το γιατί. Συνεχίζοντας, τείνω να καταλήξω ότι η υπόθεση του Φιλάργυρου ανήκει στο αστικό οικογενειακό δράμα εποχής. Και αυτό, διότι το επίκεντρο, ο πυρήνας των δραματικών υποθέσεων, είναι η αστική οικογένεια και το κοινωνικό της περιβάλλον. Συμπληρώνοντας, οι δραματικές συγκρούσεις προκύπτουν αρχικά από την ταξική αντίθεση με την αριστοκρατία. Στο ρεαλισμό και στο νατουραλισμό αναλύεται η φθορά και η σήψη που εντοπίζονται στην αστική τάξη και αργότερα, επέρχεται η σύγκρουση με την εργατική τάξη που έχει σαν επακόλουθο τη διάλυση των οικογενειακών θεσμών. Σε αυτό το σημείο επιλέγω να σταθώ όπως καταλαβαίνετε.

Ο Φιλάργυρος μπορεί να χαρακτηριστεί εύλογα ως κοινωνικό αστικό δράμα εποχής, το οποίο ανήκει στο Επτανησιακό προεπαναστατικό θέατρο του 19ου αιώνα. Το ελάττωμα της φιλαργυρίας και της φιλοχρηματίας εν γένει, εντοπίζεται ανά τους αιώνες, από το Μολιέρο και το γαλλικό θέατρο και φτάνουμε μέχρι τις μέρες μας. Αυτό το κατά τα άλλα μειονέκτημα, προκαλεί όλα τα δεινά και τις συμφορές που ταλανίζουν την οικογένεια του Σέλημου. Η σχέση των γονέων περνάει βαθύτατη κρίση. Δεν μένει όμως ανεπηρέαστη και η σχέση μεταξύ γονέων και παιδιού. Η οικογενειακή εστία κατακρημνίζεται εξαιτίας του αμετακίνητου του χαρακτήρος των ηρώων. Ο καθένας για τους δικούς του λόγους επιλέγει να φτάσει στα άκρα. Άκρα ή λύτρωση; Το έργο ακολουθεί τη δομή της τραγωδίας, δι ελέου και φόβου περαίνουσα, την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν. Παραπάνω, σχολίασα και είπα ότι το έργο ανήκει στο είδος της ιλαροτραγωδίας, ωστόσο συμφωνώ εν μέρει. Ο λόγος που το διατυπώνω είναι γιατί σαφώς υπάρχουν κωμικές σκηνές που λειαίνουν την όποια τραχύτητα, όμως δεν θα μπορούσα να πω ότι η υπόθεση αλλάζει από τραγική σε κωμική. Απλώς, ενυπάρχουν τα κωμικά στοιχεία για να εξυπηρετήσουν τη γένεση του προβληματισμού επί των κοινωνικοπολιτικών θεσμών και την αρχέγονη σύγκρουση και διαμάχη των δύο φύλων.

 

 

Στον Φιλάργυρο, βλέπουμε δύο ιστορίες να εκτυλίσσονται επί σκηνής, διαφορετικά δοσμένες. Στον δραματικό τόπο, υπάρχει εγκιβωτισμός των ιστοριών, όπου η βασική ιστορία του Φιλάργυρου αναπαρίσταται με το λόγο και την υποκριτική ερμηνεία και ταυτόχρονα η ίδια ιστορία ρέει χωρίς λόγο, με έμφαση στις εκφράσεις του προσώπου και τη στάση του σώματος. Η Νερίνα Ζάρπα επιμελείται το κινησιολογικό κομμάτι της παράστασης. Φαίνεται ότι έχει μελετήσει το έργο και την εποχή και αποδίδει στο εκάστοτε δραματικό πρόσωπο, την αρμόζουσα κίνηση που ομοιάζει στο χαρακτήρα και τις πεποιθήσεις του. Ο Παναγιώτης Μανούσης φωτίζει την παράσταση, δίνοντας της έναν αέρα μυστηριακό.

Ο Βασίλης Βλάχος είναι ένας ηθοποιός άρτιος τόσο τεχνικά όσο και εκφραστικά. Έχει καθαρή εκφορά του λόγου και έχει επιτύχει την ισορροπία του γκροτέσκου στοιχείου με το κωμικό και το δραματικό.

Η Δανάη Καλαχώρα υπήρξε συγκινητική στο ρόλο της Μέλουσας. Θες δεν θες, δεν μπορείς να μην ταυτιστείς με τη συναισθηματική της κατάσταση. Ερμηνεύει και το ρόλο της συγγραφέως, της Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου και ίσως είναι πιο εύκολο να αιτιολογηθεί η συναισθηματικά φορτισμένη ερμηνεία της. Εσωτερικεύει τον λυγμό της, όπως ενδεχομένως να έκανε και η συγγραφέας, όμως έχει την ικανότητα να μας εξωτερικεύει με ενάργεια αυτό το συναίσθημα του εγκλωβισμένου ψυχισμού. Ερμηνεύει μια γυναίκα καταπιεσμένη που βρίσκει τη δύναμη να απαλλαγεί από τον τσιγκούνη σύζυγο της και να αναζητήσει μια καλύτερη ζωή. (Η Μέλουσα σαν δραματικό πρόσωπο παρουσιάζει ομοιότητες με τη Νόρα στο Κουκλόσπιτο του Ίψεν).

Ο Επαμεινώνδας Μουντζουρέας, αεικίνητος επί σκηνής, ενσάρκωσε με ενέργεια τον Λέκαο, το μοναχογιό της κεντρικής ηρωίδας. Ανυπόμονος και χειμαρρώδης, μας έπεισε για την ορμή και την τόλμη που φέρουν τα νιάτα.

Η Κλεοπάτρα Ροντήρη είναι αναμφισβήτητα η γλυκιά φυσιογνωμία της παράστασης, η ήρεμη δύναμη που εξισορροπεί τις εντάσεις, υποδυόμενη την Τύλεσα, την οικονόμο, στο σπίτι του Φιλάργυρου.

Ο Λεονάρντο Θίμο υποδύεται ατμοσφαιρικά και τους δύο ρόλους που του ανατέθηκαν. Στην έναρξη της παράστασης, υποδύεται τον αφηγητή, τον Ελισαβέτιο (γιο της Μαρτινέγκου), ο οποίος βρίσκει τα γραπτά της μητέρας του και μας κινεί την περιέργεια να μάθουμε τι θα συμβεί στο αρχοντικό του Σέλημου. Στο ρόλο του Λευκικού, μας παρουσιάζει την επιμονή ενός ανθρώπου χωρικού, εξίσου φιλοχρήματου που επιθυμεί να εισπράξει τα χρωστούμενα από το Σέλημο, τον πρωταρχικό φιλάργυρο. Δένει επί σκηνής μαζί με τον Βασίλη Βλάχο διότι ως υποκριτικό δίδυμο συμπληρώνει ο ένας τον άλλο. Ο μεν Σέλημος κοιτάζει να αποφύγει, ενώ ο Λευκικός επιμένει προβάλλοντας σταθερότητα.

Ο Τάσος Ζιάκκας ερμηνεύει επίσης διπλό ρόλο στην παράσταση. Αρχικά, υποδύεται τον Νίζηθο, έναν χαρακτήρα πολύ πονηρό και σκοτεινό, καπάτσο θα λέγαμε. Διαθέτει άνεση και ευλυγισία επάνω στη σκηνή. Μπορεί και μεταμορφώνεται στη στιγμή, στον πιστό υπηρέτη του Σέλημου, τον Πρόθυμο, ο οποίος είναι η κατεξοχήν κωμική φιγούρα του έργου.

 

 

Συντελεστές

  • Δραματουργική επεξεργασία- Σκηνοθεσία: Μαρία Φραγκή
  • Σκηνικά – κοστούμια: Αννα Μαχαιριανάκη
  • Μουσική επιμέλεια: Μαρία Φραγκή
  • Διδασκαλία καντάδας: Γιάννης Βρυζάκης
  • Κίνηση: Νερίνα Ζάρπα
  • Φωτισμοί: Παναγιώτης Μανούσης
  • Φωτογραφίες: Αναστάσης- Παναγής Μελέτης
  • Βοηθός σκηνοθέτη: Τάσος Ζιάκκας
  • Παίζουν με αλφαβητική σειρά οι ηθοποιοί: Βασίλης Βλάχος, Τάσος Ζιάκκας, Λεονάρντο Θίμο, Δανάη Καλαχώρα, Επαμεινώνδας Μουντζουρέας, Κλεοπάτρα Ροντήρη

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top