Fractal

Η Μνήμη είναι πληγή βαθιά που πονά

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

Μίνως Ευσταθιάδης «Ο δύτης», εκδ. Ίκαρος, σελ. 243

 

«Επιστημονικό σύγγραμμα, ιστορική συγκριτική μελέτη, κοινωνικοφιλοσοφική πραγματεία, αποτελεσματικό λογοτεχνικό αφήγημα- τι απ’ όλα περιγράφει επαρκέστερα το βιβλίο; Στις τριακόσιες ογδόντα έξι σελίδες ο Άντον Ρότ αφήνει πίσω του κάτι πολύπλοκο, διαβρωτικό κι αταξινόμητο. Χιλιάδες το διαβάζουν ακόμα και σήμερα, θεωρείται πλέον κλασικό. Φυσικά ούτε μια πειστική εξήγηση δεν έχει δοθεί για τον τίτλο. Κανένας δύτης δεν αναφέρεται στο βιβλίο, ούτε καν η λέξη “κατάδυση” έχει γραφτεί έστω μια φορά».

Το απόσπασμα που αποτελεί τον δούρειο ίππο και το κέντρο του μυθιστορήματος θα μπορούσε να αναφέρεται και στον μύθο των Ατρειδών, στον «Αγαμέμνονα» του Αισχύλου που με την φράση «Ώμοι, πέπληγμαι καιρίαν πληγήν έσω» αποκωδικοποιεί την τελευταία φράση του παράξενου γερμανού και το κλειδί των πάντων, αλλά θα μπορούσε να αφορά και το ίδιο το μυθιστόρημα.

Ο Κρις Πάπας, ο ντετέκτιβ των δυο πατρίδων, Χρήστος Παπαδημητρακόπουλος, μισός Έλληνας, μισός Γερμανός, ο φθηνότερος ντετέκτιβ του Αμβούργου, τον οποίο γνωρίσαμε κι αγαπήσαμε στο «Δεύτερο μέρος της νύχτας» έχει κι εδώ να ξεδιαλύνει μια πανάρχαια ιστορία.

Του την αναθέτει στο Αμβούργο ένας Γερμανός, θα τον ξαναγυρίσει στο Αίγιο την γενέθλια πόλη και θα χρειαστεί να ξαναζήσει την οικογενειακή αιώνια στιγμή, ανασύροντας παλιά χρέη από την Κατοχή που ενώνουν και κρατούν δέσμιους μέχρι τις μέρες μας, έναν υπέργηρο πανεπιστημιακό λάτρη της αρχαίας τραγωδίας, μια γερμανίδα, έναν πνευμονολόγο, έναν δικηγόρο ένα ψαρά και έναν Άδωνη εκπληκτικής ομορφιάς και επισφαλέστατης υγείας.

Θα χρειαστεί να ξαναγίνει ο στάλκερ, ο περαματάρης όπως ο πατέρας του κάποτε για να εξηγηθεί ο υπέργηρος γερμανός, για να ρίξει φως στον αλλόκοτο θάνατο της γερμανίδας, να αποκωδικοποιήσει την παράξενη ερωτική συμπεριφορά του πνευμονολόγου, να μεταφέρει ως διαθήκη την αλήθεια στον δικηγόρο, και να βοηθήσει τον ψαρά στη σωτηρία του Άδωνη.

Η ιστορία μέχρι τα μέσα της κυλά αργά κι αινιγματικά. Μόνο νεκρούς έχουμε δίχως όνομα. Η επιστροφή στην πατρίδα θα είναι ο μοχλός που θα θέσει σε λειτουργία τον μηχανισμό της μνήμης και μια παράσταση του Αγαμέμνονα θα δώσει τον κωδικό. Οι εμπλεκόμενοι, καίτοι αθώοι χρωστούν, κανείς δεν γεννιέται με αθώο αίμα.

Με μέσα λιτά, σχεδόν δωρικός κι αυστηρός ο Μίνως Ευσταθιάδης γνωρίζει καλά ότι το σύνθετο και πολύπλοκο, το σπουδαίο κι αινιγματικό λέγεται απλά, και το κάνει εξαιρετικά. Δίνοντας έναν μύθο και μια σύγχρονη τραγωδία σε μόλις 243 σελίδες.

 

Μίνως Ευσταθιάδης

 

Ατμοσφαιρικός κι αινιγματικός, ψυχαναλυτικός και σκληρά ανατρεπτικός δικαιολογεί απολύτως τον τίτλο ως κατοχική διαταγή στις δυο τελευταίες σελίδες.

Αποδεικνύοντας ότι ο κύκλος των Ατρειδών αφορά όλες τις εποχές, και ότι η μνήμη είναι πληγή βαθιά που πονά, ότι το κρίμα βαραίνει και λαβώνει πάντα τον πλέον αθώο.

«Κάθε “αν” ανοίγει αμέτρητες πόρτες στο πουθενά και στο παντού» μας υπενθυμίζει ανά πάσα στιγμή. «Η κατάβαση στον μαύρο παράδεισο είναι μια επιστροφή στον κόσμο απ’ τον οποίο προερχόμαστε. Μήτρα, αμνιακό υγρό, αργή», αποδεικνύει.

Πρόκειται για ένα νουάρ ευφυές κι εντυπωσιακό που μας υπενθυμίζει το ζώο που κρύβει ο καθένας μέσα του, όλοι μας διαθέτουμε κι έναν ζωώδη ακατέργαστο εαυτό, εξάλλου διόλου τυχαία τον γρίφο θα λύνει πάντοτε ένα μικρό τρωκτικό [«Ο δύτης] ή ένα πανέξυπνο γουρούνι [«Το δεύτερο μέρος της νύχτας»].

 

 

Δημοσιεύθηκε στον Φιλελεύθερο.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top