Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Πώς υπερακοντίζουμε την Ισχύ με την Επιθυμία
04/07/2018, 9:50 πμ

Πώς υπερακοντίζουμε την Ισχύ με την Επιθυμία

Γράφει η Χλόη Κολύρη //

 

Βαγγέλης Ραπτόπουλος, «Ο άνθρωπος που έκαψε την Ελλάδα», εκδ. Κέδρος, σελ. 344

 

Ο άνθρωπος που έκαψε την Ελλάδα, ο Δημήτρης Αποστολάκης, είναι ο τελευταίος ήρωας στον μεγάλο οντολογικό μύθο που γράφει από νεαράς ηλικίας ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος, τον οποίο και παρακολουθώ αδιαλείπτως.

Σαν ψυχαναλύτρια που είμαι, θα περίμενε κανείς να αναλύσω τα ασυνείδητα κίνητρα, τις απωθήσεις, τις εξιδανικεύσεις που ρίχνουν φως στις ανεξήγητες πράξεις του.

Σαν ψυχίατρος, πάλι, θα έπρεπε να αποφανθώ, αν αυτό που διαβάζουμε είναι μια κλινική περίπτωση ή αντίθετα μια φυσιολογική αντίδραση, συμβατή με τα πραγματικά γεγονότα της ζωής.

Όμως, δεν είναι παρά η τωρινή ενσάρκωση της μακράς ιστορίας που γράφει ο Βαγγέλης. Ζει και μεγαλώνει και συναντά τα εννοιακά πρόσωπα των άλλων έργων του, είτε φοράνε μάσκες, είτε δείχνουν τα πρόσωπα τους γυμνά.

Συγγραφέας και ήρωες ζουν και επηρεάζουν ο ένας τον άλλο. Ο συγγραφέας γίνεται Λούλα, γίνεται νύφη στον «Μαύρο γάμο». Ο Αποστολάκης και η γυναίκα του η Λένα γίνονται Ραπτόπουλος, διπλό γίγνεσθαι, καμιά φορά και πολλαπλό.

Έτσι η ψυχανάλυση υποχωρεί απέναντι σε ένα συνεχές γίγνεσθαι.

Ο Αποστολάκης, η παρούσα ενσάρκωση, από τα μισά ήδη του βιβλίου, έχει πάψει να είναι ένα αντικείμενο για τη σκέψη και την ταύτισή μας. Είναι αποσπασμένος, αυτόνομος, έχει δική του ζωή, που συντονίζεται με κάποιους ρυθμούς του κόσμου, απρόσιτους με άλλον τρόπο.

Ο Αποστολάκης είναι η διαμαρτυρία, η αντίσταση, όπως ο Άχαμπ είναι η φάλαινα στο «Μόμπι Ντικ» ή ο Μπάρτλεμπι, τα κατάστιχα του. Γίνεται αυτό που ποθεί.

Το βιβλίο αυτό δεν αρκείται στο βίωμα. Δεν το αφορούν οι γνώμες, οι απόψεις, οι αντιλήψεις ενός ολόκληρου πλήθους που εγείρει πολιτικές αξιώσεις. Η κοινή γνώμη, η κοινή λογική.

Πριν και μετά το βίωμα, υπάρχει αυτός που έζησε τις άδικες και απαίσιες πράξεις. Πυρπολημένος, αυτοκαταδικάζεται εις θάνατον, αλλά αφήνει τα πάντα στα χέρια της γυναίκας και του φίλου του.

Το βίωμα είναι για να βρει λύσεις, να διαπραγματευτεί. Το βίωμα είναι για να συνεχίσει κανείς να ζει με αμοιβαίες υποχωρήσεις και διαπραγματεύσεις, συμβιβασμούς, με ό,τι εξουσιάζει.

Όμως όχι γι’ αυτόν. Στο Μοσχάτο, στη φαβέλα, τα ανθρώπινα σκουπίδια εξαγνίζονται και αναδύονται, γυρνώντας πίσω στη Φύση, ανάμεσα σε πέτρες, γυαλιά, χώμα, χαρτόνια, ανθρώπους, ζώα, οργανικά και ανόργανα.

Είναι αντι-ανθρωπιστής ο Αποστολάκης; Περνάει ο Ραπτόπουλος στη meta-human εποχή του; Δημιουργεί έναν Μύθο;

Ναι, αν το να παραιτηθεί προσωρινά από τον ανθρωπισμό σημαίνει να δεις την καταστροφή της Φύσης από τον άνθρωπο.

Ο Μύθος είναι το γίγνεσθαι, «μη άνθρωπος» του ανθρώπου, που όμως είναι απόλυτα κοντά στην αληθινή φύση του ανθρώπου. Γιατί, τι ακριβώς σημαίνει «ανθρωπισμός» στον σημερινό κόσμο, όπου μια συνεχής κατάσταση εξαίρεσης περιλαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού; Στην ουσία, ανθρωπισμός, για όσους ανταποκρίνονται στο πρότυπο του λευκού Δυτικού άνθρωπου, και μάλιστα εκείνου που διαθέτει πλήρη πολιτικά δικαιώματα.

Ο Αποστολάκης κάνει το πιο ριζοσπαστικό βήμα για να παραιτηθεί από την ανθρώπινη κατάσταση. Παραιτείται από τη θέση του στον Κόσμο, τον Οίκο, την Οικία, την Οικειότητα. Διαγράφει τα όρια αυτού ακριβώς που είναι το πρώτο κομμάτι το οποίο αποσπά κανείς από το χάος: για να υπάρξει σαν άνθρωπος, πρέπει πρώτα να χαράζει τα όρια της διαμονής του.

Εδώ βρίσκεται η ποιητική ισχύς του Διαβήματος του Αποστολάκη. Δεν ιδρύει κόμμα, δεν γίνεται μέλος σε ομάδα πολιτικού προβληματισμού, ούτε καν διαδηλώνει.

Κόβει με το μαχαίρι τη βάση κάθε εξουσιαστικής δομής, κάθε ανάπτυξης ανθρώπου εις βάρος των άλλων. Πρώτα αποσυνοριοποιεί, και μετά καταστρέφει ό,τι το γάντζωμα στον Οίκο και στο Εγώ έχει χτίσει για να δυναμώσει την απομόνωση και την ισχύ του. Τράπεζες, σούπερ μάρκετ, Malls, εκκλησίες, σε μια φαντασμαγορία καθαρμού.

 

Βαγγέλης Ραπτόπουλος

 

Διάβασα, ως έμπειρη Ραπτοπουλική, το βιβλίο ανάποδα. Το συμβολικό σαν ρεαλιστικό, το ρεαλιστικό σαν συμβολικό. Δίγλωσσα ζιγκ ζαγκ ανάμεσα σε όσα  βιώνεις και επιθυμείς. Αδύνατο να χωρίσεις το βιβλίο σε γεγονότα και σε φαντασιώσεις, αυτό από μόνο του βγάζει γλώσσα στη Βασιλική Επιστήμη της Ψυχιατρικής και κάθε λογοκεντρικής επιστημονικής προσέγγισης.

Ο Ραπτόπουλος ανεβάζει έστω και ασύνειδα πολύ ψηλά τον πήχυ, ενσαρκώνει έναν οικουμενικό ήρωα. Η ιστορία αυτή παίζεται σήμερα παντού στην υδρόγειο, ανοίξτε τις ειδήσεις.

Όμως, τι; Είναι ένα βιβλίο πολιτικό μανιφέστο; Θα έμπαινε τότε στον αέναο κύκλο αντίστασης στην εξουσία και αντεπίθεσης της εξουσίας, σε μια συνεχή απόπειρα κλιμάκωσης, μέχρις εξαφάνισης, των πάντων. Όμως όχι, δεν πρόκειται για πολιτικό μανιφέστο, στην παγίδα αυτή δεν πέφτει.

Ο Ραπτόπουλος βρήκε εδώ κάτι (υπερβολικά μεγάλο) αβάσταχτο που άφησε μέσα του το στίγμα του θανάτου.

Γι’ αυτό μπορεί να τραγουδήσει τον κανόνα της Χαράς, τον κανόνα του να ζεις μαζί με τους Άλλους, μέσα στους άλλους και για τους Άλλους.

Διότι «Ο άνθρωπος που έκαψε την Ελλάδα» δεν είναι υπόλογος μόνο στην Ισχύ, είναι υπόλογος και στην Επιθυμία. Η Επιθυμία υπερακοντίζει την Ισχύ. Η όρεξη για ζωή περιπαίζει την καταφυγή στον Θάνατο.

Ο χορός ζωής-Θανάτου παίζεται στα σώματα των Ηρώων με τον πιο απερίφραστο εμπειρικό τρόπο. Αγγίζουμε, χαϊδεύουμε, διεισδύουμε, κάνουμε ό,τι ξέρουμε προνοητικά να κάνουμε. Οι ερωτικές σκηνές δίνουν την εντύπωση ενός παλίμψηστου από άλλα του βιβλία. Ξαναστήνει την ατμόσφαιρα για την οποία είναι γνωστός.

Όμως, όχι. Είναι, βέβαια, παρών ο έρωτας και σ’ αυτό το βιβλίο. Ανοίγει κραταιός τις γραμμές πτήσης στην απελευθέρωση. Απλά είναι διαφορετικός από ό,τι σε όλα τα άλλα.

Έγραψα στην αρχή ότι ο Αποστολάκης είναι η τελευταία εκδοχή του Μύθου. Ωστόσο, αυτό το βιβλίο είναι και πρώτο σε μια άλλη σειρά.

Πώς θα ενσαρκώσει η Ισχύς την Επιθυμία; Έχει αποτύχει οριστικά ο άνθρωπος; Η στιγμή της αλήθειας του αστράφτει για να φωτίσει ένα τοπίο καταστροφής. Περνάμε σε μια μετα-human εποχή, όπου μηχανήματα, κομπιούτερ αντικαθιστούν τη συνείδηση ― ήδη γεννιέται ένα καινούργιο  ένσαρκο, ιστορικό, γιατί υπάρχει το σώμα, ο Ραπτόπουλος γυρνάει σε αυτό με αγάπη και επιμονή. Και μάλιστα, είναι το σώμα όχι το δικό μας, αλλά το σώμα του Άλλου, αυτό που γεννάει μέσα μας τον έρωτα, είναι αυτό που αρχίζει το παιχνίδι από την Αρχή, ξανακόβει ένα κομμάτι από το Χάος, διακόπτει το ανοίκειο, δείχνει πού να σταθούμε και να εγκατασταθούμε.

Όλα σε συνεχή ροή, σε ένα αδιάκοπο γίγνεσθαι, όπου όμως ο αρχικός πόλος είναι ο Άλλος. Ο Άλλος, οι άλλοι άνθρωποι, τα ζώα, τα πράγματα του κόσμου είναι ο πραγματικός πρωταγωνιστής του βιβλίου. Μια φύση που βάζει φωτιά καταστροφής σε όλα, γιατί μέσα της γεννιέται αποτροπιασμός.

Πώς θα παιχτεί το παιχνίδι; Πού ζούμε; Πού πάνε τα πράγματα;

Σας παραπέμπω στο τωρινό και στο επόμενο βιβλίο του Ραπτόπουλου για κάθε καταγραφή του.__

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top