Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Με βασικούς άξονες τον ανθρώπινο σπασμό και τον θάνατο
20/02/2019, 1:53 πμ

Με βασικούς άξονες τον ανθρώπινο σπασμό και τον θάνατο

Γράφει η Νάντια Τράτα // *

 

«Ο άνεμος σφυρίζει στην Κουπέλα» του Θανάση Τριαρίδη, Εκδ. Πατάκη

 

«Η Δομένικα Φραντζή βρέθηκε νεκρή το πρωινό της πέμπτης Φεβρουαρίου του χίλια εννιακόσια εβδομήντα οχτώ…… Κι είναι η αλήθεια πως την αγαπήσαμε πολύ την κυρία Δομένικα, τη λατρέψαμε με απερίγραπτη ένταση και προσήλωση και αφότου πέθανε, στη θύμησή της τα χείλια μας ματώναν καθώς εκείνη ήταν για όλους εμάς η Μητέρα που μας οδήγησε στον υπέροχο εφιάλτη, η καταραμένη γυναίκα που μας ανέβασε στον σκοτεινό λόφο του πάθους, η ιεροφάντις της σκληρής μας άνοιξης…». (απόσπασμα από το βιβλίο)

Ένα μυθιστόρημα ανατρεπτικό, ξεχωριστό, ιδιαίτερο, αλλόκοτο. Συνάμα γοητευτικό, μαγικό, απίθανο, απρόσμενο, εξω-πραγματικό. Ο Θ.Τ. στήνει έναν κόσμο σε μία νέα  διάσταση όπου η φαντασία εισέρχεται ορμητικά στην πραγματικότητα, το τώρα μπλέκεται με το πριν και το μετά, σε ένα έργο που ακόμη και όταν κλείσεις την τελευταία του σελίδα και νομίζεις πως τέλειωσες πια μαζί του, αυτό σε ακολουθεί, σε προ(σ)καλεί, σε ξεβολεύει, σε προβληματίζει.

Θα μπορούσε να είναι μία ιστορία μυστηρίου, ίσως πάλι μια ιστορία ενηλικίωσης, ίσως κάποιες σελίδες ημερολογίου ή ένα γοτθικό παραμύθι ή ακόμη και μία αλληγορία. Όλα αυτά μαζί και άλλα πολλά είναι «Ο άνεμος…..», ένα βιβλίο γραμμένο για να διαβαστεί με κομμένη την ανάσα, με κόρες διεσταλμένες, με έξαψη και ερωτηματικά. Μία «άλλη» πραγματικότητα εντός της πραγματικότητας, μία αντίσταση ενάντια σε κάθε σύμβαση, μία ανεστραμμένη ηθική, ένα  μοντέρνο παραμύθι, μία αξιοθαύμαστη αφήγηση μαγικού ρεαλισμού.

Με έναν ομφάλιο αφηγηματικό λώρο που τον συνδέει με τον Κάφκα και τον Μπόρχες, ο Θ.Τ. μετατρέπει τη λογοτεχνική ανάγνωση σε ένα αμείλικτο ξεβόλεμα. Ανατροπές, κλυδωνισμοί, διαφορετικότητα, πρόκληση, όλα έρχονται σε πλήρη αρμονία να συνθέσουν ένα μυθιστόρημα που θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελέσει «είδος» από μόνο του. Με ταχυδακτυλουργικό τρόπο ο συγγραφέας καταβυθίζεται εντός της φόρμας του «κλασσικού» για να το μεταμορφώσει πλήρως και να παραδώσει κάτι εντελώς διαφορετικό, απόλυτα ιδιοφυές. Η ανατροπή, η διαφορετικότητα, η πρόκληση θα πραγματοποιηθούν εντός του πλαισίου που ο ίδιος ο συγγραφέας έχει θέσει. Τίποτε σχεδόν δεν αφήνει όρθιο, το κυρίαρχο αξιακό σύστημα και όλα τα στερεότυπα καταλύονται όχι απλά με σκοπό να δημιουργήσουν στον αναγνώστη ενοχές, τύψεις ή πικρία αλλά, κυρίως, για να ανοίξουν ένα μονοπάτι σε δρόμους άγνωστους, σε ‘ίσως’ που μένουν αναπάντητα, σε σκέψεις ανομολόγητες που κρατούν τον σύγχρονο άνθρωπο βαθιά καθηλωμένο, ακλόνητα περιχαρακωμένο, απαραβίαστα παραδομένο σε μία προαιώνια ήττα, σε μία τρομακτική πλάνη.

Με μία στέρεη αφηγηματική δύναμη, γλώσσα πλούσια, εικόνες δυνατές, κινηματογραφικές, ξεκάθαρους (κοινωνικούς, θρησκευτικούς, υπαρξιακούς) αλληγορικούς συσχετισμούς και έναν πικρό, σκοτεινό λυρισμό που μπαίνει βαθιά στο κόκκαλο, ο Θ.Τ. αφηγείται μία ιστορία γεμάτη τομές (όπως η πλήρης αποδοχή της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης στην παιδική ηλικία ως κυρίαρχο στοιχείο της ανθρώπινης φύσης), αντίθετα, δίπολα, καθρέφτες ανεστραμμένους (όπως για παράδειγμα η δασκάλα με τους μαθητές της και ο λόφος του μαρτυρίου της, η Κουπέλα, με ευθείες αναφορές σε θρησκευτικά σύμβολα της χριστιανικής πίστης). Εξάλλου, δύο είναι οι βασικότεροι άξονες γύρω από τους οποίους κινείται «Ο άνεμος…»: ο ανθρώπινος σπασμός και ο θάνατος. Και τα δύο «καταδικασμένα» στις συνειδήσεις πολλών «εις το πυρ το εξώτερον», το μεν πρώτο ως σχεδόν ταυτόσημο με το προπατορικό αμάρτημα, το δε δεύτερο επειδή δηλώνει την αναπόδραστη κατάληξη όλων ημών.

 

Θανάσης Τριαρίδης

 

Ο Θ.Τ., όπως ο ίδιος ομολογεί, «γράφει για να γεμίσει τα κενά». Σπάνια να μπορέσει να  βαδίσει κανείς με τόση αποφασιστικότητα τέτοιους δρόμους αμφισβήτησης. Σε έναν κόσμο ολότελα αποπροσανατολισμένο, σε μία κοινωνία με βαθιά παράδοση στην υποκρισία, στο «φαίνεσθαι» και στη λατρεία της υπεροχής της δύναμης σε όλες τις μορφές της, γεμάτης με «γελασμένα πλάσματα», κατά τον Θ.Τ., «Ο άνεμος….» έρχεται να δηλώσει κάτι διαφορετικό, έρχεται να επανακαθορίσει τους κανόνες του παιχνιδιού, έρχεται να φυσήξει για να καθαρίσει μία νεφελώδη, σκοτεινή συνθήκη αιώνων κοινωνικής καταπίεσης, χειραγώγησης μέσω ενός απάνθρωπου, στην ουσία του, συστήματος. Ένα πρωτότυπο, τολμηρό, εντελώς ξεχωριστό, μανιφέστο που συνδυάζει δεξιοτεχνικά έναν σκληρό μαγικό ρεαλισμό και μία σκοτεινή φαντασία, υφαίνοντας έναν ονειρικό κόσμο που είναι ταυτόχρονα λύτρωση και εφιάλτης, απόδραση και καταδίκη και προτάσσοντας μία  άλλη άποψη απέναντι από την ασφάλεια και την κομφορμιστική σιγουριά που ωθεί τον άνθρωπο να μετατρέψει το καταφύγιό του σε φυλακή, την επιθυμία του σε καταπιεσμένη συμπεριφορά και την αληθινή ζωή σε σκηνοθετημένο θέαμα.

Η σπαρακτική δυναμική αυτού του έργου θίγει με εξαιρετικά τολμηρό τρόπο την, άλλοτε εκούσια και άλλοτε ακούσια, υποταγή σε παρωχημένες ιδεολογίες/συστήματα/παραδοχές, απενοχοποιώντας την ουσία της φθαρτής μας φύσης, χρησιμοποιώντας ως μέσο την πρόκληση και θέτοντας την ανθρώπινη ψυχοσύνθεση στο μικροσκόπιο. Ασφαλώς κάθε αναγνώστης με διαφορετικό τρόπο θα πάρει θέση και θα αντιμετωπίσει τις προσωπικές αλήθειες του συγγραφέα, έχοντας, πρώτα, αντιμετωπίσει τον ίδιο του τον εαυτό. Μυθιστόρημα λεπτομερειών, ανατροπών, αμφισβήτησης και εγρήγορσης, «Ο άνεμος…» είναι ένα θαρραλέο έργο και ταυτόχρονα ένα κοινωνικό δοκίμιο πάνω στις ανθρώπινες συμβάσεις και στην ανάγκη για αφύπνιση, για αποτίναξη της καθεστηκυίας τάξης η οποία κάτω από το μανδύα της ελευθερίας κρύβει μία απάνθρωπη καταπίεση.

Εν τέλει, «Ο άνεμος…» είναι ένα έξοχα ιδιοφυές βιβλίο που βρίσκει μία μαγική ισορροπία και παρότι δείχνει να ξεφεύγει εντελώς, παρόλα αυτά πατάει στέρεα και η προσεγμένη, στην κάθε λεπτομέρειά της, σφιχτοδεμένη, ρυθμική αφήγηση έρχεται να αναποδογυρίσει τις ανθρώπινες συμπεριφορές οδηγώντας το έργο σε ένα φινάλε με πικρές αλληγορικές διαστάσεις, αποζητώντας την ξαφνιασμένη αντίδραση του αναγνώστη ενώπιον μίας αποκαθηλωμένης αλήθειας, καρφώνοντας καίρια την κακοφορμισμένη πια εικόνα-ψευδαίσθηση μίας κοινωνίας που, κατ’ ουσία, τελεί εν υπνώσει (στην καλύτερη περίπτωση), και αποτυπώνοντας, συγχρόνως, την ανάγκη ανάδειξης μιας νέας συνθήκης πραγματικής ελευθερίας.

 

 

Φεβρουάριος 2019

 

* Νάντια Τράτα www.nadiatrata.blogspot.gr

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top