Fractal

Δοκίμιο: “Αγώνας κατά της βαρβαρότητας του καπιταλισμού”

Του Νίκου Τσούλια // *
 

de-salva: Odiya, Niigata © Kiichi Asano 

Odiya, Niigata

 

      Ζούμε σε εποχές ακραίας βαρβαρότητας. Ποτέ άλλοτε στη μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο περίοδο δεν είχαμε τόσο ακραία αντικοινωνικά φαινόμενα, τόσο σκοταδισμό στο πολιτιστικό στερέωμα και την πλήρη απαξίωση του «προσώπου του ανθρώπου». Σήμερα η ανθρωπότητα γνωρίζει όσο ποτέ άλλοτε τις πιο εφιαλτικές εικόνες βαρβαρότητας.

      Ο καπιταλισμός ως κοινωνικο-πολιτικό σύστημα έχει πάψει προ πολλού να έχει δημιουργικό περιεχόμενο. Συνδέθηκε πρωτίστως με την άνοδο της αστικής τάξης, με την ανάπτυξη νέων παραγωγικών δυνάμεων, με τη Βιομηχανική αλλά και με την Τεχνολογική Επανάσταση. Προχώρησε όμως σε μια άνευ προηγουμένου εξάντληση των φυσικών πόρων με αποτέλεσμα να εμφανιστεί για πρώτη φορά η οικολογική απειλή στη Γη με μοναδική αιτία την «ανθρωπογενή δράση». Και επειδή η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων έχει εξαντλήσει τα όριά της – ήδη ιδιωτικοποιείται και το πιο βασικό αγαθό, το νερό (!) – η εκμετάλλευση ως ενδογενές στοιχείο του καπιταλισμού επεκτείνεται ευθέως στη γενικευμένη εκμετάλλευση των ανθρώπων. Το σύνθημα είναι ολοκληρωτικό: ή πλούτισε ή πέθανε! Δηλαδή ή θα είσαι με το Κεφάλαιο (αν μπορείς…) ή η ζωή σου θα είναι μια κόλαση…

      Η πείνα και η ανέχεια έχουν επικρατήσει σε μεγάλες περιοχές του πλανήτη μας και έχουν αρχίσει να διεισδύουν με ακραίο επεκτατικό τρόπο και στον αναπτυγμένο κόσμο. Οι εστίες τοπικών πολέμων πολλαπλασιάζονται και η έννοια του διεθνούς δικαίου και του αλληλοσεβασμού εθνών και κρατών έχει υποχωρήσει δραματικά. Η ανισοκατανομή των πόρων και πάνω από όλα η ληστρική εκμετάλλευσή τους από την αδηφαγία του Κεφαλαίου έχει ερημοποιήσει πολλές γωνιές της Γης. Η συσσώρευση πλούτου σε λίγα κέντρα είναι τόσο έντονη που απειλεί πλέον τη στοιχειώδη κοινωνική συνοχή αλλά και την ίδια τη λειτουργία των πολιτικών συστημάτων. Η ίδια η Δημοκρατία έχει ήδη αρχίσει να αμφισβητείται γιατί δεν μπορεί να προφυλάξει την αυτονομία της σφαίρας της πολιτικής, αφού η οικονομική εξουσία έχει αλώσει τα κέντρα των ουσιαστικών αποφάσεων.

      Όλοι οι αναλυτές εδώ και πολλές δεκαετίες ισχυρίζονται ότι ο καπιταλισμός περνάει δομική κρίση και ότι θα καταρρεύσει εκ των ένδον από τις ενδογενείς αντιφάσεις του. Ωστόσο, αυτή η αντίληψη – προϊόν μιας ντετερμινιστικής ανάγνωσης της ιστορίας – είναι τουλάχιστον ελλειμματική. Η κρίση του καπιταλισμού δεν οδηγεί νομοτελειακά στην αποδυνάμωσή του και στην κατάρρευσή του. Ίσα – ίσα η κρίση τον κάνει ακόμα πιο επιθετικό και πιο αντικοινωνικό. Τώρα κατατρώει τις «σάρκες» της ανθρωπότητας με τον πιο ωμό τρόπο.

      Αλλά ποια είναι η βασική αιτία της εύκολης κυριαρχίας του καπιταλισμού ακόμα και στη σημερινή περίοδο των έντονων ενδογενών αντιφάσεών του; Θεωρώ ότι η πρώτη των πρώτων αιτία είναι η αδυναμία του κόσμου της εργασίας και των κοινωνικών δυνάμεων και κινημάτων να αναδείξουν ισχυρά πολιτικά υποκείμενα (κόμματα) που θα αμφισβητήσουν εν τοις πράγμασι τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής και θα προτείνουν ένα συγκροτημένο και συγκεκριμένο εναλλακτικό μοντέλο παραγωγής που θα αντικαθιστά την ισχύ της κεφαλαιοκρατίας. Δεν αρκούν οι διαδηλώσεις και οι περισπούδαστες θεωρητικές αναλύσεις με το εύκολο αυτοαναφορικό περιεχόμενο των κλειστών δήθεν αριστερών ακροατηρίων, σαν εκείνο του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. που ζούμε σήμερα στη χώρα μας.

      Δεν ισχυρίζομαι – το αντίθετο – ότι δεν παίζει ρόλο η δράση των κοινωνικών κινημάτων ούτε ακόμα και ο χωρίς πολιτικό και ιδεολογικό περιεχόμενο ξεσηκωμός, όπως τον ζήσαμε στη χώρα μας με τα ανούσια «κινήματα των πλατειών» του θυμού και της οργής, αλλά νομίζω ότι δεν αρκούν. Το κλειδί των εξελίξεων θεωρώ ότι βρίσκεται στην Ευρώπη. Σήμερα οι πολίτες και οι λαοί της γηραιάς ηπείρου δεν βλέπουν μόνο να χάνουν οι χώρες τους τον ημικεντρικό ρόλο που είχαν στη διεθνή σκηνή, αλλά βιώνουν και το τέλος του Κράτους Πρόνοιας (απόρροια της μεταπολεμικής τους προόδου) ακόμα και του Κράτους Δικαίου (μακρινό γέννημα του Διαφωτισμού). Μπορούν να δεχτούν την τριτοκοσμικοποίηση των κοινωνιών τους, την αναίρεση όλων των δημοκρατικών κατακτήσεών τους και το «θάψιμο» των μεγάλων ουμανιστικών αξιών και προταγμάτων τους;

      Εκτιμώ ότι οι λαοί της Ευρώπης είναι «υποχρεωμένοι» και από το βάρος της ιστορίας τους αλλά και κυρίως από την ανάγκη δημιουργίας του δικού τους μέλλοντος να αντιδράσουν στην καπιταλιστική λαίλαπα και να αναδείξουν το «σοσιαλιστικό παράδειγμα» ως αγώνα ζωής και πολιτισμού, ως αγώνα προαγωγής του ίδιου του «προσώπου του ανθρώπου». Όταν οι λαοί κάνουν σημαία τους το τέλος της εκμετάλλευσης του ανθρώπου και ανάγουν τη χειραφέτησή του ως το πρώτιστο αξιακό πεδίο της νέας κοινωνίας, τότε μόνο ο καπιταλισμός θα αποδομηθεί και θα ανοίξει μια νέα φωτεινή περίοδος για την ανθρωπότητα.

 

wonderingaboutitall: The Pit -  Marianne von Werefkin

The Pit –  Marianne von Werefkin

 

 

* Ο Νίκος Τσούλιας είναι καθηγητής σε λύκειο. Έχει εκλεγεί πρόεδρος της ΟΛΜΕ τέσσερις φορές (1996 – 2003). Διδακτορικό στην Ειδική Αγωγή. Δύο βιβλία: “Σε πρώτο πρόσωπο” και «Παιδείας εγκώμιον».  Συνεργάστηκε με: «ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ» (1980 – 1986), «ΕΞΟΡΜΗΣΗ» (1988 – 1996) και “ΤΟ ΑΡΘΡΟ” (2010- σήμερα) καθώς και με αρκετά περιοδικά. (https://anthologio.wordpress.com/)

 

Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top