Άποψη: “Τι κάνουμε με την κρίση;”
Του Νίκου Τσούλια // *
Γ. Γουναρόπουλος, – ΟΝΕΙΡΙΚΟ, 1935
Μια αιρετική προσέγγιση
Έχω την ισχυρή πεποίθηση ότι αν δεν φτάσουμε σε ένα πεδίο άρτιας αυτογνωσίας και γενναίας αυτοκριτικής, δεν θα μπορέσουμε να βρούμε δρόμους ουσιαστικής υπέρβασης της κρίσης. Διαφωνώ έντονα με το σημερινό πεδίο αναφοράς, στο οποίο οι συζητήσεις ως προς την κρίση οριοθετούνται στη γνωστή διαμάχη «μνημόνιο» – «αντιμνημόνιο, γιατί θεωρώ ότι αποτελεί εν πολλοίς το επίπεδο του συμπτώματος και έκφρασης της κρίσης και όχι το πεδίο της ανάλυσης των αιτίων της κρίσης και πολύ περισσότερων των παραγόντων της υπέρβασής της.
Ναι, η οικονομία είναι η βάση των πάντων. Αλλά από προκύπτει η οικονομία; Δεν είναι παράγωγο του πολιτισμικού ορίζοντά μας και των συλλογικών μας αφηγήσεων, του τρόπου σκέψης και της ίδιας της ζωής μας; Όχι, δεν θα λυθεί πρώτα το οικονομικό ζήτημα της χώρας και μετά θα …συζητήσουμε την κοινωνική συγκρότησή μας και το αξιακό μας στερέωμα, την ποιότητα της κουλτούρας μας και τις μεγάλες προτεραιότητες του έθνους μας! Ακόμα και όταν (ή αν) «πέσουν κάποια χρήματα στην τσέπη μας», πάλι από τον ίδιο δρόμο θα περάσουμε, το δρόμο του καταναλωτισμού και του λαϊκισμού, της λατρείας του χρήματος και της απαξίωσης κάθε αισθητικής σύλληψης του κόσμου, της εμπορευματοποίησης και της κιτς υποκουλτούρας.
Ναι, υπάρχει η αδηφαγία του διεθνούς κεφαλαίου και η επιθετικότητα του καπιταλισμού σε τέτοιο βαθμό όσο ποτέ άλλοτε στη μεταπολεμική ιστορία. Ναι, ζούμε σε έναν γενικευμένο πόλεμο, όπου στον αναπτυγμένο κόσμο παίρνει τη μορφή του οικονομικού πολέμου με την αναίρεση όλου του κοινωνικού κράτους και των βασικών κατακτήσεων του κόσμου της εργασίας και στις υπόλοιπες χώρες παίρνει τη μορφή είτε της επιβολής των όπλων είτε της πλήρους εξαθλίωσης των πολιτών. Ναι, πρέπει να αντισταθούμε στη βαρβαρότητα των δυνάμεων της αγοράς στο πολιτικό, στο ιδεολογικό και στο κοινωνικό πεδίο. Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν μπορεί παρά να είναι στην πρώτη γραμμή των πολιτικών και των κοινωνικών μας αγώνων. Εδώ δίνεται η μητέρα των μαχών.
Όμως δεν αρκεί αυτό το πεδίο αναφοράς. Θεωρώ ότι αν δεν καλλιεργηθεί και δεν αναδειχθεί μια άλλη άποψη για τη ζωή και για τον κόσμο, η όλη αντίθεση θα ενσωματώνεται εντός του «σύμπαντος» του καπιταλισμού. Αν δεν αλλάξουμε τις βασικές αξίες μας (που είναι διαποτισμένες από την επικράτεια του καπιταλισμού) και την αισθητική σύλληψη του κόσμου (που είναι απόλυτα χρηστική και στενά ωφελιμιστική), δεν μπορεί να αμφισβητηθεί η επικυριαρχία του κεφαλαίου. Αν δεν καλλιεργήσουμε και δεν διαμορφώσουμε τώρα στους καιρούς της σκληρής δοκιμασίας μια άλλη ουμανιστική και διαφωτιστική αντίληψη, κανένας δεν μπορεί να εγγυηθεί την αλλαγή της κοινωνίας. Η Ιστορία είναι αμείλικτη ως προς αυτό το τόσο επίμαχο – στις θεωρίες των κοινωνικών αλλαγών – σημείο.
Θα γίνω πιο συγκεκριμένος. Αν δεν αγαπήσουμε την τέχνη, την ποίηση, τη λογοτεχνία, την (κλασική) μουσική και βλέπουμε τα «σκουπίδια» της τηλεόρασης και του διαδικτύου, δεν υπάρχει αρχιμήδειο σημείο για να αμφισβητηθεί εν τοις πράγμασι η λεηλασία που κάνει ο καπιταλισμός στη φύση και στην κοινωνία, στον πολιτισμό και στους λαούς. Αν δεν κατακτήσουμε και δεν εκφράσουμε αυθεντικά στην καθημερινή μας ζωή το φωτεινό γαλαξία των ανθρωπιστικών αξιών της αγάπης, της αλληλεγγύης, της μετριοπάθειας, του σεβασμού, της ταπεινότητας, της εγκράτειας, της πνευματικότητας, της ανεκτικότητας, της προσφοράς, του κοινού καλού, της συμπόνιας…, ο αγώνας που θα δίνεται είναι εκ των προτέρων χαμένος στην τελική του έκβαση.
Αν ο αγώνας μας δίνεται μόνο στο να ξαναπάρουμε πίσω όσα χάσαμε (χρήματα, δικαιώματα κλπ) – ακόμα και αν αυτό συμβεί- , θα έχουμε και πάλι χάσει. Ο πολιτικός αγώνας μπορεί να είναι ο αγώνας της «αιχμής του δόρατος» αλλά αν αυτός που κρατάει το δόρυ δεν ξέρει τι θα (το) κάνει μετά, δεν έχει ήδη προγεφυρώματα στο δικό του όραμα, πάλι θα βρεθεί στην πρότερη κατάσταση και ας νομίζει ότι έχει φτιάξει έναν άλλο κόσμο. Η Οκτωβριανή επανάσταση ανέτρεψε και συνέτριψε τη βαρβαρότητα του Τσάρου, αλλά δεν είχε διαμορφώσει ποτέ σε καμιά φάση της μια άλλη κοινωνία της ελευθερίας και της ισότητας, της δημοκρατίας και της αλληλεγγύης. Γι’ αυτό πήγε τόσο νομοτελειακά στη φρίκη του σταλινισμού, στην κατάρρευση του δήθεν σοσιαλισμού και στην επαναφορά του άγριου καπιταλισμού.
Αν γινόταν κάτι πολύ απλό (αλλά και τόσο δύσκολο), που μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι χρειάζεται μαγικό ραβδί… Αν δηλαδή κάθε βράδυ οι Έλληνες διάβαζαν Ντοστογιέφσκι ή άκουγαν κλασική μουσική ή συζητούσαν μεταξύ τους ουσιώδη αλλά και απλά ζητήματα της καθημερινής ζωής ή αν πήγαιναν σε μουσεία κλπ και δεν «βύζαιναν» με τόσο «χειραγωγημένο πάθος» στης τηλεόρασης τον αλλοτριωμένο, το χυδαίο και ηλίθιο λόγο, τότε θα ξέραμε ότι δίνουμε έναν αγώνα που θα τον κερδίζαμε… Τόσο απλές, τόσο αιρετικές είναι – κατά τη γνώμη μου – οι προκλήσεις της κρίσης!
Γ. Γουναρόπουλος, Γυναικεία μορφή, 1931
* Ο Νίκος Τσούλιας είναι καθηγητής σε λύκειο. Έχει εκλεγεί πρόεδρος της ΟΛΜΕ τέσσερις φορές (1996 – 2003). Διδακτορικό στην Ειδική Αγωγή. Δύο βιβλία: “Σε πρώτο πρόσωπο” και «Παιδείας εγκώμιον». Συνεργάστηκε με: «ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ» (1980 – 1986), «ΕΞΟΡΜΗΣΗ» (1988 – 1996) και “ΤΟ ΑΡΘΡΟ” (2010- σήμερα) καθώς και με αρκετά περιοδικά. (https://anthologio.wordpress.com/)
Ετικέτες: 'Αποψη
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
Ποίημα: “Τυφλή ελεγεία”
30/04/2024, 7:42 μμ -
Ποίημα: “Eλάχιστο”
30/04/2024, 7:40 μμ -
Ποίημα: “Ο καλύτερος εχθρός”
30/04/2024, 7:39 μμ -
Ποίημα: “Φθορά”
30/04/2024, 7:37 μμ -
Ποίημα: “Λύτρωσις”
30/04/2024, 7:36 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Ποίημα: “Παραισθήσεις ξανά…”
Της Μαρίας Σκαμπαρδώνη // Παραισθήσεις ξανά… Πάλι αισθάνομαι πως αγγίζω το κορμί σου την ώρα που κοιμάμαι. Ξυπνάω, μούσκεμα είμαι από τον ιδρώτα, πάλι μόνη είμαι σε δωμάτιο άδειο και φοβάμαι. Οι παραισθήσεις με ζαλίζουν,
Περισσότερα -
Προοδευτική αντίληψη στο σχολείο!
Του Νίκου Τσούλια // «Κι αν η σημερινή κοινωνία επιβάλλει τον συντηρητισμό, εμάς να μας επιτρέπετε να ονειρευόμαστε», είχε πει ένας μαθητής στη Βουλή των Εφήβων. Ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι αυτό δεν προκύπτει από τις ανησυχίες των
Περισσότερα -
Ποίημα: “Σε ψάχνω…”
Του Δημητρίου Καρπέτη // Σε ψάχνω… Σε ψάχνω, κι ας είσαι παντού. Στα σβησμένα αποτσίγαρα αναγνωρίζω τα σχηματισμένα σου χείλη. Στα πεταμένα χαρτομάντηλα το κραγιόν σου, στα τραπεζάκια τον τελειωμένο σου καφέ. Στα βραδινά σεντόνια
Περισσότερα -
Ένας ευγενής ιππότης της ποίησης
Γράφει η Ευαγγελία Πατεράκη // * Ανδρέας Καρακόκκινος «Αποδημητικά Όνειρα», εκδ. Γερμανός «Αποδημητικά Όνειρα» η τέταρτη ποιητική συλλογή του Ανδρέα Καρακόκκινου. Τολμώ να γράψω γι’ αυτά τα όνειρα του δημιουργού, με την ιδιότητα της αναγνώστριας και λάτρη της
Περισσότερα -
Δοκίμιο: “Η Πολιτική Ορθότητα του Ανθρώπινου Ζώου”
Της Ξένιας Πολίτη // * Ρίχνοντας μια πρόχειρη ματιά στα σύγχρονα σχολικά βιβλία Γλώσσας και Λογοτεχνίας κυρίως, του Δημοτικού και του Γυμνασίου, κι επιμελώς αποφεύγοντας τα βιβλία Ιστορίας προς προστασίαν του ευαίσθητου, πλέον, νευρικού μας συστήματος, παρατηρούμε
Περισσότερα -
Τρεις ενδιαφέρουσες προτάσεις για ανάγνωση
Γράφει η Διώνη Δημητριάδου // ✔ Όλγα Λένη, “Όταν ο Άγγελος είχε φτερά”, εκδόσεις Περίπλους ✔ Μαρία Σαμαρτζή – Παπαδοπούλου, “Μικρές καθημερινές (!) ιστορίες”, εκδόσεις βακχικόν ✔ Κέλλυ Κουναλάκη, “Το ταίρι”, εκδόσεις βακχικόν Όλγα Λένη «Όταν ο Άγγελος είχε φτερά»
Περισσότερα -
Ο 96ος Έλληνας πρωθυπουργός με φόντο το ιστορικό του θεσμού
του Τάκη Κατσιμάρδου // Οι πρωτιές που συγκεντρώνει ο Αλέξης Τσίπρας είναι πολλές: – Ο μοναδικός, που αυτοπροσδιορίζεται και ταυτοποείται από το πρόγραμμα του κόμματός του ως Αριστερός – Ο νεώτερος στην ηλικία, που γεννήθηκε μετά τη μεταπολίτευση –
Περισσότερα
