Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Δακτυλικά αποτυπώματα
11/05/2016, 6:02 μμ

Δακτυλικά αποτυπώματα

Γράφει η Ελένη Γκίκα // 

 

«Γεννήθηκα 15 Απριλίου, Δευτέρα του Πάσχα. Η μάνα έλεγε πως παγιδεύτηκαν να κατέβουν απ’ το Χαλάνδρι στην κλινική, κάπου στην Γ’ Σεπτεμβρίου, γιατί εκείνη τη μέρα είχαν απεργία τα ταξί. Ήταν βέβαιη πως αυτός ο συνδυασμός λαμπρής αργίας και απεργίας συνιστούσε βαρυσήμαντο χρησμό, τον οποίο ωστόσο ποτέ δεν κατάφερα να αποκρυπτογραφήσω».

Με έναν «Χρησμό» σύντομο αλλά εντούτοις που εμπεριέχει ολόκληρη τη ζωή του και όλο το βιβλίο, ο Νίκος Παναγιωτόπουλος μετά από την «Ενοχή των υλικών», τον «Ζίγκι απ’ τα Μάρφαν», «Το γονίδιο της αμφιβολίας», την «Αγιογραφία» και «Τα παιδιά του Κάιν», μέσα σε 67 διηγήματα κατορθώνει να ανιχνεύσει το DNA της δικής του ζωής (και της συγγραφικής), της δικής μας εποχής. Ο «Γραφικός χαρακτήρας» του μέσα από 66 αυτοβιογραφικά διηγήματα της μιας ανάσας και ένα επινοημένο, είναι το κατακερματισμένο αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα αλλά και το χρονικό μιας, επίσης, κατακερματισμένης εποχής. Λιτό, απλό και κρυστάλλινο, γι’ αυτό κι απολύτως σιβυλλικό.

 

«Γραφικός χαρακτήρας» του Νίκου Παναγιωτόπουλου, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 177

 

«Δεν μπορώ παρά να ευγνωμονώ τον πατέρα και την αγαστή συμπαιγνία του με τον πλανόδιο βιβλιοπώλη, αφού, τη στιγμή που έπεφτα στον ωκεανό της πραγματικότητας, έστειλαν τον Νέμο και τον Ναυτίλο του για να με σώσει».

Ενσταντανέ ζωής που ερμηνεύουν εκείνο που έγινε, ό,τι επακολούθησε. Σκηνές του βίου που έχουν την δύναμη να ξεπερνάνε τον χρόνο αποδεικνύοντας ότι το στιγμιαίο ενίοτε μπορεί και να είναι μοιραίο ή διαχρονικό. Το παρελθόν που ερμηνεύεται πάντοτε εκ των υστέρων, καίτοι κρατά τα κλειδιά του μέλλοντος μας. Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος που μας έχει συνηθίσει σε σύνθετες και πολύπλοκες μυθιστορηματικές συνθέσεις, επιστρέφοντας κατορθώνει σχεδόν το ακατόρθωτο, να τα πει απλά και διάφανα, κατανοώντας το δαιδαλώδες χρονικά και χωροταξικά στη ζωή. Η γέννησή του, ανάμεσα σε αργία και απεργία, οι γονείς κι ο μικρός αδελφός του, τα διλλήματα και οι φόβοι του, οι τύψεις του, οι προσδοκίες του και όλες του οι αποκοτιές. Η ζωή με τους άλλους, τα τραύματα και τα θαύματα, το σχολείο, μετά ο στρατός, το πώς μπήκανε στη ζωή του οι μυθιστορηματικοί ήρωες και ο κινηματογράφος, η κόντρα με τον πατέρα, η αρβανίτικη καταγωγή απ’ τη μεριά της μητέρας, η συμφιλίωση με τον πατέρα, και η ενηλικίωση όταν καλείται να γίνει ο γονιός των γονιών.

Στο μεταξύ, ποδήλατα κι αυτοκίνητα, εκδρομές και ταξίδια, το σόι και τα τραγούδια, η ρετσίνα, το πιρούνι στο μάτι και τα αυγά στο γρασίδι, η εποχή της αντιπαροχής, τα γυρίσματα της ζωής, η αξιοθρήνητη θεία Γιαννούλα που έγινε η αξιοζήλευτη, κι ο βασιλιάς της γειτονιάς Τρανουδάκης που τα έχασε όλα και όλους αλλά στο μεταξύ έγινε μαλακός κι ευγενικός, κινηματογραφούνται σχεδόν με διαύγεια και εικονογραφούνται με φωτογραφίες ασπρόμαυρες, η μανία του πατέρα βλέπετε με τις φωτογραφικές μηχανές- σκιαγραφούν το τελευταίο μισό του αιώνα με τις μεγάλες του αλλαγές: το χάσμα των γενεών, τις μεγάλες χωροταξικές αλλαγές, τις μικρές επαναστάσεις που αλλάζουν, τελικά, την νοοτροπία, τις επιδιώξεις, τις αξίες ακόμα κι αυτές τις σταθερές.

Αφηγήματα αμφίσημα μέσα στην απλότητά τους, εφόσον μόνο τυχαίο δεν είναι το φωτογραφικά συγγραφικό πλάνο και η επιλογή. Παρελθούσες ιστορίες με ουρές στο μέλλον, αινίγματα ζωής που εμπεριέχουν τη λύση τους, την πρώτη μετάφραση βιβλίου του στα γαλλικά που λάτρευε και η συγκίνηση της γαλλικούς, η ταινία «Αποκάλυψη» που υπήρξε η δική του μελλοντική αποκάλυψη, η γονεϊκή «απόδοση» που γίνεται «απόλαυση», η ανακάλυψη, η επανάσταση, η σύγκρουση και τελικά η αποδοχή: «Έχω την εντύπωση ότι στη ζωή μου δεν έκανα τίποτε άλλο από το να προσπαθώ να γράψω τόσο ωραία όσο αυτός», η μεγάλη παραδοχή.

Η ζωή και ο θάνατος, ο χαρακτήρας που γίνεται δακτυλικό αποτύπωμα, ο συγγραφέας και οι άλλοι, σε μια κατακερματισμένη οικογενειακή σάγκα γοητευτική και αποκαλυπτική. Η διαπίστωση ότι όλα τα ουσιαστικά είναι ερμηνεύσιμα και τα πολύπλοκα προσεγγίζονται με απλότητα, φυσικά σχεδόν, ταπεινά. Η βεβαιότητα ότι πίσω απ’ όλην αυτή την κρυστάλλινη διαύγεια και απλότητα κρύβεται, τελικά, πολλή σκληρή δουλειά.

Αντί επιλόγου, οι προθέσεις του, να πει την αλήθεια και να διαβαστούν ο ιστορίες της μιας ανάσας «ανάμεσα σε δυο στάσεις των νέων γραμμών του μετρό». Και μια βόμβα: η μοναδική επινοημένη ιστορία που ανιχνεύεται δύσκολα, μόνο προβλέψεις μπορεί κάποιος να κάνει, ότι μπορεί εκείνο του αποκαλυπτικό «41» που αφορά τα… παπούτσια να είναι και η επινοημένη εξήγηση μιας εξεγερθείσας ζωής. Ή ίσως ο «Γραφικός χαρακτήρας» που είναι ακριβώς ο αντίποδας; Η μεγάλη συμφιλίωση και η παραδοχή. Όπως και να ‘χει το παρελθόν πάντα θα έχει την λύση και θα βρίσκει τον τρόπο να τρυπώνει παντού στη μελλοντική μας ζωή. Εξ ου και η ανάγκη μας να το προσεγγίσουμε και να το διασώσουμε: η κάθε ερμηνεία, ο μεγάλος χρησμός βρίσκεται θα βρίσκεται πάντοτε εκεί: «Μου πήρε μέρες να το χωνέψω, ώσπου συνειδητοποίησα πως αυτό συνέβη γιατί η μνήμη του ήταν ακόμη σχεδόν άγραφη. Όσο πιο βαθύ το παρελθόν τόσο μεγαλώνει κι η ανάγκη να κρατήσεις ζωντανά κομμάτια και θρύψαλα».

Με ό,τι ζήσαμε γράφουμε, κάνουμε σινεμά, μουσική, ζωή. Γινόμαστε εκείνο που ζήσαμε, τελικά, κι εμείς.

 

O συγγραφέας Νίκος Παναγιωτόπουλος

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top