Συνέντευξη: Νίκος Ιωακειμίδης – Όλα για την καρδιά μας!

Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα //

 

«Όλα τα είδη του stress, όπως το οικονομικό, το εργασιακό stress αλλά και η συχνότητα στρεσογόνων καταστάσεων της ζωής (διαζύγιο, απόλυση από την εργασία, καυγάδες μεταξύ του ζευγαριού, απώλεια αγαπητού προσώπου κ.α.) βρέθηκε ότι είναι κατά 45% πολύ συχνότερα στους ασθενείς που υπέστησαν έμφραγμα του μυοκαρδίου. Ο λόγος που το stress προκαλεί «κακό στην καρδιά» ερμηνεύεται ιατρικά, αφού η απότομη διέγερση του συμπαθητικού συστήματος, απελευθερώνει στον οργανισμό τις ορμόνες του stress (αδρεναλίνη – νορ-αδρεναλίνη – κορτιζόλη), με αποτέλεσμα την έκλυση επικίνδυνων αρρυθμιών εκ της καρδιάς, ιδίως όταν υπάρχει υπόστρωμα ισχαιμίας, δηλαδή πλημμελούς αιμάτωσης της ίδιας της καρδιάς που οδηγεί σε κοιλιακή μαρμαρυγή και θάνατο.»

Ο Νίκος Ιωακειμίδης είναι Καρδιολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης της Α΄Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής, Ιπποκράτειο ΓΝΑ. Ανταποκρινόμενος στην πρόσκλησή μας, απαντά σε όλα εκείνα που θα ρωτούσαμε, αν μπορούσαμε, τον καρδιολόγο μας: Κινδύνους, προφυλάξεις, ηλεκτρονικό τσιγάρο, προκλήσεις εποχής, συστήνοντάς μας ένα υγιεινότερο και ασφαλέστερο τρόπο ζωής. Ας τον ακούσουμε.

–  Κύριε Ιωακειμίδη, η Ιατρική είναι κλίση ή απόφαση;

Η Ιατρική είναι κατ’ αρχήν κλίση που πιστεύω ότι υπάρχει από την παιδική ηλικία. Είναι εκεί και περιμένει. Κάποια στιγμή την αναγνωρίζεις. Και είτε περιμένεις να διαμορφωθούν κατάλληλες συνθήκες υλοποίησης είτε τις διαμορφώνεις ο ίδιος.  Στην πρώτη περίπτωση τα πράγματα έρχονται όπως πρέπει τη χρονική στιγμή που πρέπει. Με λίγη προσπάθεια ακολουθεί το θετικό αποτέλεσμα. Στη δεύτερη περίπτωση συμβαίνει ακριβώς το ίδιο με την προϋπόθεση όμως, να πάρεις την απόφαση να ξεκινήσεις. Από τη στιγμή που ξεκινάς αυτό το λειτούργημα  και μετά, οι όποιες δυσκολίες φαντάζουν ασήμαντες.

-Πώς αποφασίσατε και πότε να γίνετε γιατρός και μάλιστα καρδιολόγος;

Η κλίση για την ιατρική τελικά αποδείχθηκε ισχυρότερη απο την απόφαση να ακολουθήσω αυτό το επάγγελμα. Κατά τη διάρκεια των σπουδών μου παρόλο που μου άρεσαν ειδικότητες όπως η Παιδιατρική ή η Λοιμωξιολογία συνειδητοποίησα ουσιαστικά όταν έκανα την τρίμηνη εκπαίδευση στην Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική του Ιπποκρατείου Νοσοκομείου Αθηνών ότι η καρδιολογία είναι η ειδικότητα εκείνη που βρισκόταν πιο κοντά στις επιθυμίες μου. Στην απόφασή μου αυτή αναμφισβήτητα σημαντική επίδραση είχαν και τα έντονα βιώματα που έχω από τον πατέρα μου που είναι επίσης καρδιολόγος.

-Τι πρέπει να είναι ή να έχει κάποιος για να είναι γιατρός, μπορεί ο καθένας;

Η ιατρική στη σωστή της διάσταση δεν είναι για τους πολλούς, είναι για λίγους. Αλοίμονο αν όλοι ακολουθούσαν την ιατρική. Θα πρέπει να αποτελεί επιλογή για όσους αντιλαμβάνονται την κλίση τους και προσπαθούν να την κάνουν τρόπο ζωής. Για όσους αντιλαμβάνονται την αξία της ανθρώπινης υπόστασης και επιθυμούν με θέρμη και πίστη στις δυνατότητές τους να υπηρετήσουν τον άνθρωπο.

-Τι συναντάτε ως καρδιολόγος που δεν θα το συναντούσατε ως παθολόγος ή γενικός ιατρός;

Ο ρόλος του καρδιολόγου είναι εξαιρετικά σημαντικός: Κατ’ αρχάς σε πολλές περιπτώσεις είναι ο πρώτος που έρχεται σε επαφή με τον εξεταζόμενο είτε έχει είτε δεν έχει κάποιο συγκεκριμένο καρδιολογικό πρόβλημα. Στη φάση αυτή μπορεί να περάσει όλα τα μηνύματα για πρόληψη μελλοντικών καρδιολογικών προβλημάτων  μέσω της αποφυγής του καπνίσματος, της καθιερώσεως υγιεινής διατροφής, της άσκησης και κατά το δυνατόν ήρεμης ζωής, χωρίς υπερβολικό και ανταγωνιστικό πνεύμα. Όμως, η κυριότερη αποστολή του καρδιολόγου είναι να αντιμετωπίζει άμεσα δυνητικά θανατηφόρες-εφόσον εξελιχθούν-καρδιολογικές παθήσεις όπως είναι κυρίως το έμφραγμα του μυοκαρδίου. Ο καρδιολόγος στη σύγχρονη εποχή όπου τα καρδιολογικά συμβάματα αυξάνονται δραματικά θα πρέπει να είναι ενημερωμένος με τις εξελίξεις, να γνωρίζει άριστα το πρόβλημα του ασθενούς και να τον καθοδηγεί υπεύθυνα στην επιλογή της θεραπείας είτε αυτή είναι φαρμακευτική είτε παρεμβατική είτε χειρουργική.

-Η κρίση και η σημερινή εποχή ευνοεί τα καρδιαγγειακά προβλήματα τελικά;

Όπως προκύπτει από επιδημιολογικά δεδομένα που δημοσιεύτηκαν το τελευταίο χρονικό διάστημα, η οικονομική κρίση αποτελεί καταλυτικό παράγοντα για την υγεία της καρδιάς και των αγγείων και συνδέεται με αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα. Σύμφωνα με στοιχεία, το 80% των καρδιαγγειακών επεισοδίων συμβαίνουν στα χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα, τα οποία αντιμετωπίζουν προβλήματα πρόσβασης στις δομές υγείας, αλλά στερούνται και των μέσων που βοηθούν στην πρόληψη. Συγκρίνοντας τα στοιχεία προ και μετά κρίσης, διαπιστώνεται ότι υπάρχει αύξηση των ασθενών με στεφανιαία νόσο, παρότι τα οξέα περιστατικά σημειώνουν σχετική μείωση και αυτό πιθανώς οφείλεται στην ενημέρωση των πολιτών και στις εξελίξεις που υπάρχουν στην ιατροφαρμακευτική αντιμετώπιση. Ωστόσο παράγοντες κινδύνουν που επηρεάζονται σε σημαντικό βαθμό από την κρίση όπως είναι η παχυσαρκία λόγω κακής διατροφής και μειωμένης άσκησης και το κάπνισμα ως διέξοδος από τα καθημερινά προβλήματα επενεργούν κατά τη γνώμη μου δυσμενώς στην εκδήλωση καρδιολογικών προβλημάτων.

-Κύριε Ιωακειμίδη, υπάρχουν προληπτικά μέτρα όσον αφορά την καρδιά;

Τα μέτρα που αποδεδειγμένα λειτουργούν καλά και αποτελεσματικά για να θωρακίσουμε την καρδιά μας είναι πολλά και στους περισσότερους γνωστά: αποφυγή καπνίσματος, έλεγχος της χοληστερόλης και της αρτηριακής πίεσης του αίματος, συστηματικά άσκηση και διατήρηση χαμηλού σωματικού βάρους. Ωστόσο, μερικές νεότερες προτάσεις μπορεί να προκαλέσουν έκπληξη. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι καθώς οι ερευνητές ανακαλύπτουν τους βιοχημικούς λόγους που βρίσκονται πίσω από τις περισσότερες καρδιακές προσβολές οι ιατρικές συμβουλές εξελίσσονται και αυτό αποτυπώνεται στις πρόσφατες Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη θεραπεία της Υπερχοληστερολαιμίας, του Διαβήτη και της Αρτηριακής Υπέρτασης.  Είναι για παράδειγμα σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η ευεργετική για την καρδιά μεσογειακή διατροφή δεν είναι στην πραγματικότητα φτωχή σε λιπαρά, αλλά ότι οι κύριες πηγές λιπαρών -δηλαδή το ελαιόλαδο και τα λιπαρά ψάρια καθώς επίσης τα καρύδια και οι ξηροί καρποί, σπόροι και μερικά λαχανικά- βοηθούν στην πρόληψη της καρδιοπάθειας βελτιώνοντας τις τιμές της χοληστερόλης και περιορίζοντας τη φλεγμονή στο τοίχωμα των αρτηριών.

-Έχετε άπειρες συμμετοχές σε παγκόσμια ιατρικά συνέδρια και πάρα πολλές ανακοινώσεις και δημοσιεύσεις σε ελληνικά και ξένα περιοδικά: η ιατρική και δη η καρδιολογία, είναι μια επιστήμη που εξελίσσεται;

Η πρόοδος στην καρδιολογία, όπως και σε κάθε ειδικότητα της ιατρικής, είναι συνυφασμένη με την τεχνολογία, η οποία έχει εισβάλει δυναμικά σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Ακολουθώντας τις ανάγκες για διαφύλαξη, προστασία και αποκατάσταση της υγείας, συνδράμει καθοριστικά στη διαγνωστική διαδικασία, καθώς και στη θεραπευτική, με φάρμακα ή παρεμβάσεις. Θα πρέπει να παραδεχτούμε την  ιλιγγιώδη πρόοδο που παρατηρείται  στη διαγνωστική ικανότητα με τους υπερήχους και αιματολογικές εξετάσεις για πρώιμη διάγνωση του εμφράγματος του μυοκαρδίου, καθώς και στη συμβολή των ισοτόπων και της μαγνητικής τομογραφίας. Στον τομέα της θεραπευτικής, τα πλέον πολυσυζητημένα φάρμακα για την πρόληψη της αποφρακτικής νόσου των αρτηριών είναι τα σκευάσματα που μειώνουν την «κακή» LDL χοληστερίνη. Εδώ χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, διότι, ενώ υπάρχει γενική ομοφωνία για τον ευεργετικό τους ρόλο στους ασθενείς υψηλού κινδύνου, εκφράζονται σοβαρές επιφυλάξεις για τη μαζική και γενικευμένη χρήση τους. Με τη βοήθεια της φαρμακολογίας, όλο και κάτι νέο εμφανίζεται, ειδικά για τους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια και χαμηλό κλάσμα εξωθήσεως (αδυναμία προωθήσεως του αίματος). Καθοριστικό λόγο, επίσης, για την καλή πορεία των καρδιοπαθών έχει η σωστή αντυπερτασική αγωγή με νεότερα φάρμακα για καλύτερη συμμόρφωση και η επιμελής ρύθμιση του σακχαρώδους διαβήτη. Ένας τομέας που εξελίσσεται με γεωμετρική πρόοδο είναι η διακαθετηριακή εμφύτευση ή επιδιόρθωση καρδιακών βαλβίδων. Μέσα σε πολύ σύντομο διάστημα αποδείχθηκε ότι με τη μέθοδο αυτή, δηλαδή χωρίς ανοικτή εγχείρηση, ευνοούνται και νεότεροι ασθενείς, ενδιαμέσου κινδύνου, ενώ στα αρχικά στάδια περιοριζόταν σε υπερήλικες με γενικότερα προβλήματα απαγορευτικά για χειρουργική επέμβαση. Αναμφίβολα, οι φαρμακευτικοί, καθώς και οι παρεμβατικοί χειρισμοί απαιτούν πλέον μεγάλη εξειδίκευση και ειδική ενασχόληση, καθώς και νοσοκομειακές δομές για παρακολούθηση της προόδου, αλλά και τυχόν παρενεργειών.

-Τι έχουμε μάθει τελευταία που δεν γνωρίζαμε πιο παλιά;

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις νέες Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες της υπέρτασης που επισημαίνουν την ανάγκη έγκαιρης έναρξης αντιυπερτασικής αγωγής με τη χρήση από την αρχή τουλάχιστον δύο φαρμακευτικών παραγόντων σε ένα χάπι για την επιτυχέστερη ρύθμιση των επιπέδων της αρτηριακής πίεσης. Οι στόχοι για τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης των υπερτασικών ασθενών όλων των ηλικιών είναι χαμηλότεροι από ότι σε προηγούμενες οδηγίες.

Την ανάγκη αναθεώρησης των κατευθυντήριων οδηγιών που ισχύουν παγκοσμίως για τη διατροφή αναδεικνύουν πρόσφατα δεδομένα που δείχνουν ότι η αυξημένη κατανάλωση υδατανθράκων σχετίζεται με χειρότερη συνολική και καρδιαγγειακή θνησιμότητα, ενώ τα πολλά λιπαρά σχετίζονται με μικρότερο κίνδυνο. Τα τελευταία ευρήματα δεν επιβεβαιώνουν την ισχύουσα οδηγία για περιορισμό των λιπαρών σε λιγότερο από το 30% της ενεργειακής μας πρόσληψης και τον κορεσμένων σε κάτω από το 10%, αφού ο περιορισμός αυτό δεν συντελεί σε βελτίωση της υγείας. Αντιθέτως, ο περιορισμός των υδατανθράκων μπορεί να έχει σημαντικά οφέλη για την υγεία.

Η διαδερμική εμφύτευση της αορτικής βαλβίδας που έχει καθιερωθεί ως εναλλακτική της χειρουργικής αντιμετώπισης σε ασθενείς με υψηλό χειρουργικό κίνδυνο λόγω συνυπαρχουσών παθήσεων εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια σε πολλές χώρες μεταξύ των οποίων και στην χώρα μας. Η αυξανόμενη εμπειρία από τη διαδερμική τοποθέτηση αορτικής βαλβίδας σε ασθενείς με υψηλό κίνδυνο για χειρουργική επέμβαση δίνει νέες προοπτικές στην αντιμετώπιση της στένωσης αορτής. Η μέθοδος αυτή επιτρέπει την γρήγορη επιστροφή του ασθενή στην καθημερινότητα του, ενώ μειώνει και τις επιπλοκές που ενέχει η επέμβαση ανοικτής καρδιάς.

Σημαντικές είναι όμως και οι εξελίξεις στον τομέα των εμφυτεύσιμων βηματοδοτών, που με ελάχιστες επεμβατικές πλέον τεχνικές μπορούν να αποκαταστήσουν τον φυσιολογικό ρυθμό σε περιπτώσεις βραδυκαρδίας και ανεπάρκειας του αυτόχθονα καρδιακού ρυθμού. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας και των υλικών επέτρεψε τη δημιουργία βηματοδοτών ελάχιστου μεγέθους που μπορούν να εμφυτευτούν απευθείας στην καρδιά χωρίς τη μεσολάβηση βηματοδοτικών ηλεκτροδίων.

Τέλος, αυξανόμενο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι υποδόρια τοποθετούμενες συσκευές απινίδωσης  έναντι των διαφλεβίως τοποθετούμενων. Τα συστήματα αυτά, έχει φανεί πως σε ειδικές περιπτώσεις ασθενών, ειδικά σε νεαρότερες ηλικίες, που δεν μπορούν να τοποθετήσουν διαφλέβια απινιδωτικά συστήματα μπορούν να επιτύχουν επιτυχή ανάταξη σε περίπτωση κακοήθων κοιλιακών αρρυθμιών αντίστοιχη με αυτή των διαφλέβιων συστημάτων.

-Η θεωρητική σκευή του καρδιολόγου και η διαρκής συμμετοχή του σε σχετικά δρώμενα είναι εξίσου σημαντική με την ιατρική;

Η πρόοδος στην καρδιολογία, όπως και σε κάθε ειδικότητα της ιατρικής, είναι συνυφασμένη με την τεχνολογία, η οποία έχει εισβάλει δυναμικά σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Οι εξελίξεις στην Καρδιολογία ακολουθώντας τις ανάγκες για διαφύλαξη, προστασία και αποκατάσταση της υγείας, συνδράμουν καθοριστικά στη διαγνωστική διαδικασία, καθώς και στη θεραπευτική, με φάρμακα ή παρεμβάσεις. Η αλματώδης πρόοδος της τεχνολογίας έχει επηρεάσει καταλυτικά και την καρδιολογία και, πλέον, περιπτώσεις που παλαιότερα θεωρούνταν δύσκολο να αντιμετωπιστούν, σταδιακά εξελίσσονται σε  υποθέσεις  «ρουτίνας». Σε κάθε περίπτωση, ο συνδυασμός εμπειρίας στο χειρισμό καρδιολογικών προβλημάτων και της άριστης θεωρητικής κατάρτισης  με τη  γνώση των σύγχρονων υποδομών και μεθόδων που αποκτώνται μέσα από τη διαρκή συμμετοχή στα σχετικά δρώμενα εξασφαλίζει μεγαλύτερες πιθανότητες θεραπείας  για τον ασθενή  ακόμα και στις πιο δύσκολες και σύνθετες περιπτώσεις.

-Τι συναντάτε συχνά όσον αφορά τις ανθρώπινες καρδιοπάθειες και τι εξακολουθεί να σας ξαφνιάζει;

Συχνότερα συναντάμε τα οξέα στεφανιαία σύνδρομα, που είναι η πιο σημαντική μορφή των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Ανάμεσα σε αυτά, το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου. Στη διάρκεια της κρίσης οι κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές που έχουν γίνει στη χώρα μας, έχουν επιπτώσεις κυρίως στους παράγοντες κινδύνου, γεγονός που στη συνέχεια μεταφράζεται σε καρδιαγγειακές παθήσεις. Αυτό που έχουμε δει αυτά τα χρόνια είναι ότι τα εμφράγματα του μυοκαρδίου παραμένουν σταθερά ως προς την επίπτωση. Από την άλλη μεριά, οι παθήσεις του προσβάλουν το μυ της καρδιάς εξακολουθούν να μας ξαφνιάζουν. Στη διατατική μυοκαρδιοπάθεια για παράδειγμα που χαρακτηρίζεται από  σημαντική διάταση και μειωμένη λειτουργικότητα της καρδιάς τις περισσότερες περιπτώσεις η ακριβής αιτία δεν είναι γνωστή. Συχνά είναι γενετική νόσος, δηλαδή προκαλείται από μια μετάλλαξη σε ένα ή περισσότερα γονίδια, και μπορεί να κληρονομηθεί από γενιά σε γενιά, υπάρχουν όμως και μη γενετικά αίτια, όπως οι ιογενείς λοιμώξεις, τα αυτοάνοσα νοσήματα, η έκθεση σε αλκοόλ-τοξίνες-φάρμακα και η κύηση. Επίσης το σύνδρομο takotsubo που είναι επίσης γνωστό ως μυοκαρδιοπάθεια takotsubo, μυοκαρδιοπάθεια από στρες, σύνδρομο εν είδη μπαλονιού ή σύνδρομο «ραγισμένης» καρδιάς αποτελεί κεντρικό θέμα μελέτης τα τελευταία χρόνια. Το σύνδρομο της  «ραγισμένης» καρδιάς μπορεί να προκληθεί από την έντονη συναισθηματική καταπόνηση, τα συμπτώματα του συνδρόμου μοιάζουν με αυτά του εμφράγματος –κυρίως πόνος στο στήθος, δύσπνοια και λιποθυμία και πλήττει συχνότερα τις γυναίκες σε σύγκριση με τους άντρες. Οι μέχρι τώρα γνωστές επιπλοκές του συνδρόμου περιλαμβάνουν την προσωρινή καρδιακή ανεπάρκεια και θεωρείτο ότι η καρδιά αναρρώνει πλήρως μετά το στρεσογόνο συμβάν, όμως τα νέα στοιχεία υποδεικνύουν ότι οι βλάβες είναι σε πολλές περιπτώσεις μακροχρόνιες.

-Ο νεοέλληνας είναι πειθαρχημένος ασθενής;

Η συμμόρφωση του ασθενούς στα καρδιολογικά νοσήματα, εξαρτάται από κοινωνικοδημογραφικούς, κλινικούς και συναισθηματικούς παράγοντες, όπως είναι η ηλικία, το φύλλο η άσκηση, το κάπνισμα, η κατάθλιψη. Σημαντική παράμετρος που θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη είναι και η έλλειψη συμμόρφωσης στη λήψη των φαρμάκων που σε παθήσεις όπως η στεφανιαία νόσος τα φάρμακα που χορηγούνται είναι πολλά, αλλά απαραίτητα για την πρόληψη καινούργιων επεισοδίων. Επίσης, το κάπνισμα ιδιαίτερα στη χώρα μας δεν έχει ελαττωθεί σημαντικά. Η πτωχή συμμόρφωση στη διακοπή του καπνίσματος συνδέεται, με την αυτοπεποίθηση που ο καρδιοπαθής προοδευτικά επανακτά, και στην έλλειψη ικανοποιητικών προγραμμάτων καρδιακής αποκατάστασης. Γενικά από το 2015  μέχρι και το τέλος του 2017, καταγράφηκε στην Μονάδα Διακοπής Καπνίσματος της Α΄ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής  Κλινικής, ένα ποσοστό περίπου 30-35% να επαναρχίζει το κάπνισμα μετά από έμφραγμα. Ιδιαίτερα ανησυχητική τέλος στη χώρα μας είναι επίσης η αύξηση του ποσοστού υπέρβαρων και παχύσαρκων ασθενών καθώς και η επίπτωση του διαβήτη που παρατηρείται να έχει προοδευτική αύξηση.

-Έχετε εκπονήσει μελέτη για την «επίδραση της κολπικής μαρμαρυγής στην στυτική δυσλειτουργία και την αρτηριακή σκληρία σε άρρενες χωρίς κλινική αθηροσκλήρωση», Θα μπορούσατε να μας πείτε αν μετά την καρδιοπάθεια μπορεί ο ασθενής να έχει μια φυσιολογική σεξουαλική ζωή;

Η μειωμένη σεξουαλική δραστηριότητα μετά την καρδιοπάθεια είναι συχνό πρόβλημα που εν μέρει οφείλεται στο φόβο ότι το σεξ μπορεί να προκαλέσει νέο επεισόδιο ή να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο. Η επηρεασμένη σεξουαλική δραστηριότητα που παρατηρείται συνήθως μετά από έμφραγμα μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη, εντάσεις στη σχέση με το άλλο φύλο και να μειώσει τις πιθανότητες στα νεαρά ζευγάρια να αποκτήσουν παιδιά. Είναι γεγονός ότι, οι οδηγίες που δίνονται στα άτομα που έχουν περάσει κάποιο σοβαρό καρδιολογικό πρόβλημα είναι σε αρκετές περιπτώσεις ασαφείς και δεν ανταποκρίνονται στα χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητες που κάθε άτομο έχει. Στα δύο τρίτα των ασθενών που τελικά ενθαρρύνονται να έχουν σεξουαλική δραστηριότητα συστήνεται τις περισσότερες φορές να περιορίσουν το βαθμό άσκησης κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής. Είναι σαφές ότι ο σχετικός κίνδυνος για νέο έμφραγμα σε όσους έχουν  υποστεί κατά το παρελθόν καρδιακό επεισόδιο και δεν βρίσκονται σε σταθερή κλινική κατάσταση, με ικανοποιητική λειτουργική κατάσταση δεν διαφέρει από τον κίνδυνο που διατρέχουν άτομα χωρίς ιστορικό στεφανιαίας νόσου. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες οδηγίες, που εκδόθηκαν από επιστημονική ομάδα ιατρών διαφόρων ειδικοτήτων (Princeton III) και τις κατευθυντήριες οδηγίες της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρίας τονίζεται η σημασία που έχει ο διαχωρισμός των ανδρών σε χαμηλού, μέσου και υψηλού κινδύνου με βάση τον κίνδυνο που διατρέχουν για ένα οξύ καρδιολογικό επεισόδιο κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής. Αναλυτικότερα, για τους ασθενείς που έχουν πόνο στο στήθος στη μικρή προσπάθεια, ή σοβαρές αρρυθμίες θεωρείται ότι δεν είναι ασφαλές να ξεκινήσουν ερωτικές επαφές. Αντίθετα, θα πρέπει να λάβουν αγωγή από τον καρδιολόγο τους και να επανεκτιμηθούν, αφού σταθεροποιηθεί το καρδιολογικό τους νόσημα. Οι ασθενείς που αναφέρουν ήπιας ή μέτριας βαρύτητας στηθάγχη, θεωρούνται ενδιαμέσου κινδύνου και θα πρέπει να εξεταστούν από καρδιολόγο, ο οποίος θα είναι αυτός που θα κρίνει αν μπορούν να έχουν με ασφάλεια ερωτικές επαφές. Οι τελευταίοι θα πρέπει απαραιτήτως να υποβάλονται σε δοκιμασία κόπωσης για να εκτιμηθεί κατά πόσον μπορούν να έχουν ήπια προς μέτρια σωματική άσκηση χωρίς συμπτώματα όπως πόνο στο στήθος, ή δυσκολία στην αναπνοή, απότομη πτώση της αρτηριακής πίεσης, ή αρρυθμίες και χωρίς αλλαγή στο καρδιογράφημα που να υποδηλώνει σημαντική βλάβη στις αρτηρίες τους.

-Η τελευταία σας συμμετοχή ήταν σε συνέδριο για το ηλεκτρονικό τσιγάρο μετά από έμφραγμα. Εν τέλει, είναι αποτελεσματικός τρόπος διακοπής καπνίσματος;

Το ηλεκτρονικό τσιγάρο σχεδιάστηκε το 2003 με σκοπό να βοηθήσει εκείνους που επιθυμούν να το διακόψουν. Τα τελευταία ωστόσο 5 χρόνια όπου παρατηρήθηκε μια αλματώδης αύξηση στις πωλήσεις  δημοσιεύτηκαν αρκετές μελέτες με αντιφατικά αποτελέσματα ως προς την αποτελεσματικότητά του. Είναι γεγονός ότι από τις ανασκοπήσεις των σημαντικότερων από αυτές τις μελέτες, η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα εμφανίζεται περισσότερο από ποτέ διχασμένη ως προς το κατά πόσον τελικά αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο δημόσιας υγείας, χρησιμοποιείται ως «θεραπεία υποκατάστασης της νικοτίνης» για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, ή για το αν είναι ένα «μέσο» που χρησιμοποιούν οι νέοι για να ξεκινήσουν σε κάποια στιγμή της ζωής τους το κάπνισμα.

-Αποτελεί μια μεσοβέζικη λύση ή είναι λύση που μπορεί να συνεχιστεί;

Η φαρμακευτική θεραπεία με παραλληλη συμβουλευτική υποστήριξη είναι θεμελιώδης στη στρατηγική που θα πρέπει να ακολουθείται σε όσους επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα. Το ηλεκτρονικό τσιγάρο προτείνεται από αρκετούς το τελευταίο χρόνο ως μέσο διακοπής καπνίσματος σε όσους το επιθυμούν  επιλέγοντάς το  γι’ αυτό το σκοπό έναντι των φαρμακευτικών ουσιών που έχουν ένδειξη από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) καθώς επίσης και σε εκείνους που απέτυχαν ή παρουσίασαν ανεπιθύμητες ενέργειες με τα φάρμακα,  κυρίως επιγαστρικά ενοχλήματα και διαταραχές στον ύπνο στην περίπτωση της βαρενικλίνης. Δυστυχώς, και με βάση στοιχεία που αντλούμε από το Ιατρείο Διακοπής Καπνίσματος το ηλεκτρονικό τσιγάρο καταφέρνει απλά να μετατρέψει έναν «εξαρτημένο από το τσιγάρο» σε «εθισμένο στη νικοτίνη», κάνονας χρήση του για μεγάλο χρονικό διάστημα, μεταθέτοντας χρονικά το χρόνο που θα απεξαρτηθεί πλήρως από το κάπνισμα. Στις περισσότερες περιπτώσεις βλέπουμε ότι οι ατμιστές απλά μειώνουν τον αριθμό των τσιγάρων.

-Τόσο επικίνδυνο είναι, κύριε Ιωακειμίδη, το τσιγάρο για την καρδιά;

Η φετινή (2018) Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος επικεντρώθηκε  στις επιπτώσεις, που έχει ο καπνός, στην καρδιαγγειακή υγεία των ανθρώπων παγκοσμίως. Το κάπνισμα είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την εκδήλωση στεφανιαίας νόσου, αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου και περιφερικής αγγειακής νόσου. Παρά τις γνωστές επιπτώσεις που έχει το κάπνισμα στην καρδιά και παρά τη διαθεσιμότητα λύσεων για τη μείωση των συναφών ασθενειών, λίγοι συνειδητοποιούν ότι ο καπνός είναι μία από τις κύριες αιτίες της καρδιαγγειακής νόσου. Aξίζει να σημειωθεί ότι σε πολύ πρόσφατη έρευνα Βρετανών επιστημόνων βρέθηκε ότι ακόμα κι ένα τσιγάρο τη μέρα αυξάνει κατά περίπου 50% τον κίνδυνο για στεφανιαία νόσο και κατά 30% για εγκεφαλικό επεισόδιο συγκριτικά με εκείνους που δεν καπνίζουν. Εκτιμάται επίσης ότι ο κίνδυνος από το ένα τσιγάρο ημερησίως είναι μεγαλύτερος από ό,τι θεωρείτο έως τώρα και ισοδυναμεί περίπου με το μισό κίνδυνο από το κάπνισμα 20 τσιγάρων τη μέρα. Με την έρευνα αυτή οι επιστήμονες υπογραμμίζουν ότι οι καπνιστές πρέπει να κόψουν τελείως το τσιγάρο, αν θέλουν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο για την υγεία τους.

-Τι άλλο είναι επικίνδυνο;

Όταν αναλογιζόμαστε τους παράγοντες κινδύνου για έμφραγμα, το μυαλό μας πάει στο κάπνισμα, την υψηλή χοληστερόλη και την παχυσαρκία. Ωστόσο νεότερα δεδομένα δειχνουν ότι η καταθλιπτική διάθεση και η ψυχική εξάντληση κατέχουν μια σταθερή μεσαία θέση, ανάμεσα στους βασικούς παράγοντες κινδύνου για σοβαρά καρδιαγγειακά προβλήματα. Η κατάθλιψη επηρεάζει πιθανώς την καρδιά με μια ποικιλία από άμεσους και έμμεσους τρόπους: Υπάρχουν κάποιες φυσιολογικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στο σώμα μας με την κατάθλιψη, ενώ υπάρχουν και αλλαγές συμπεριφοράς. Για παράδειγμα οι καταθλιπτικοί άνθρωποι είναι πιο πιθανό να καπνίζουν, να ασκούνται λιγότερο και να αμελούν την φαρμακευτική τους αγωγή.  Από τις μελέτες που έχουν μέχρι στιγμής δημοσιευτεί διαφαίνεται μια συνεχώς αυξανόμενη αναγνώριση της ανάγκης για τον έλεγχο και τη θεραπεία της κατάθλιψης, ως μέτρο κατά των καρδιαγγειακών προβλημάτων.

-Το ότι γνωρίζετε όσα εμείς αγνοούμε, σας έχει αλλάξει εντέλει τη ζωή;

Το γεγονός ότι η πλειονότητα των παραγόντων που οδηγούν σε καρδιακό νόσημα είναι τροποποιήσιμοι και ότι τα πολλά από τα συμπτώματα που εμφανίζονται είναι αποτέλεσμα της συμπεριφοράς μας αυξάνει τη σημασία της πρόληψης. Η αλλαγή λανθασμένων συμπεριφερικών προτύπων και η γρήγορη διάγνωση των ύποπτων για καρδιακά επεισόδια συμπτωμάτων μπορεί να σώσει ζωές. Γνωρίζοντας τα σημαντικά οφέλη που μακροπρόθεσμα μπορούμε να αποκομίσουμε από απλές στην εφαρμογή υγιεινοδιαιτητικές συνήθειες η υιοθέτηση μεσογειακού τύπου διατροφής και η συχνή άσκηση, κυρίως γρήγορο περπάτημα αποτελούν τις σημαντικές αλλαγές που τα τελευταία χρόνια έχω κάνει. Ωστόσο είναι γεγονός ότι οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής δυστυχώς δε μπορούν να μας αποτρέψουν από δυνητικά σοβαρούς παράγοντες κινδύνου για την καρδιά, όπως είναι το άγχος.

-Έχει αλλάξει τον αξιακό σας κώδικα; Τι θεωρείτε ως το σημαντικότερο στη ζωή;

Η γνώση για τα οφέλη της σωστής διατροφής έχει αλλάξει σε μεγάλο βαθμό τον αξιακό μου κώδικα. Θεωρώ ότι η διατροφή είναι ένα μεγάλο και σημαντικό μέρος της ζωής μας. Είναι άλλωστε γνωστό ότι οι Αρχαίοι Έλληνες έδιναν μεγάλη σημασία στην καθημερινή διατροφή τους. Ο Ιπποκράτης διατύπωσε τη φράση: το φαγητό πρέπει είναι φάρμακο και το φάρμακο φαγητό. Πολλοι άνθρωποι παγκοσμίως που δεν τρέφονται σωστά, πάσχουν και έπασχαν από διάφορες ασθένειες όπως καρδιακές παθήσεις, υπέρταση ή σακχαρώδη διαβήτη. Αυτές τις ασθένειες με τη σωστή και ποιοτική διατροφή θα μπορούσαν άμεσα να τις ελέγχουν ή ακόμα και να τις αποφύγουν (σε περίπτωση που δεν είχαν την κληρονομικότητα). Μία άλλη ασθένεια που εμφανίζεται σήμερα σε μεγάλο ποσοστό  ανθρωπων, εξαιτίας της κακής διατροφής είναι η παχυσαρκία. Αυτή στις περισσότερες περιπτώσεις ξεκινάει από την παιδική ηλικία λόγο της άστατης διατροφής.

-Το πιο επικίνδυνο;

Οι καρδιαγγειακές παθήσεις και όχι ο καρκίνος είναι η μεγαλύτερη πλήρως αναστρέψιμη αιτία πρόωρου θανάτου για έναν καπνιστή, προκαλώντας σχεδόν τους μισούς πρόωρους θανάτους (48%) μεταξύ των καπνιστών (κατά μέσο όρο 14 χρόνια νωρίτερα). Καθόλου τυχαία, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατατάσσει το κάπνισμα σαφώς ανάμεσα στους παράγοντες οι οποίοι αυξάνουν τη νοσηρότητα και τη θνητότητα στο σύγχρονο κόσμο μας, μαζί με το σακχαρώδη διαβήτη, την υπέρταση, την παχυσαρκία, την κατάχρηση αλκοόλ κι άλλα. Ως καρδιολόγος αισθάνομαι την ανάγκη και την υποχρέωση να συμβάλω στην διακοπή του καπνίσματος για να αποτρέψω το έμφραγμα του μυοκαρδίου και όχι να το αντιμετωπίσω.

-Το στρες και το άγχος βλάπτει την καρδιά;

Το στρες διπλασιάζει τον κίνδυνο καρδιακών προσβολών. Πολλές μελέτες, έχουν επιβεβαιώσει τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου, μεταξύ των ασθενών με σοβαρά ψυχικά προβλήματα. Επίσης έχει βρεθεί ότι ο κίνδυνος δεν είναι αμελητέος και για όσους εμφανίζουν ήπιο άγχος ή κατάθλιψη και οι οποίοι υπολογίζεται ότι είναι ο ένας στους τέσσερις στο γενικό πληθυσμό. Ωστόσο, οι ερευνητές επισημαίνουν, ότι ο πραγματικός κίνδυνος θανάτου, παραμένει χαμηλός και τα άτομα με ήπιο άγχος ή μέτρια κατάθλιψη, δε θα πρέπει να θεωρούν τους εαυτούς τους «καταδικασμένους» σε πρόωρο θάνατο. Χωρίς καμία αμφιβολία, έχει αποδειχθεί η σχέση των ψυχοκινητικών παραγόντων με το έμφραγμα του μυοκαρδίου. Όλα τα είδη του stress, όπως το οικονομικό, το εργασιακό stress αλλά και η συχνότητα στρεσογόνων καταστάσεων της ζωής (διαζύγιο, απόλυση από την εργασία, καυγάδες μεταξύ του ζευγαριού, απώλεια αγαπητού προσώπου κ.α.) βρέθηκε ότι είναι κατά 45% πολύ συχνότερα στους ασθενείς που υπέστησαν έμφραγμα του μυοκαρδίου. Ο λόγος που το stress προκαλεί «κακό στην καρδιά» ερμηνεύεται ιατρικά, αφού η απότομη διέγερση του συμπαθητικού συστήματος, απελευθερώνει στον οργανισμό τις ορμόνες του stress (αδρεναλίνη – νορ-αδρεναλίνη – κορτιζόλη), με αποτέλεσμα την έκλυση επικίνδυνων αρρυθμιών εκ της καρδιάς, ιδίως όταν υπάρχει υπόστρωμα ισχαιμίας, δηλαδή πλημελούς αιμάτωσης της ίδιας της καρδιάς που οδηγεί σε κοιλιακή μαρμαρυγή και θάνατο. Οι ειδικοί συνιστούν σε όσους έχουν έντονο stress, να έχουν το νου τους για τυχόν υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλή χοληστερόλη, να ελέγχουν το σωματικό βάρος, να διακόψουν το κάπνισμα κ.α. Κινδυνεύει όποιος έχει stress, το ίδιο με εκείνον που καπνίζει 5 τσιγάρα ημερησίως, με εκείνον που αυξάνει την αρτηριακή πίεση κατά 1,4-2,7 χιλιοστά στήλης υδραργύρου ή με εκείνον που αυξάνει την «κακή χοληστερόλη» την LDL δηλαδή κατά 50 μονάδες (mgr/dl).

-Κύριε Ιωακειμίδη, υπάρχουν τεχνικές πιο ήρεμης και υγιούς ζωής; Τι συμβουλεύετε τους οικείους σας γνωστούς και ασθενείς;       

Ο περιορισμός του χρόνιου στρες είναι σημαντικός παράγοντας για τη θωράκιση της καρδιάς. Για να αποφύγουμε, όσο καλύτερα γίνεται, το καθημερινό άγχος, αλλά και να το διαχειριστούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι συμβουλές είναι απλές. Ο επαρκής ύπνος συμβάλει στην καλύτερη αντιμετώπιση γιατί κατά τη διάρκεια του ύπνου χαμηλώνουν οι ορμόνες του stress. Επίσης, υιοθετώντας τεχνικές χαλάρωσης μαζί με συστηματική σωματική άσκηση (περπάτημα–ποδήλατο–κολύμπι)  περιορίζουμε δραστικά τις εντάσεις της καθημερινότητας, απομακρύνοντας το ενδεχόμενο δυσάρεστων καρδιακών συμβάντων. Τέλος να απολαμβάνουμε το φαγητό 3 φορές την ημέρα, αποφεύγοντας τα fast-food.